Spór o służebność drogi koniecznej rozgorzał między rodzinami dwóch braci. W latach 90-tych ubiegłego wieku rodzice podarowali im trzy działki. Jeden dostał dwie zabudowane, a drugi jedną, niezabudowaną. Jednocześnie rodzice ustanowili na rzecz każdoczesnego właściciela tej niezabudowanej działki służebność przejścia i przejazdu przez działkę zabudowaną, należącą do pierwszego z braci.
Brat bratu drogę wypowiada
W 2012 r. właściciel nieruchomości obciążonej wystąpił o zniesienie służebności, argumentując, że działka brata ma już własny dostęp do nowo wybudowanej ulicy. Właściciel nieruchomości władnącej zaprotestował - jego zdaniem ulica jest nieprzejezdna z powodu zarośli, nierówności terenu, zalegającego śniegu i błota oraz wody stojącej po opadach.
Rozpatrujący sprawę Sąd Rejonowy oddalił powództwo, gdyż uznał, że wprawdzie nieruchomość władnąca posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej, lecz służebność przejścia i przejazdu nie utraciła swojego znaczenia. Nowo wybudowana ulica jest drogą gruntową, a tylko na krótkim odcinku, w okolicy skrzyżowania poprawiono jej nawierzchnię poprzez nawiezienie kruszywa betonowego. Zimą droga może być przejezdna jedynie pod warunkiem ujęcia jej w wykazie ulic przeznaczonych do zimowego utrzymania. Nie ma też na niej oświetlenia. Zdaniem Sądu I instancji ulica nie jest więc przystosowana do normalnego użytku przez cały rok.
Właściciel nieruchomości obciążonej zaskarżył ten wyrok w całości zarzucając Sądowi Rejonowemu błędną wykładnię przepisów kodeksu cywilnego dotyczących ustanowienia i zniesienia służebności drogi koniecznej. Jego zdaniem błąd polegał na przyjęciu, że zły stan techniczny drogi publicznej przylegającej do nieruchomości władnącej powoduje, że nieruchomość ta nadal nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, a co za tym idzie przyjęcie, że służebność przejścia i przejazdu nie straciła dla nieruchomości władnącej wszelkiego znaczenia.
Dostęp nie musi być bezpośredni
Rozpatrujący apelację Sąd Okręgowy w Białymstoku (sygn. akt II Ca 204/13) uznał, że ma ona uzasadnione podstawy. Przypomniał, że przesłanką zniesienia służebności gruntowej na podstawie art. 295 k.c. jest utrata wszelkiego znaczenia służebności dla nieruchomości władnącej. Znaczenie służebności drogi koniecznej określa zaś treść art. 145 § 1 k.c., zgodnie z którym droga konieczna zapewniać ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarczych. Oznacza to, że droga konieczna traci wszelkie znaczenie dla nieruchomości władnącej, jeżeli nie jest przydatna dla jej dostępu do drogi publicznej, ani do budynków gospodarskich.
