W czasie polskiej prezydencji w UE byliśmy inicjatorem projektów dotyczących chorób neurodegeneracyjnych, które stanowiły jeden z priorytetów naszego przewodnictwa w UE. Jak w Polsce realizowane są te priorytety, w szczególności w odniesieniu do zaawansowanej choroby Parkinsona?
Krzysztof Bąk: Zgodnie z zapisami art. 15 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, świadczeniobiorcy – na zasadach określonych w tej ustawie – mają prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczenie. Opiekę medyczną nad osobami z chorobą Parkinsona w miejscu ich zamieszkania sprawują i koordynują lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, natomiast w sytuacji, gdy zaistnieje konieczność dalszych badań i konsultacji specjalistycznych, leczenie jest prowadzone w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w poradni neurologicznej. Osoby z chorobą Parkinsona mają zapewniony dostęp do leczenia szpitalnego m.in. w oddziałach neurologii, chorób wewnętrznych, geriatrii.
W ramach leczenia szpitalnego na oddziale neurochirurgii dla tych chorych dostępne są również procedury wszczepienia stymulatora struktur głębokich mózgu oraz wymiana generatora do stymulacji struktur głębokich mózgu. Ponadto mają zagwarantowany dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie rehabilitacji. Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, jak również z rozporządzeniem ministra zdrowia z 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, pacjentom z chorobami neurologicznymi przysługuje rehabilitacja lecznicza w różnych zakresach, w szczególności: porada lekarska rehabilitacyjna oraz fizjoterapia domowa – realizowane w warunkach domowych; lekarska ambulatoryjna opieka rehabilitacyjna oraz fizjoterapia ambulatoryjna – realizowane w warunkach ambulatoryjnych; rehabilitacja ogólnoustrojowa, w tym rehabilitacja dla określonej grupy pacjentów – realizowane w warunkach ośrodka lub oddziału dziennego; rehabilitacja ogólnoustrojowa oraz rehabilitacja neurologiczna – realizowane w warunkach stacjonarnych. Świadczenia rehabilitacji neurologicznej w warunkach stacjonarnych są przeznaczone dla świadczeniobiorców ze schorzeniami neurologicznymi we wszystkich grupach wiekowych, którzy ze względu na kontynuację leczenia wymagają stosowania kompleksowych czynności rehabilitacyjnych oraz całodobowego nadzoru medycznego.
Agencja Oceny Technologii Medycznych wydaje pozytywne rekomendacje dotyczące leczenia chorych na zaawansowaną chorobę Parkinsona, ale programów nie ma. Dlaczego?
Wydatki na hospitalizacje, zwolnienia, renty, absencje w pracy, także opiekunów pacjentów z zaawansowaną chorobą Parkinsona to tzw. koszty pośrednie. Przy podejmowaniu decyzji refundacyjnych uwzględnia się koszty pośrednie, jeżeli są one elementem analizy ekonomicznej omawianej technologii lekowej. Minimalne wymagania, jakie powinny zawierać analizy dołączone do wniosku o objęcie refundacją, są szczegółowo określone w rozporządzeniu ministra zdrowia z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie minimalnych wymagań, jakie muszą spełniać analizy uwzględnione we wnioskach o objęcie refundacją i ustalenie urzędowej ceny zbytu oraz o podwyższenie urzędowej ceny zbytu leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, które nie mają odpowiednika refundowanego w danym wskazaniu. Wydanie pozytywnej rekomendacji prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych (AOTM) nie jest jednoznaczne z decyzją o objęciu leku refundacją. AOTM została powołana jako instytucja, która opowiada się w kwestii zasadności finansowania danej technologii lekowej ze środków publicznych i rekomendacja prezesa AOTM jest jednym, a nie jedynym kryterium uwzględnianym przez ministra zdrowia przy podejmowaniu decyzji. W przypadku dwóch procedowanych technologii lekowych stosowanych w zaawansowanej chorobie Parkinsona, tj. leku Dacepton (apomorfina) oraz leku Duodopa (lewodopa + karbidopa), prezes AOTM wskazuje zasadność finansowania ze środków publicznych jednocześnie z koniecznością obniżenia kosztów terapii do poziomu zapewniającego osiągnięcie progu opłacalności terapii. Dla leku Duodopa procedowany jest wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej wydaniem przez ministra zdrowia negatywnej decyzji w I instancji, natomiast dla leku Dacepton proces negocjacyjny z producentem leku nie został zakończony. Aktualnie nie można odpowiedzieć na pytanie, jakie będzie ostateczne rozstrzygnięcie ministra zdrowia w przypadku tych leków.
