Unia Europejska nie powinna przyspieszać prac nad umową inwestycyjną z Chinami!

Przed końcem roku państwa członkowskie Unii Europejskiej muszą podjąć decyzję w sprawie umowy inwestycyjnej z Chinami. W najbliższych dniach projekt dokumentu może w Brukseli zostać w pośpiechu zaakceptowany na szczeblu ambasadorów. Zaplanowano już także ostatnią fazę procesu decyzyjnego w tej sprawie czyli posiedzenie szefów europejskich rządów. Pomimo trwających siedem lat trudnych negocjacji, tekst umowy jest zaledwie niewielkim krokiem w stronę promowania wzajemności, neutralności konkurencyjnej i równych szans. Zaakceptowanie projektu w obecnej postaci byłoby symbolicznym zwycięstwem Chin, które utrudniłoby Europie prowadzenie negocjacji w sprawie o fundamentalnym znaczeniu dla jej przyszłości - piszą autorzy listu otwartego.

Aktualizacja: 23.12.2020 13:10 Publikacja: 23.12.2020 13:03

Unia Europejska nie powinna przyspieszać prac nad umową inwestycyjną z Chinami!

Foto: AdobeStock

Ustępstwa ze strony Chin stanowią niewielki postęp na drodze do otwarcia dostępu do chińskiego rynku. Tymczasem w projekcie umowy nie udało się w sposób kompleksowy zagwarantować równej otwartości gospodarczej ani jasnych i wiążących zasad współpracy. Nagłe poparcie kanclerz Angeli Merkel i prezydenta Emmanuela Macrona dla tej umowy wynika z faktu, że Chiny na ostatnim etapie rozmów dokonały pewnych drobnych ustępstw. Na rzecz Paryża wykonano kilka gestów istotnych z punktu widzenia francuskiego sektora opieki nad seniorami. Niemcy natomiast są szczególnie zainteresowane zabezpieczeniem swoich interesów w tym sektorze chińskiej gospodarki, który odpowiada za produkcję pojazdów elektrycznych i akumulatorów. Jeśli te „korzyści” w ogóle się zmaterializują, zaistnieją one w sytuacji, w której Chiny będą wzmacniać swoją wewnętrzną politykę przemysłową opartą na samowystarczalności oraz prowadzić merkantylistyczną ekspansję za granicą.

Chiny wciąż nie zobowiązały się na przykład do otwarcia dostępu do swojego rynku zamówień publicznych. Mimo ogromnej liczby ogłaszanych w Chinach zamówień publicznych, w przetargach na ich realizację przedsiębiorstwa europejskie nie będą traktowane na równi z firmami chińskimi. Chiny odmawiają podpisania międzynarodowego porozumienia w sprawie zamówień publicznych. Europie nie udało się również skłonić Pekinu do zaakceptowania systemu sądów inwestycyjnych, który miałby służyć do rozpatrywania sporów inwestorskich, a klauzule dotyczące równych szans najprawdopodobniej nie uwzględnią kwestii takich, jak udzielane na szeroką skalę dotacje pośrednie.

Jednym z głównych problemów są nadal niejasne zobowiązania do poprawy kwestii praw pracowniczych. Nie zawierają one istotnych deklaracji dotyczących pracy przymusowej czy prawa do zrzeszania się i nadal podlegają dalszym negocjacjom. Jeśli umowa zostanie zatwierdzona, trudniej będzie wywrzeć na Chiny nacisk w tej sprawie. Ma to znaczenie zwłaszcza obecnie, ponieważ istnieją podstawy do obaw, że praca przymusowa stała się częścią polityki reedukacyjnej prowadzonej przez chińskie władze w prowincji Xinjiang.

Z chwilą podpisania porozumienia Europa straci zatem możliwość wywierania wpływu nie tylko na sprawy o zasadniczym znaczeniu dla jej przyszłej pozycji konkurencyjnej, ale także na kwestie związane z podstawowymi wartościami – od praw człowieka po przyszłość elektrowni węglowych. Mijający rok to rok, w którym Chiny wycofały się z międzynarodowego traktatu dotyczącego Hongkongu. Był to także rok, w którym doszło do starć na granicy Chin z Indiami, w którym Chiny zaangażowały się w działania wojskowe wobec Tajwanu i wywierały naciski gospodarcze na Australię.

Z punktu widzenia Pekinu podpisanie przez UE traktatu inwestycyjnego po tej serii demonstracji asertywności i w momencie zmiany administracji w Stanach Zjednoczonych będzie oznaką silnego poparcia dla tego kursu w chińskiej polityce, a być może nawet zachętą do bardziej agresywnych działań.

