Nakładem wydawnictwa Scholar opublikowana została cenna monografia autorstwa Krzysztofa Kalickiego i Michała Jabłońskiego pt. „Rynek walutowy. Odesłania do tabel kursowych”. Jej osią przewodnią są kwestie związane z tzw. kredytami frankowymi i linią orzeczniczą dominującą w sądach polskich oraz TSUE.
Obecnie linia ta sprowadza się najczęściej do bezrefleksyjnej konkluzji, że skoro wpisany do umowy kredytowej mechanizm przewalutowania na podstawie tabel kursowych banków jest nieprzejrzysty, to jest klauzulą niedozwoloną, a umowa jest nieważna. Autorzy przeprowadzają w książce gruntowną analizę problemu, wskazując na niewłaściwość takiego podejścia.
Postulat niemożliwy do spełnienia
Asumpt do jej napisania dała między innymi treść punktu 55 orzeczenia TSUE z 18 listopada 2021 roku w sprawie C-212/20, będącego odpowiedzią na pytania prejudycjalne Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli. W punkcie tym sędziowie TSUE stwierdzili: „artykuł 5 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że treść umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów umożliwić poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu, w taki sposób, aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę”. Dla każdego racjonalnie myślącego człowieka (w tym także chyba dla większości sędziów) jest oczywiste, że jest to postulat niemożliwy do spełnienia.
Udowodnieniu tej niemożliwości poświęcona jest pierwsza część książki napisana przez Krzysztofa Kalickiego i zatytułowana „Specyfika rynku walutowego i uwzględnienie rzeczywistości gospodarczej w wyrokach dotyczących spraw kredytów walutowych”. Autor omawia w niej bardzo szczegółowo funkcjonowanie międzynarodowego rynku walutowego. Wskazuje, że jest to największy rynek finansowy o globalnym zasięgu, na którym skala transakcji przekraczała w 2022 roku 7,5 biliona dolarów dziennie (w Polsce 13 miliardów dolarów, w tym z klientami detalicznymi 287 milionów dolarów).
Na rynku tym pracującym 24 godziny na dobę przez 5 dni w tygodniu transakcje zawierane są w sposób ciągły, a kursy wymiany zmieniają się bez przerwy (jak to autor określa, w „milisekundach”) w wyniku rynkowej gry popytu i podaży. Nie istnieje w związku z tym żaden stabilny, utrzymujący się przez dłuższy okres kurs wymiany, który mógłby być punktem odniesienia w umowach z konsumentami.
