Igrzyska zamiast chleba

Poeta Juwenalis wymyślił okrzyk: panem et circenses. Była to lista żądań ludu rzymskiego, ochoczo spełnianych przez panujących, którzy wznosili kolosea, zatrudniali gladiatorów i rzucali tłumowi denary.

Publikacja: 20.02.2014 10:57

Igrzyska zamiast chleba

Foto: Fotorzepa, Karol Zienkiewicz

Przez lata niewiele w tym schemacie się zmieniło. Lud się bawił, panujący rozrzucali pieniądze, a miasta organizujące igrzyska pozostawały z długami i nie bardzo potrzebnymi im arenami.

Pierwszym szokiem były koszty igrzysk w Londynie. Wydano na nie 15 mld dolarów, trzykrotnie więcej niż na poprzednią olimpiadę i dwukrotnie więcej, niż planowano. Ale okazuje się, że to prawie nic w porównaniu z wydatkami Rosji na igrzyska zimowe, które zwykle są co najmniej dwukrotnie tańsze niż letnie. Soczi kosztuje 60 mld dolarów, czyli równowartość 15 proc. budżetu Rosji albo dwukrotność ubiegłorocznego deficytu. Nawet jak na kraj przywykły do wznoszenia potiomkinowskich wiosek (tym razem olimpijskich) są to koszty ogromne. Można podejrzewać, że w ich następstwie zabraknie już denarów do rozrzucania.

Bent Flyvbjerg i Allison Stewart w opracowaniu „Olympic Proportions: Cost and Cost Overrun at the Olympics 1960–2012" opisali trwałe tendencje wzrostu kosztów i coraz większego przekraczania preliminarzy przez kraje organizujące olimpiady. W Rosji na ogólnoświatową tendencję nałożyła się oczywiście chęć uzyskania efektu propagandowego i zademonstrowania mocarstwowości. Nie jest to zjawisko całkiem nowe. Złośliwi przypominają Berlin 1936 r. czy Pekin 2008 r. (te igrzyska były jedenastokrotnie tańsze niż Soczi 2014 r. i zmieściły się w kosztorysie; nie wiem tylko, czy Chiny mają takich dobrych ekonomistów-planistów, czy tak wspaniały urząd statystyczny).

Liczenie na efekty polityczne prawdopodobnie stanie się stałym fragmentem gry. Bez tego igrzyska byłyby skazane na fiasko finansowe. Po pierwsze skala imprezy mierzona liczbą uczestników ciągle rośnie (letnie: 1960 r. – 5,5 tys., 2012 r. – 10,9 tys.; zimowe: 1960 r. – 655 osób, 2014 r. – 3 tys.). Przybywa też konkurencji (letnie: 1960 r. – 150, 2012 r. – 305; zimowe: 1960 r. – 34, 2014 r. – 98). Na dodatek konkurencje te są coraz bardziej dziwaczne i niedostępne dla zwykłego człowieka, co sprawia, że nie przynoszą żadnych korzyści zewnętrznych.

W tej postaci koszty olimpiady są nie do udźwignięcia przez żadne miasto (a to ono jest formalnym organizatorem), o czym przekonały się Montreal, Turyn i Vancouver. Co więcej, są one zbyt duże także dla średnio rozwiniętych państw. Deficyt spowodowany igrzyskami w 2004 r. stał się początkiem greckiej pułapki zadłużenia. Pozostaje zatem tylko państwowa pokazucha. I w ten model wpiszą się zapewne następne imprezy w Brazylii i Korei.

Istnieje ryzyko, że do grona państw, które są gotowe płacić bankructwem za propagandę, dołączy Polska, organizując „Kraków 2022". Oczywiście nie będą to igrzyska miejskie, bo organizatorzy wyciągną rękę po pieniądze z kasy państwowej. I to nie wiadomo, w jakiej wysokości, aplikację złożyliśmy bowiem bez jakiejkolwiek wstępnej kalkulacji. I bardzo dobrze. Pozwoli nam to ustanowić nowy olimpijski rekord. Na razie należy on do Montrealu, który w 1976 r. przekroczył planowane koszty ośmiokrotnie.

Przez lata niewiele w tym schemacie się zmieniło. Lud się bawił, panujący rozrzucali pieniądze, a miasta organizujące igrzyska pozostawały z długami i nie bardzo potrzebnymi im arenami.

Pierwszym szokiem były koszty igrzysk w Londynie. Wydano na nie 15 mld dolarów, trzykrotnie więcej niż na poprzednią olimpiadę i dwukrotnie więcej, niż planowano. Ale okazuje się, że to prawie nic w porównaniu z wydatkami Rosji na igrzyska zimowe, które zwykle są co najmniej dwukrotnie tańsze niż letnie. Soczi kosztuje 60 mld dolarów, czyli równowartość 15 proc. budżetu Rosji albo dwukrotność ubiegłorocznego deficytu. Nawet jak na kraj przywykły do wznoszenia potiomkinowskich wiosek (tym razem olimpijskich) są to koszty ogromne. Można podejrzewać, że w ich następstwie zabraknie już denarów do rozrzucania.

Opinie Ekonomiczne
Witold M. Orłowski: Gospodarka wciąż w strefie cienia
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Opinie Ekonomiczne
Piotr Skwirowski: Nie czarne, ale już ciemne chmury nad kredytobiorcami
Ekonomia
Marek Ratajczak: Czy trzeba umoralnić człowieka ekonomicznego
Opinie Ekonomiczne
Krzysztof Adam Kowalczyk: Klęska władz monetarnych
Materiał Promocyjny
Strategia T-Mobile Polska zakładająca budowę sieci o najlepszej jakości przynosi efekty
Opinie Ekonomiczne
Andrzej Sławiński: Przepis na stagnację
Materiał Promocyjny
Polscy przedsiębiorcy coraz częściej ubezpieczeni