Jak ocieplić dom

Serwis Nieruchomości „Rzeczpospolitej" wspólnie ze Stowarzyszeniem Na Rzecz Systemów Ociepleń (SSO) prowadzą akcję poradniczą dotyczącą ociepleń budynków.
Czekamy na listy od czytelników, którzy chcą wybrać jak najlepszą metodę ocieplenia domu, mają problem z doborem materiałów albo zastanawiają się, czy warto zainwestować w termomodernizację.

Spośród autorów nadesłanych listów eksperci z SSO raz w miesiącu wybiorą osobę, do której pojadą i obejrzą dom. Sprawdzą, którędy ucieka ciepło i udzielą fachowej porady, co zrobić, by budynek nie tracił energii. (Patrz: więcej o naszej akcji).

Kolejną osobą, która wygrała wizytę eksperta ze Stowarzyszenia Na Rzecz Systemów Ociepleń, jest pan Maciej, nasz czytelnik z podwarszawskich Janek.

Jaki problem ma czytelnik

Pan Maciej napisał do nas, że mieszka w domu parterowym z poddaszem mieszkalnym, niepodpiwniczonym, wybudowanym w 1991 roku, o łącznej powierzchni około 260 mkw. W tym jest nieogrzewany garaż i kotłownia. Ściany zewnętrzne wykonane są - jako mur trójwarstwowy - z gazobetonu i wełny mineralnej. Ponieważ tynk zewnętrzny wymaga odświeżenia (malowania) nasz czytelnik myśli o kolejnej warstwie docieplenia styropianem lub wełną mineralną np. 5 cm. Pan Maciej obawia się, że grubsza, dodatkowa warstwa izolacji zepsułaby architekturę domu.  - Czy można tak docieplić mur trójwarstwowy? Budynek był budowany systemem gospodarczym przez różne ekipy, także mało profesjonalne, więc obawiam się licznych mostków termicznych, także po wymianie okien. W ubiegłym sezonie zużycie gazu na ogrzanie to około 2400 metrów sześciennych” - pisze czytelnik.

Co poradził ekspert

Mgr inż. budownictwa

Sławomir Zalewski

, ekspert Stowarzyszenia na Rzecz Systemów Ociepleń:

- W przypadku tego budynku trzeba rozpatrzyć kilka aspektów i wybrać optymalne rozwiązanie. Istotne są aspekty: oczekiwanego komfortu cieplnego, estetyczny (konieczny remont elewacji) i oczywiście łączący to aspekt kosztowy.

Inwestor generalnie nie narzeka na brak komfortu cieplnego, ale ma uzasadnione przypuszczenia, że może być lepiej. Wiosenna pora, wyłączone ogrzewanie budynku i stosunkowo wysoka temperatura zewnętrzna, uniemożliwiły badanie termowizyjne, ale szczegółowe informacje przekazane przez inwestora, który wiele lat temu osobiście doglądał budowy oraz dokładne oględziny, pozwoliły nam dosyć szczegółowo określić zakres i celowość potencjalnej modernizacji.

Ściany zewnętrzne

Istniejące rozwiązanie konstrukcji ścian zewnętrznych może być problematyczne. Przegroda składa się ze ściany nośnej wykonanej z bloczka gazobetonowego o grubości 24 cm, ściany osłonowej z gazobetonu o grubości 12 cm oraz włożonej pomiędzy te ściany „na wcisk” wełny mineralnej o grubości 10 cm.

W przegrodzie nie wykonano szczeliny wentylacyjnej ani otworów wentylacyjnych, w związku z tym istnieje zagrożenie występowania tzw. kondensacji międzywarstwowej i niebezpieczeństwo okresowego zawilgacania wełny. Dodatkowe ocieplenie od zewnątrz, styropianem nawet niewielkiej grubości, mogłoby tę sytuację znacznie pogorszyć. Przed podjęciem decyzji konieczne jest wykonanie szczegółowych obliczeń cieplno-wilgotnościowych przegrody.

Znajdująca się od strony zewnętrznej ściana osłonowa w wielu miejscach wykazuje znaczne spękania konstrukcyjne wskazujące na jej wadliwe wykonanie (Patrz: fot.1, fot. 2, fot. 3, fot. 4, fot. 5, fot. 6).

Nie chodzi więc o zwykłe odświeżenie tynku zewnętrznego, jak twierdzi inwestor, ale tak naprawdę o ukrycie znacznych spękań elewacji. Wskazana byłoby ekspertyza konstrukcyjna. Pocieszające jest to, że jak twierdzi inwestor, spękania pojawiły się stosunkowo szybko po zakończeniu budowy, a w kolejnych latach nie wykazywały już żadnych zmian.

Ponieważ budynek użytkowany jest już ponad 20 lat, może to wskazywać, że nastąpiło ustabilizowanie konstrukcyjne. Potwierdza to także stan miejscowych napraw wykonanych wiele lat temu. W tych miejscach nie nastąpiły ponowne spękania (Fot.7).

