Czy warto zarzynać kurę...

W zapowiedziach działań nowego/starego rządu zawartych w expose Premiera w listopadzie 2011 znalazła się informacja o przewidywanym wprowadzeniu tzw podatku od kopalin w szczególności dotyczącym dodatkowych opłat na rzecz skarbu państwa z tytułu eksploatacji złóż miedzi i srebra .

Nie kwestionuję zasadności takiego opodatkowania,szczególnie w przypadku gdyby taki podatek miał mieć powszechne zastosowanie i dotyczył wszystkich- lub istotnych dla gospodarki-kopalin ale po zapoznaniu się z projektem stosownego rozporządzenia Rady Ministrów przygotowanego przez Ministerstwo Finansów z 30.12.2011,można mieć istotne wątpliwości co do obecnie proponowanych rozwiązań.

Proponowane przez Ministerstwo Finansów rozwiązania zostały skrytykowane przez szereg analityków sektora górniczego a zwiększone daniny wyliczone np. przez zastosowanie reżimu podatkowego z Chile lub Peru wskazują iż dodatkowy podatek wyniósłby pomiedzy 620 a 710 mln zł a nie,jak chce MF- 1.8- 2.4 mld złotych.

Co więcej uzasadnienie do projektu rozporządzenia zupełnie nie uwzględnia potężnych- i niezbędnych- inwestycji w nowe,głębokie złoża rudy w Polsce ani też kosztów zobowiązań inwestycji w Kanadzie .

W interesującym opracowaniu prof. Jamesa Otto dla ONZ z 2005(informacja za Paul Mitchell"Taxation and Investment In Mining") wymieniono dziesięć podstawowych czynników decydujących o inwestycjach górniczych:

1. Potencjał geologiczny poszukiwanego minerału

2. Zyskownośc potencjalnej kopalni

3. Stabilnośc reżimu zezwoleń i koncesji

4. Mozliwość transferu zysków

5. Stabilność polityki wydobywczej

6. Realistyczna kontrola dewizowa

7. Stabilnośc warunków wydobycia

8. Mozliwośc określenia warunków zabezpieczenia i wydatków na ochronę środowiska

9. Mozliwość określenia poziomu opodatkowania

10. Stabilność reżimu podatkowego

Jak widać trzy kryteria podejmowania decyzji bezpośrednio dotyczą kwestii stabilności reżimu podatkowego a dwa(nr 4 i 7) są z nimi pośrednio związane.

Ta tabela pokazuje,że w przypadku górnictwa,gdzie nie tylko mamy do czynienia z cyklicznym przemysłem ale z przemysłem wymagającym bardzo wysokich nakładów ,o wysokim stopniu ryzyka kwestie stabilności otoczenia w długim okresie czasu są kluczowe dla (a)podejmowania decyzji inwestycyjnych i (b)prowadzenia operacji górniczych w dłuższych horyzontach czasowych(20-50 lat).

Warto przy tym pamiętać ,iż każda operacja górnicza przechodzi następujące fazy nieodłącznie związane z charakterem górniczych operacji na całym świecie:

Faza I – poszukiwania;

W tej fazie koszty są bardzo wysokie i brak jest jakichkolwiek przychodów;faza ta jest ponadto obarczona ryzykiem iż poszukiwania nie przyniosą żadnych efektów;rządy(fiskus) w tej fazie z reguły-dla zachety-pozwalają na przenoszenie strat na przyszłość z mozliwością odpisów z przyszłych zysków(loss carry forward);

Faza II – rozwój i budowa kopalni;

W tej fazie przeważają duże wydatki inwestycyjne i małe przychody;fiskus wprowadza zachety w postaci przyspieszonej amortyzacji i niskiego podatku VAT;

Faza III – wydobycie(produkcja)

Ta faza – najdłuższa – pozwala na generowanie nie tylko przychodów ale i dochodów,które dzielone są pomiędzy fiskusa i inwestora;faza ta powinna pozwolić na zwrot z dokonanej inwestycji;

Faza IV – schyłkowa;

Operacje wydobycia są stopniowo wygaszane,przychody spadają a wydatki istotnie rosną miedzy innymi z powodu kosztów rehabilitacji obszarów na których dokonywano operacji wydobywczych(górniczych);

Jak widać w różnych fazach operacji górniczych należy – i stosuje się – odmienne reżimy podatkowe w zależności od fazy w jakiej znajduje się dana operacja górnicza.

