Wiceminister rozwoju Tomasz Lewandowski zapowiedział działania zachęcające spółdzielnie mieszkaniowe do zwiększania zasobu dostępnych cenowo lokali. Spółdzielnie to organizacje z dłuższą tradycją, jest ich w całej Polsce około 3,5 tys. Operację poprzedzi uporządkowanie funkcjonowania spółdzielni.

Trzy modele współpracy państwa ze spółdzielniami mieszkaniowymi

Współpraca ma mieć trzy formuły. Pierwsza to budowa mieszkań na wynajem dla osób o najniższych dochodach, bez dojścia do własności. Druga to mieszkania lokatorskie – forma pośrednia między najmem a własnością. Wsparcie byłoby takie, jak dla Towarzystw Budownictwa Społecznego czy Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych, czyli bezzwrotne granty i niskooprocentowany długoterminowy kredyt z Banku Gospodarstwa Krajowego, a w razie potrzeby także grunty. Trzeci model to budowa mieszkań własnościowych, na gruntach kupionych od państwa na raty, również z preferencyjnym kredytem z BGK.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Tomasz Lewandowski: Rząd chce oczyścić atmosferę wokół spółdzielni mieszkaniowych

Nim uruchomimy bezzwrotne granty i tanie, długoterminowe kredyty oraz otworzymy dostęp do gruntów...

Potencjał spółdzielni mieszkaniowych duży tylko na papierze?

Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl, podkreśla, że zapowiedzi renesansu spółdzielni mieszkaniowych pojawiają się nie po raz pierwszy. Na przełomie lat 2019–2020 były prezentowane pomysły aktywizacji spółdzielni na potrzeby programu Mieszkanie+.

Trzy lata później, czyli w 2023 r. oddano do użytku zaledwie 1006 mieszkań w formule spółdzielczej – najmniej od czasów wczesnego Gomułki. W 2024 r. analogiczny wynik wyniósł 1323 mieszkania, a w ciągu trzech kwartałów tego roku 621 mieszkań. Do tych GUS-owskich wyników nie doliczono spółdzielni działających w formule deweloperskiej (komercyjnej), które podlegają przepisom ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym.

– Mamy do czynienia z dwoma grupami spółdzielni, czyli takimi, które są aktywne inwestycyjnie w formule deweloperskiej i/lub spółdzielczej lokatorskiej oraz spółdzielniami, które nic nie budują – czasem od dawna – mówi Prajsnar. – Kolejny podział dotyczy spółdzielni „starych” (powstałych w latach 50.–80. zeszłego wieku) i „nowych”. Pamiętajmy, że w latach 1990–2005 założono sporo spółdzielni, a część z nich podejmowała niemal od razu aktywność inwestycyjną. „Nowe” spółdzielnie to podmioty nieobciążone problemami związanymi z nieuregulowanym stanem prawnym gruntów pod blokami z PRL-u. Nawiasem mówiąc, wspomniane problemy, do których rozwiązania rząd się przymierza po raz kolejny, mogą być dla wielu spółdzielni ważniejsze niż plany inwestycyjne – dodaje. O projekcie ustawy regulującym te kwestie pisaliśmy kilka dni temu w „Rzeczpospolitej”.

– W grupie spółdzielni „starych” nierzadko znajdziemy takie, które ostatni blok oddały do użytku przed 1995 r. Dlatego ogólne sformułowania o tym, że spółdzielnie mają doświadczenie inwestycyjne w budowie bloków, trzeba traktować dość ostrożnie – ocenia Prajsnar. – Podobnie jak pojawiające się stwierdzenia o posiadaniu przez spółdzielnie gotowego zasobu gruntów, bo tutaj sytuacja też może być zróżnicowana, również prawnie. Trzeba powiedzieć wprost, że brakuje nam publicznie dostępnych, bardziej szczegółowych informacji o krajowych spółdzielniach. Rząd może dysponować większym zasobem danych – dodaje.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Adam Roguski: Mieszkaniowy sojusz państwa ze spółdzielniami

Kto nam zbuduje mieszkania dostępne cenowo? Ministerstwo Rozwoju i Technologii stawia na spółdzie...

Spółdzielnie mają duży zasób do bieżącego utrzymania i remontu

Zdaniem eksperta, warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię: dla spółdzielni mieszkaniowych z dużym udziałem starszego zasobu priorytetem bywa utrzymanie w dobrej kondycji starzejących się bloków. Czasem sami członkowie spółdzielni bywają niechętni względem planów budowy nowych bloków – padają np. oskarżenia o zbytnie dogęszczanie zabudowy.

– Kwestia modernizacji istniejącego zasobu mieszkaniowego spółdzielni jest bardzo ważna. Starsze docieplenia bloków nierzadko trzeba będzie bowiem poprawiać, a wyzwaniem bywa np. stan wind lub problem „więźniów trzeciego/czwartego piętra” z niższych budynków. Poza tym zalecane jest wzmacniające kotwienie budynków wzniesionych w technologii wielkiej płyty. BGK od 2020 r. oferuje specjalne dofinansowanie na ten cel, ale efekty na razie są skromne. Dane z kwietnia br. wskazują, że dodatkowe wsparcie w wysokości 50 proc. kosztów wzmocnienia bloku wielkopłytowego przyznano w przypadku 199 budynków. Bloków wielkopłytowych w całej Polsce mamy zaś około 60 tys. – podsumowuje Prajsnar.

Niech choćby sto spółdzielni ruszy z budową po jednym bloku

Hanna Milewska-Wilk, ekspertka z Instytutu Rozwoju Miast i Regionów, przyznaje, że pokutuje raczej negatywny obraz spółdzielni, ale to jednak one zarządzają dużymi obszarami miast i dbają o stan techniczny osiedli zbudowanych głównie od lat 60. do końca lat 90., przy tym bardzo efektywnie korzystają z funduszy na termomodernizację, a teraz zabrały się za zazielenianie osiedli.