VAT od użytkowania wieczystego przyczyną sporów

Rz: [b]W podjętej niedawno uchwale Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste jest dostawą towarów, a nie usługą. Dlatego umowy zawarte przed 1 stycznia 2004 r. nie podlegają opodatkowaniu VAT. Co to oznacza dla gmin i podmiotów, którym one wystawiały faktury? [/b]

WITOLD MODZELEWSKI: Sąd uznał, iż czynność dokonana pod rządami starej ustawy o VAT nie wywołuje żadnych skutków po 1 maja 2004 r., czyli stwierdził, że nie ma tu zasady kontynuacji między starym a nowym VAT, z czym należy się zgodzić. Konsekwencje tej uchwały są jednak bardzo poważne. Chcąc zachować się zgodnie z tą uchwałą, gminy i miasta rozważają dwa sposoby postępowania. Pierwszy to anulowanie wystawionych faktur. Z dotychczasowego orzecznictwa wynika jednak, że jest to możliwe tylko do momentu wprowadzenia dokumentu do obiegu prawnego. Ponadto konieczne jest posiadanie oryginału wystawionej faktury. Dlatego w praktyce ta metoda nie może być zastosowana. Drugi sposób to wystawienie faktury korygującej i przesłanie jej kontrahentowi. Tu także są wątpliwości. Katalog sytuacji, kiedy można ją wystawić, nie przewiduje bowiem przypadku, gdy sprzedaż nie podlegała ustawie o VAT. Uważam jednak, że korekta jest możliwa.

[b]Jeśli jednak gmina wystawiała fakturę, uznając, że opłata jest kwotą brutto, to użytkownik nie będzie zainteresowany taką korektą. Straci na tym prawo do odliczenia VAT naliczonego. Co będzie, jeśli kontrahent gminy odmówi potwierdzenia odbioru takiej faktury?[/b]

Nie będzie problemu w wypadku podatników zwolnionych od VAT, takich jak szkoły czy szpitale. Im jest wszystko jedno, jaki VAT wykazany jest na fakturze. Inne podmioty faktycznie nie będą zainteresowane korektą. Co więcej, w żaden sposób nie można zmusić ich do potwierdzenia odbioru faktury korygującej. Kontrahent może się przecież nie zgadzać z uchwałą NSA, bo nie jest ona dla niego wiążąca. A dopóki gmina nie otrzyma potwierdzenia odbioru faktury korygującej, dopóty nie może zmniejszyć podatku należnego.

[b]Kto może rozstrzygnąć taki spór? [/b]

Gminy będą w bardzo trudnej sytuacji, bo nie ma ustalonej drogi prawnej rozstrzygnięcia tego sporu. Na pewno nie mamy do czynienia ze sporem podatkowym, te bowiem toczą się między podatnikiem a organem, a nie między podatnikami. Problem dotyczy każdej korekty, co do której kontrahenci się nie zgadzają. Po raz pierwszy będzie jednak występował na ogromną skalę i dotyczył bardzo wysokich kwot. W praktyce gminy mogą jedynie wystąpić do sądu gospodarczego. Podsumowując, gminy bez problemu skorygują tylko faktury wystawione dla podatników zwolnionych od VAT. W wypadku pozostałych może im pomóc tylko panujący niekiedy w firmie bałagan i automatyczne potwierdzanie wszystkich wpływających dokumentów bez weryfikacji, czy się z nimi zgadzają.

[b]Jak będzie wyglądać sytuacja, gdy żadna ze stron nie jest zainteresowana korektą, np. gdy gmina doliczyła VAT do pierwotnej opłaty, a nabywca ma możliwość odliczenia podatku naliczonego? Czy ewentualna kontrola może zakwestionować odliczenie VAT od czynności, która nie powinna podlegać opodatkowaniu, ale podatek został odprowadzony w wyniku błędu? [/b]

Nie. Jeśli gmina wystawiła fakturę z VAT i odprowadziła ten podatek do urzędu skarbowego, to nabywca ma prawo do odliczenia. Nawet jeśli faktura taka dotyczy czynności, które nie powinny podlegać opodatkowaniu. W praktyce w wielu sytuacjach rzeczywiście nikt nie będzie zainteresowany korektą. Wtedy najprawdopodobniej rozliczeń tych nikt nie będzie poprawiał. Jest to kolejny dowód, że rozstrzygnięcie problemu opodatkowania użytkowania wieczystego powinno nastąpić przed wejściem w życie nowej ustawy o VAT, a więc w 2004 r. Obecna uchwała, mimo że co do zasady korzystna dla gmin, nie jest w stanie automatycznie ujednolicić wszystkich rozliczeń. Spory będą trwały jeszcze długo.

Użytkowanie Wieczyste