Wprowadzenie VAT nie podwyższyło opłat za użytkowanie wieczyste

Gminy także w świetle prawa cywilnego nie mogą podwyższać opłat rocznych za użytkowanie wieczyste, powołując się na wprowadzenie VAT

Publikacja: 31.05.2007 01:01

Izabela Lewandowska

Takie stanowisko zajął [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 29 maja 2007 r.(sygn. V CSK 44/07)[/b] Skład sądzący dość długo zastanawiał się nad tym werdyktem. Sprawę rozpatrzył 15 maja, ale odroczył ogłoszenie wyroku na dwa tygodnie, uznając, że rozstrzygnięcie wymaga głębszego namysłu.

Mniej wątpliwości miał skład SN rozpatrujący analogiczną sprawę [b]10 maja br. (sygn. III CSK 448/06)[/b]. Pisaliśmy o niej obszernie w artykule [link=http://rp.pl/artykul/59660.html]„Podatek się zmienia, a umówiona cena pozostaje ta sama"[/mail]. Ostatecznie oba rozstrzygnięcia SN są takie same. Także sprawy, których dotyczą, są identyczne pod względem prawnym.

Wniosły je gminy będące właścicielami gruntów przeciwko użytkownikom wieczystym - przedsiębiorcom. Domagały się zapłaty nieuiszczonej części opłaty rocznej równej 22 proc. VAT.

W świetle ustawy z 2004 r. o VAT użytkowanie wieczyste jest niewątpliwie opodatkowane tą daniną, a jej podatnikiem jest gmina. W obu sprawach sądy przyznały rację przedsiębiorcom. Stanęły na stanowisku, że wiążąca jest wysokość opłaty rocznej ustalona w umowie o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.

Bez zmiany tej umowy za zgodą użytkownika wieczystego opłata mogłaby się zwiększyć wyłącznie z zachowaniem przewidzianej w ustawie z 1997 r. procedury przeszacowania, czyli aktualizacji wartości gruntów. Przeszacowanie zaś wzwyż jest możliwe wskutek wzrostu wartości rynkowej gruntu. Oczywiście wprowadzenie VAT na użytkowanie wieczyste nie zwiększyło wartości gruntów.

[b]W obu sprawach Sąd Najwyższy oddalił skargi kasacyjne gmin, choć uzasadnienia nie są identyczne.[/b]

W wyroku z 10 maja 2007 r. Sąd Najwyższy uznał, że VAT nie ma bezpośredniego przełożenia na umowy i nie ma skutku cywilnoprawnego. Jeśli ze względu na wprowadzenie VAT lub zmianę stawki VAT strony same nie zmienią umowy, gmina może zwrócić się o to do sądu na podstawie art. 357 kodeksu cywilnego. Sąd uwzględni żądanie, jeśli wprowadzenie czy podwyższenie stawki VAT uzna za nadzwyczajną zmianę stosunków.

Sąd Najwyższy w składzie, który wydał wyrok 29 maja, też dopuścił tę możliwość. Jednakże ani w jednej, ani w drugiej sprawie gminy nie zgłaszały żądania opartego na art.357 k.c. Także sędziowie, którzy podpisali się pod wyrokiem z 29 maja 2007 r., nie dopatrzyli się podstaw do uwzględnienia skargi kasacyjnej gminy. Jeśli bowiem oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste jest dostawą, to VAT od umów zawartych przed jego wprowadzeniem, tj. przed 1 maja 2004 r., się nie należy. Tak właśnie przyjął [b]NSA w uchwale z 8 stycznia 2007 r. (sygn. I FSK 27/06)[/b], o której pisaliśmy w artykule [link=http://rp.pl/artykul/59667.html]„Użytkowanie wieczyste bez VAT”[/mail]. Obowiązek zapłaty tego podatku przy dostawie powstaje bowiem z chwilą wydania towaru. Roszczenie gminy nie ma zatem żadnych podstaw.