Skoro Chiny w przeszłości nie spełniły wielu swoich obietnic złożonych Europie, rodzi się pytanie dlaczego mętnie sformułowane porozumienie z Unią Europejską miałoby skłonić Pekin do zaakceptowania ważnych dla Europy zobowiązań w przyszłości? Niestety dużo bardziej prawdopodobny jest scenariusz, że stanie się wręcz odwrotnie. Tak jak to często miało miejsce w przeszłości – po osiągnięciu sukcesu w dyplomacji publicznej wobec Europy, Chiny zwrócą jeszcze większą uwagę na swojego jedynego nieustępliwego partnera, tj. Stany Zjednoczone, co przyniesie im dodatkową korzyść w postaci podziałów wśród sojuszników w momencie redefiniowania polityki wobec Chin przez Amerykę. Jeżeli Unia Europejska teraz zawrze separatystyczne porozumienie z Chinami, podobne do umowy handlowej tzw. pierwszej fazy, którą rok temu podpisał z Chinami Donald Trump, to w ten sposób osłabione zostanie strategiczne partnerstwo transatlantyckie i to w momencie gdy pojawia się szansa na jego wzmocnienie!

Po co ten nadzwyczajny tryb, pośpiech i brak publicznej debaty, po co ułatwiać sprawę Chinom? Jakie przesłanie wysyła reszcie świata Unia Europejska, tak dumna ze swojej coraz głębszej integracji, tak często podkreślająca swoją otwartą strategiczną autonomię, tak nalegająca na poszanowanie wartości? Państwa członkowskie powinny się nad tym zastanowić dwa razy.

Ta umowa dotyczy czegoś więcej niż tylko pragmatycznych ustępstw w dziedzinie inwestycji. Odnosi się też do innych ważnych europejskich interesów i podstawowych wartości. Chodzi o wiarygodność i uniknięcie popełnienia tego samego błędu polegającego na zawarciu niepełnego porozumienia przy braku koordynacji z innymi partnerami, który Europejczycy słusznie przypisują prezydentowi Donaldowi Trumpowi. Ten traktat jest kamieniem milowym. Musi zostać właściwie wynegocjowany, aby mógł się stać trwałym fundamentem bardziej zrównoważonego porządku gospodarczego. 

Pod listem podpisali się:

François Godement, Institute Montaigne, Francja. 

Sławomir Dębski, Dyrektor, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Polska. 

Ingrid D’Hooghe, Clingendael Institute, Holandia.

Mikko Huotari, Mercator Institute for China Studies, Niemcy

Janka Oertel, Europejska Rada Spraw Zagranicznych (ECFR). 

Plamen Tonchev, Institute of International Economic Relations, Grecja 

Jonathan Holslag, Free University Brussels, Belgia 

Ivana Karaskova, Association for International Affairs, Czechy

Mathieu Duchatel, Institute Montaigne, Francja 

Nicola Casarini, Institute of International Affairs, Włochy 

Maaike Okano-Heijmans, Clingendael Institute, Holandia

Matej Šimalčík, Central European Institute of Asian Studies, Słowacja

Max J. Zenglein, Mercator Institute for China Studies, Niemcy

Ustępstwa ze strony Chin stanowią niewielki postęp na drodze do otwarcia dostępu do chińskiego rynku. Tymczasem w projekcie umowy nie udało się w sposób kompleksowy zagwarantować równej otwartości gospodarczej ani jasnych i wiążących zasad współpracy. Nagłe poparcie kanclerz Angeli Merkel i prezydenta Emmanuela Macrona dla tej umowy wynika z faktu, że Chiny na ostatnim etapie rozmów dokonały pewnych drobnych ustępstw. Na rzecz Paryża wykonano kilka gestów istotnych z punktu widzenia francuskiego sektora opieki nad seniorami. Niemcy natomiast są szczególnie zainteresowane zabezpieczeniem swoich interesów w tym sektorze chińskiej gospodarki, który odpowiada za produkcję pojazdów elektrycznych i akumulatorów. Jeśli te „korzyści” w ogóle się zmaterializują, zaistnieją one w sytuacji, w której Chiny będą wzmacniać swoją wewnętrzną politykę przemysłową opartą na samowystarczalności oraz prowadzić merkantylistyczną ekspansję za granicą.

Pozostało 83% artykułu
Opinie polityczno - społeczne
Michał Szułdrzyński: Dlaczego Hołownia krytykuje Tuska za ministrów na listach do PE?
Opinie polityczno - społeczne
Dubravka Šuica: Przemoc wobec dzieci może kosztować gospodarkę nawet 8 proc. światowego PKB
Opinie polityczno - społeczne
Piotr Zaremba: Sienkiewicz wagi ciężkiej. Z rządu na unijne salony
Opinie polityczno - społeczne
Kacper Głódkowski z kolektywu kefija: Polska musi zerwać więzi z izraelskim reżimem
Opinie polityczno - społeczne
Zuzanna Dąbrowska: Wybory do PE. PiS w cylindrze eurosceptycznego magika