[b]Odpowiada adwokat Jerzy Krotoski, [link=http://www.krotoski-adwokaci.pl]Kancelaria Krotoski-Adwokaci[/link][/b]
Były mąż miał prawo do rozporządzenia swoją własnością i nie miał obowiązku uzyskania zgody byłej żony na sprzedaż mieszkania wchodzącego do jego majątku odrębnego. Obecnie czytelniczka zajmuje mieszkanie bez tytułu prawnego, albowiem po rozwodzie utraciła prawo do korzystania z lokalu należącego do majątku odrębnego byłego męża.
Sądy na wniosek stron w wyrokach rozwodowych rozstrzygają o sposobie korzystania z lokalu przez rozwiedzionych małżonków w czasie ich wspólnego zamieszkiwania. Z takim żądaniem można wystąpić również po rozwodzie. Sąd orzeka o sposobie korzystania nawet wówczas, gdy lokal nie wchodzi do majątku wspólnego. Orzeczenie nie wyłącza prawa właściciela do sprzedaży mieszkania (również z lokatorami). Jeżeli po rozwodzie były mąż opuścił wspólnie zajmowany lokal, to brak podstaw prawnych do żądania uregulowania sposobu korzystania z mieszkania. W opisanej sprawie brak jest podstaw, aby czytelniczka uzyskała prawo do korzystania z mieszkania. Obecny właściciel nieruchomości ma prawo żądać od lokatorki odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu (w wysokości czynszu wolnorynkowego).
Osobie zajmującej lokal bez tytułu prawnego przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Na podstawie art. 14 [link=http://http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=176767]ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego prawo do lokalu socjalnego[/link] przysługuje między innymi małoletniemu i osobie sprawującej nad dzieckiem opiekę – w tym wypadku matce. W przypadku osób zamieszkujących lokale prywatne, nie wchodzące w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, przyznanie prawa do lokalu socjalnego nie jest obligatoryjne. W konsekwencji sąd badając, czy zachodzą przesłanki do orzeczenia prawa do lokalu socjalnego, będzie brał pod uwagę sytuację rodzinną i majątkową czytelniczki oraz dziecka. W praktyce sądy z reguły przyznają lokale socjalne osobom wychowującym małoletnie dzieci z uwagi na zasady współżycia społecznego.
Działania nowego właściciela polegające na odcięciu dostawy mediów do mieszkania stanowią naruszenie posiadania i uprawniają lokatorkę do wystąpienia do sądu z powództwem o przywrócenie stanu poprzedniego poprzez nakazanie właścicielowi przyłączenia mediów. Przedmiotem badania sądu w tym postępowaniu będzie fakt zajmowania lokalu przez czytelniczkę (a nie tytuł prawny do zamieszkania) oraz fakt naruszenia posiadania. Opłata sądowa od pozwu wynosi 200 złotych. Jest jednak możliwość ubiegania się o zwolnienie od kosztów sądowych. W przypadku wydania przez sąd nakazu eksmisji czytelniczka będzie mogła zajmować lokal do czasu wykonania eksmisji, a właściciel jest zobowiązany do umożliwienia byłym lokatorom dalszego korzystania z mieszkania oraz mediów. Jeśli właściciel w jakikolwiek sposób będzie to utrudniał, czytelniczce przysługuje ochrona posesoryjna (tj. ochrona posiadania lokalu mieszkalnego) do czasu wykonania eksmisji.
Jeśli czytelniczka dokonała nakładów na zajmowaną nieruchomość, może żądać od jej właściciela zwrotu kosztów ulepszenia lokalu. Jeżeli remont mieszkania miał miejsce w czasie trwania małżeństwa, przy podziale majątku wspólnego należy dokonać rozliczenia nakładów czynionych z majątku wspólnego małżonków na majątek odrębny jednego z nich, czyli w opisanej sprawie na mieszkanie byłego męża. Natomiast w sytuacji, w której remont został przeprowadzony już po rozwodzie, ze środków należących do majątku odrębnego, czytelniczka może wystąpić przeciwko byłemu mężowi o zwrot poniesionych kosztów w pełnej wysokości. Jeżeli czytelniczka nie posiada rachunków na zakup materiałów oraz wykonanie remontu, istnieje możliwość ustalenia wysokości nakładów m.in. w drodze przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego, który samodzielnie wyceni ich wartość na podstawie wykonanych prac.
