Urzędnicy chcą kontrolować ludzi

Rz: Czy więcej wolności gospodarczej jest teraz czy było 25 lat temu, po wprowadzeniu przez pana ustawy określanej od pana nazwiska ustawą Wilczka?

Mieczysław Wilczek: Po wprowadzeniu tej ustawy, gdy zaczęła ona działać, wolności było więcej niż obecnie. Choć dla usprawiedliwienia tego, co dzieje się teraz, trzeba zauważyć, że mamy inne czasy – gospodarka jest bardziej skomplikowana, jesteśmy też w Unii Europejskiej. Tak czy inaczej absolutnie przydałoby się w Polsce więcej wolności gospodarczej.

Wyzwania gospodarcze, które stały przed wami w 1988 roku, były ogromne. Nie baliście się „iść na żywioł"?

Waliła się gospodarka, problemem było też nadchodzące nieuchronnie – tak musi być przy otwieraniu gospodarki – bezrobocie. Ale to właśnie dzięki wolności gospodarczej udało nam się przejść przez to w miarę suchą stopą.

To wtedy właśnie eksplodował polski cud gospodarczy.

Tak. Proszę uświadomić sobie, że w ciągu zaledwie kilkunastu miesięcy powstało 2 miliony przedsiębiorstw. Bez żadnej pomocy, bez żadnych programów wsparcia, bez żadnych okresów ochronnych. Co więcej, ci ludzie stworzyli 6 milionów nowych miejsc pracy. To był fenomen, to jest wręcz oszałamiające.

Czy to był wynik pana ustawy?

Nie zawdzięczamy tego wszystkiego wyłącznie tej ustawie, ale ona była otwarciem, katalizatorem zmian. Ludzie podnieśli głowy. Na przykład rzemieślnicy urządzali wreszcie warsztaty tak jak chcieli, mogli konkurować na rynku, sprzedawać według normalnych zasad swoje usługi czy produkty. To był przełom.

Ustawa Wilczka miała nieco ponad 50 artykułów. Obecna ustawa o swobodzie działalności gospodarczej ma ich ponad 110. Dlaczego?

To jest zemsta urzędników. To oni są i byli najbardziej przegrani w wyniku otwierania gospodarki. Urzędnicy uwielbiają kontrolować ludzi. Nie lubią, gdy ci są wolni i niezależni. Dlatego ograniczają wolność. Urzędnicy panowali nad rynkiem, panowali nad drobną przedsiębiorczością, nie w smak była im wolnościowa zmiana. Zjawisko to było posunięte tak daleko, że oficjalna polityka w stosunku do sektora prywatnego polegała na dwóch przesłaniach: ograniczać i wypierać.

A po co urzędnikom kontrola, z samej chęci wpływania na firmy?

Nie tylko. Urzędnicy mając władzę nad gospodarką i przedsiębiorcami, mogą też brać łapówki.

Czy jest szansa, by w Polsce znowu pojawiło się więcej wolności?

Oczywiście. Generalnie jestem optymistą i uważam, że Polska wybrała słuszną drogę i radzi sobie całkiem dobrze. Dzieje się tak dzięki ludziom przedsiębiorczym, dzięki temu, że kiedyś powstało wspomniane 2 miliony nowych firm. Co więcej poprawia się struktura właścicielska naszej gospodarki.

W jakim sensie?

Na całym świecie, na przykład w USA czy w Anglii, to mali przedsiębiorcy stanowią o sile gospodarek. To oni są odporniejsi na kryzys, bardziej elastyczni, innowacyjni. To małe i średnie firmy stanowią sól gospodarek. Dlatego powinniśmy na nie chuchać i dmuchać. Nie wolno ich prześladować. W Polsce atmosfera wobec prywatnych przedsiębiorstw jest niedobra. Nie zrzuca się już na nich co prawda wszystkich nieszczęść, ale atmosfera jest taka, że lepiej, by było ich jak najmniej.

U nas państwo jest wobec nich wrogie?