Uwłaszczenie z mocy prawa nastąpiło 1 stycznia 2019 r. Zgodnie z przepisami przekształceniu we własność uległy grunty zabudowane na cele mieszkaniowe, czyli m.in. te zabudowane budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi czy mieszkalnymi wielorodzinnymi (w których co najmniej połowę liczby lokali stanowiły lokale mieszkalne).

-Podstawą ujawnienia prawa własności gruntu w księdze wieczystej oraz w ewidencji gruntów i budynków jest zaświadczenie potwierdzające przekształcenie. Wydawane jest ono w przypadku gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Powinno być wydane najpóźniej do końca 2019 r. W dalszym jednak ciągu urzędy rozpoznające wnioski o wydanie zaświadczenia, niejednokrotnie z uporem godnym lepszej sprawy, szukają powodów bądź wręcz pretekstów, aby odmawiać wydania zaświadczeń - podnosi radca orawny Michał Siembab, partner w kancelarii GKR Legal

I wskazuje, że organy starają się odmawiać wydawania zaświadczeń m.in. w tych wszystkich sprawach, w których ustalą, że adres nieruchomości, której dotyczy wniosek o wydanie zaświadczenia, widnieje w KRS lub w CEIDG jako adres przedsiębiorcy. Jest tak nawet wówczas, gdy zgodnie z zapisami ewidencji gruntów i budynków nieruchomość ma charakter mieszkalny. Urzędy powołują się wówczas na fakt, że skoro adres nieruchomości został wskazany jako adres przedsiębiorcy, to oznacza to, że rzeczywiście wykonywana funkcja nieruchomości to funkcja biurowa, a nie funkcja wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

-Takie stanowisko jest błędne i nie uwzględnia dominującej linii orzeczniczej sądów administracyjnych. W jednostkowych orzeczeniach sądy dopuszczały możliwość badania sposobu użytkowania lokali (wyrok WSA w Gliwicach z 25 czerwca 2021 r. sygn. II Sa/Gl 187/21). Jednak w większości wypadków sądy administracyjne stoją na stanowisku, że w postępowaniu zaświadczeniowym organ nie jest uprawniony do badania, jaki jest rzeczywisty sposób użytkowania nieruchomości i czy doszło do samowolnej zmiany sposobu użytkowania i powinien przy wydawaniu zaświadczeń opierać się danych wynikających z ewidencji gruntów i budynków (m.in. WSA w Warszawie w wyrokach z 4 marca 2020 r. sygn. I Sa/Wa 2369/19, z 29 maja 2020 r. sygn. I Sa/Wa 867/20, z 20 czerwca 2020 r. sygn. I Sa/Wa 874/20) - wylicza prawnik

To nie wszystko. Ekspert dowodzi, że organy odmawiają wydawania zaświadczenia również ze względu na to, że lokale znajdujące się w budynku nie mają charakteru tzw. lokali wyodrębnionych. 

-Takie odmowy uzasadniają zwykle tym, że wobec braku wyodrębnienia lokali nie mogą ustalić jaka jest funkcja poszczególnych lokali. Stanowisko to jest nieprawidłowe, choćby ze względu na treść Ustawy, która wprost dopuszcza  wydanie zaświadczenia w takiej sytuacji (art. 4 ust. 7 ustawy uwłaszczeniowej - red.). To, czy w budynku doszło do wyodrębnienia lokali czy tez nie, nie ma wpływu na przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności - akcentuje Michał Siembab.