W przypadku KGHM znajdujemy się w fazie III w stosunku do obszaru Lubin i Polkowice-Sieroszowice a obszar Rudna prawdopodobnie wchodzi w faze IV;waro tez wziąć pod uwage iż w obszarze Glogów Głeboki i Przemysłowy,Gaworzyce i Radwanice Zachód, KGHM znajduje się w fazach I ewentualnie II a więc różne obszary wymagałyby odrębnych reżimów podatkowych.

We wspomnianych opracowaniach prof. Jamesa Otto oraz artykule Paul Mitchella,autorzy domagają się aby ocena lub modyfikacje reżimu podatkowego dotyczące górnictwa winny uwzględnić nastepujące trzy kapitalne kwestie :

· Czy daniny na rzecz społeczeństwa są wystarczające?

· Czy inwestorzy uzyskują godziwy zwrot z inwestycji?

· Czy reżim jest konkurencyjny w stosunku do innych krajów?

W ocenie proponowanych zmian reżimu podatkowego należy bezwzględnie uwzględnić całość danin jaką operacja górnicza jest obciążona ,to jest uwzględnic wszelkie podatki,opłaty i obciążenia tak na rzecz administracji centralnej jak i lokalnej a to w celu określenia tak zwanego Efektywnego Poziomu Opodatkowania(ETR-Effective Tax Rate)(ETR jest oblczane poprzez wartość wpłat podatkow i oplat na rzecz fiskusa podzielonych przez wartość dochodu brutto/netto przez okres 20 lat);ocena istniejącego jak i proponowanego reżimu podatkowego winna uwzględnić cyklicznośc i zmienność cen wydobywanego surowca.

Analizy i badania ETR przeprowadzone przez Jamesa Otto wskazały iż ETR w większości krajów mieści się w przedziale pomiedzy 40 a 50% co oznacza iż opodatkowanie i zysk w przeciętnej kopalni(badanie przeprowadzono na średniej kopalni miedzi w 20letnim horyzoncie czasowym,(przy produkcji 150.000 t miedzi rocznie i przychodach brutto 3.3 mld $) powinny być mniej wiecej równe.

Niektóre wartości ETR dla wybranych krajów (wg James Otto,2005,"Mining Taxation" World Bank Seminar,Washington.DC)

Uzbekistan – 63 %

Mongolia – 60%

Ghana - 55 %

USA(Arizona) - 50%

Meksyk - 50%

Polska - - 50%

Peru - 47.5%

Indonezja – 45%

Kazachstan – 45%

Płd Afryka – 44%

Boliwia – 42.5%

Papua i Nowa Gwinea - 42%

CHRL - 41%

Chile – 39%

Zachodnia Australia – 37.5%

Szwecja - 28%

Jak widać z powyższego zestawienia obciążenie górnictwa miedzi w Polsce jest wysokie i mieści się w górnym przedziale ETR pomimo jednych z najwyższych kosztów wydobycia miedzi na świecie.

Wprowadzenie dodatkowego obciążenia wydobycia miedzi,może spowodować ,szczególnie przy spadku jej cen,nierentownośc istniejących kopalni i zniechęcic do dalszych inwestycji.

Mozliwosci w obniżki kosztow w KGHM,szczególnie tak silnie uzwiazkowionej, są ogromne co pozwoliłoby na zwiększenie dywidendy zamiast wprowadzania dodatkowych obciążeń.

Rozszerzenie podatku na inne kopaliny takie jak węgiel kamienny i brunatny,gaz ziemny etc oraz przeprowadzenie bez pospiechu specjalistycznych analiz i porównań z istniejącymi systemami na świecie,pozwoli bez wątpienia na wypracowanie obiektywnego mechanizmu podziału przychodów z posiadanych zasobów mineralnych pomiedzy społeczeństwo(poprzez fiskusa) a przedsiębiorstwa górnicze.

Pośpiech jest niezbędny przy łapaniu pcheł ale niekoniecznie przy zarzynaniu kury znoszącej od lat złote jajka...

· Autor jest ekonomistą i członkiem rad nadzorczych spółek notowanych na GPW