Rynek konieczny do walki ze zmianą klimatu

Podstawą nauk przyrodniczych są fakty potwierdzone eksperymentalnie. Przyrodnicy z reguły nie kwestionują temperatury wrzenia wody, wartości przyspieszenia ziemskiego czy antropogenicznych przyczyn zmian klimatu. Konsensus ułatwia dalsze badania.

To podejście nie ma zastosowania w ekonomii, gdzie jednoznaczne określenie przyczyn zjawiska bywa niemożliwe. Wskazanie winowajcy wyzwań klimatycznych jest przedmiotem sporów, a pomysły na ograniczenie wpływu gospodarki na klimat są skrajnie różne. W morzu idei warto zwrócić więc uwagę na te, które mogą być skuteczne w walce z ociepleniem. I odporne na nieuczciwość polityków.

Naukowcy z Yale opracowali ranking Environmental Performance Index ze szczegółową oceną oddziaływania krajów na środowisko. Wzięli pod uwagę 24 wskaźniki, m.in. jakość wody i powietrza, emisję gazów cieplarnianych i zalesienie. Zestawienie tych danych z poziomem wolności gospodarczej przedstawionej w Index of Economic Freedom i poziomem dochodu narodowego według Banku Światowego prowadzi do interesujących wniosków.

Okazuje się, że zarówno poziom wolności gospodarczej, jak i dochód narodowy są dodatnio skorelowane z oceną krajów w rankingu oddziaływania na środowisko: im więcej bogactwa i wolności gospodarczej, tym lepiej dla środowiska. W jaki sposób bogactwo i wolność gospodarcza są z nim powiązane? Zależności jest wiele, ale skupię się na rozwoju rynków kapitałowych i innowacyjności gospodarek.

Rynki kapitałowe

„Efektem ubocznym" bogacenia się społeczeństwa jest rozwój rynków kapitałowych. Dzięki giełdom transparentność firm jest wysoko cenioną cechą, a raportowanie szerokiego zakresu informacji jest istotne dla inwestorów, którzy w konsekwencji mogą podejmować trafniejsze decyzje inwestycyjne. Im szybciej wiarygodna informacja do nich dotrze, tym szybciej znajdzie odzwierciedlenie w wycenie spółki na giełdzie, w związku z czym przejrzystość i terminowość dostarczania informacji leżą w interesie firm, które dobrze radzą sobie na rynku.

Ujawniane powinny być też informacje dotyczące oddziaływania na środowisko naturalne. Pierwsze kroki w tym kierunku są już podejmowane przez firmy, a rosnącą popularnością cieszą się standardy raportowania opracowane przez Task Force on Climate-related Financial Disclosures powołaną przez Radę Stabilności Finansowej.

Ujednolicone na wzór Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej informacje, np. o rocznej emisji CO2 czy ekspozycji firmy na ryzyko finansowe wynikające ze zmian klimatu, to cenne wskazówki dla inwestorów. Mimo że grono osób i instytucji zainteresowanych lokowaniem kapitału w firmach, które minimalizują negatywne oddziaływanie na środowisko, rośnie, to informacje te są istotne również dla inwestorów nim niezainteresowanych.

W obecnej sytuacji przedsiębiorstwa obarczone są szeregiem ryzyk wynikających ze zmian klimatu, np. ryzykiem nałożenia podatku od emisji gazów cieplarnianych. Cena akcji największych emitentów po wprowadzeniu takiego podatku mogłaby gwałtownie spaść i z tego powodu informacja o emisji jest istotna dla wszystkich. To czyni giełdy uniwersalnym narzędziem, które może służyć do walki ze zmianami klimatu.

Wolność gospodarcza

Porównanie treści raportu Index of Economic Freedom z wynikami Environmental Performance Index pokazuje, że im mniej rząd ingeruje w gospodarkę, tym lepiej chronione jest środowisko. Kraje uznawane za gospodarczo wolne uzyskały przeciętnie najwyższe wyniki w rankingu Environmental Performance Index.

Poziom wolności gospodarczej ma bezpośrednie przełożenie na innowacyjność gospodarek, co potwierdzają badania ekonomistów z kanadyjskiego Queen's University. Naukowcy zbadali czynniki wpływające na innowacyjną działalność przedsiębiorstw na podstawie wpisów blisko 6 tys. firm z 29 krajów do amerykańskiego urzędu patentowego. Firmy mające siedzibę w krajach o stabilnym i skutecznym systemie prawnym, gdzie rządy są otwarte na współpracę zagraniczną i nie ingerują nadmiernie w działalność biznesu, chętniej podejmują się innowacyjnych projektów.

Rozwój ekologicznych technologii będzie w przyszłości przyczyniał się do neutralizowania negatywnego wpływu gospodarek na klimat, więc rolą państwa powinno być tworzenie warunków do rozwoju takich firm poprzez zwiększanie poziomu wolności gospodarczej. Jeżeli będą powstawać przełomowe ekologiczne technologie, to z dużym prawdopodobieństwem w krajach o wysokim poziomie wolności gospodarczej.