Przebieg i znaczna rozwartość rys wskazuje, że samo malowanie nawet farbami elastycznymi, może nie rozwiązać problemu. Jeżeli chodzi o ukrycie rys i spękań elewacji, wykonanie dodatkowego ocieplenia od zewnątrz, niezależnie od jego grubości będzie rozwiązaniem optymalnym i skutecznym.

Dla ustalenie optymalnego sposobu ocieplenia i sprawdzenia jego prawidłowości, wykonane zostały obliczenia cieplno-wilgotnościowe przegrody przed ociepleniem i po ociepleniu w kilku wariantach, a szczegółowe wyniki obliczeń przekazane zostały inwestorowi.
Obliczenia wskazują, że ściana zewnętrzna pomimo że wykonana została ponad 20 lat temu, ma zgodny z obecnymi wymaganiami współczynnik przenikania ciepła U = 0,29 W/m·K.

Obliczenia wskazują jednak, że w przegrodzie w miesiącach zimowych może występować kondensacja pary wodnej na powierzchni stykowej wełna-gazobeton. Przewiduje się wprawdzie, że nastąpi wyparowanie kondensatu podczas miesięcy letnich, ale zawilgocenie wełny może skutkować okresowym obniżeniem jej izolacyjności termicznej.

Obliczenia potwierdzają, że ocieplenie styropianem o proponowanej przez inwestora grubości 5 cm poprawi wprawdzie izolacyjność termiczną (współczynnik U = 0,21 W/m·K), ale spowoduje znaczne zwiększenie zagrożenia kondensacją pary wodnej wewnątrz przegrody.  Z tego powodu rozwiązanie takie nie jest zalecane.

Ocieplenie wełną mineralną o grubości 5 cm również poprawi współczynnik przenikania ciepła do poziomu U=0,21 W/ m·K. W tym przypadku wyeliminowane zostanie także całkowicie zagrożenie kondensacją pary wodnej wewnątrz przegrody. Jest to więc rozwiązanie optymalne i zalecane. Wskazane jest jednak, o ile będzie możliwe ze względów estetycznych, dalsze zwiększenie grubości wełny mineralnej. Koszt modernizacji nie będzie z tego powodu istotnie większy, a uzyskane oszczędności znaczne. Zwiększenie grubości wełny mineralnej do 10 cm powoduje uzyskanie współczynnika U na poziomie 0,16 W/m·K, czyli prawie dwukrotną poprawę izolacyjności cieplnej ściany. Jako wykończenie ocieplenia z użyciem wełny mineralnej należ zastosować tynki dekoracyjne o wysokiej paroprzepuszczalności, np. tynki silikatowe, silikatowo-silikonowe lub silikonowe. Można także zastosować tynki mineralne malowane paroprzepuszczalnymi farbami elewacyjnymi.

Mostki termiczne oraz ocieplenie podłogi i ścian fundamentowych

Stare okna w budynku zostały wymienione w 2008 roku na energooszczędne okna z szybami zespolonymi. Sposób ich montażu wskazuje jednak na istnienie znacznych liniowych mostków termicznych w połączeniu ościeżnicy okna ze ścianą (Fot.8). Ponieważ widoczna szerokość ościeżnicy jest stosunkowo duża, mostki te można znacznie zredukować poprzez ocieplenie ościeży styropianem grubości 3 cm.

Według informacji inwestora, ocieplenie posadzki na gruncie wykonano przy użyciu styropianu grubości 5 cm. Z punktu widzenia dzisiejszych wymagań nie jest to ocieplenie wystarczające i z pewnością powoduje straty. Poprawienie tego stanu wymagałoby jednak zbyt dużego nakładu kosztów w stosunku do korzyści.

Pewne elementy można jednak poprawić. Ściany fundamentowe budynku oraz pokryte okładziną kamienną cokoły są całkowicie nieocieplone (Fot.9), co powoduje powstawanie mostków termicznych i przemarzanie ścian zewnętrznych w ich dolnej partii oraz dodatkowe wychładzanie gruntu pod posadzką. Zalecane jest odkopanie ścian fundamentowych i wykonanie na nich izolacji cieplnej przy użyciu polistyrenu ekstrudowanego do poziomu ław fundamentowych lub co najmniej 0,5 m pod poziomem terenu.

Dodatkowe możliwości ograniczenia strat ciepła

W jednym z dużych pomieszczeń na poddaszu mieszkalnym całość połaci dachowej ocieplona jest wełną mineralną o grubości tylko 10 cm. Tak mała grubość izolacji cieplnej w połączeniu z brakiem wiatroizolacji od strony zewnętrznej oraz dużą powierzchnią połaci powoduje znaczne wychłodzenie pomieszczenia.

Zdaniem inwestora jest to najzimniejsze pomieszczenie w całym budynku. Ponieważ połać wykończona jest drewnianą boazerią, możliwe są dwa rozwiązania: albo dodatkowe ocieplenie styropianem od strony wewnętrznej i montaż suchych tynków, albo zerwanie boazerii i pogrubienie izolacji z wełny mineralnej pomiędzy krokwiami.