Problem kolonializmu powrócił w ostatnim czasie do politycznych i intelektualnych debat w Europie i Ameryce, stając się często podstawowym kluczem wyjaśniającym polityczne czy kulturowe zjawiska we współczesnym świecie. Dość przypomnieć, jak szybko na przykład pojęcie wojny kolonialnej zostało przyswojone przez zachodnich liderów opinii do opisania istoty rosyjskiej inwazji na Ukrainę.
W Polsce, głównie na prawicy, te nawiązujące do kolonialnej spuścizny argumenty traktuje się zwykle nieufnie. Tradycje i skutki zachodniego kolonializmu uważamy za obce nam i odległe, a cała debata na temat kolonializmu w oczywisty sposób wpisuje się w strategię samobiczowania się Zachodu zgodnie z założeniami dominującej dziś ideologii „wokeizmu” i tzw. kultury unieważniania (cancel culture).
Ta nasza nieufność jest moim zdaniem niesłuszna. Syndrom kolonializmu jest bowiem w funkcjonowaniu Zachodu nadal mocno żywy. Widać go wciąż w sposobach myślenia o globalizacji, w preferowanych modelach gospodarczych, ostatnio zaś także w kształtowanych przez Zachód politykach klimatycznych. Te polityki, które w założeniach mają się kierować szczytnym celem uratowania ludzkości przed klimatyczną zagładą, w krajach globalnego Południa traktowane są jako nowe narzędzie utrzymywania przez Zachód cywilizacyjnych i gospodarczych nierówności, w efekcie utrwalania biedy i wyzysku, blokowania dróg ekonomicznego i społecznego rozwoju. W tym kontekście łatwiej zrozumieć, dlaczego kraje te często szukają w Rosji czy Chinach swych nowych protektorów i chętnie przyjmują ich antyzachodnią retorykę.
Czytaj więcej
„Systematyczne przeglądy dowodów przeprowadzone przez organy ds. zdrowia publicznego w Finlandii, Szwecji i Anglii wykazały, że stosunek ryzyka do korzyści związanych ze zmianą płci wśród młodzieży waha się od nieznanego do niekorzystnego” – ogłosiło czasopismo medyczne „Current Sexual Health Reports” w kwietniu 2023 r. Podobne stanowisko przyjmuje coraz więcej środowisk naukowych i lekarskich. Tymczasem zabiegów zmiany płci u młodych ludzi wykonuje się coraz więcej.
Ekokolonializm czy ekoimperializm z trudem jednak przebija się w zachodniej świadomości. Zwykle pojęcia te definiowane są jako „obraźliwy epitet” lub, co gorsza, produkt spiskowych teorii. Problemów, które sygnalizują, nie da się jednak łatwo zamieść pod dywan, jeśli spojrzeć na nie przez pryzmat innej idei: klimatycznej sprawiedliwości. Czy naprawdę w imię „ratowania planety” cel uświęca środki? Czy nie ma kompletnie znaczenia, jaką cenę ludzie w Afryce mają zapłacić za dobre samopoczucie niektórych ludzi w Europie czy Ameryce? Czy znów uznamy, że postęp wymaga po prostu ofiar? Może się bowiem okazać, że szczytne idee ruchów ekologicznych – zamienione przez wielki biznes w interes, a przez polityków w ideologię – będą replikować najgorsze wzorce zachodniego kolonializmu.
