Żeby dom nie tracił ciepła

Serwis Nieruchomości „Rzeczpospolitej" razem ze Stowarzyszeniem Na Rzecz Systemów Ociepleń (SSO) prowadzą akcję poradniczą dotyczącą ociepleń budynków.
Czekamy na listy od czytelników, którzy chcą wybrać jak najlepszą metodę ocieplenia domu, mają problem z doborem materiałów albo zastanawiają się, czy warto zainwestować w termomodernizację (nieruchomści@rp.pl). Spośród autorów nadesłanych listów eksperci z SSO raz w miesiącu wybiorą osobę, do której pojadą i obejrzą dom. Sprawdzą, którędy ucieka ciepło i udzielą fachowej porady, co zrobić, by budynek nie tracił energii. (Patrz: więcej o naszej akcji).

Tym razem poradę wygrali nasi czytelnicy z Kielc, których syn napisał do nas: " Rodzice rozważają ocieplenie domu jednorodzinnego z drugiej połowy lat 60. XX w. W podpiwniczonym  budynku o powierzchni użytkowej ok. 85 mkw. zostały wymienione wszystkie okna. Prosimy o konsultację eksperta i opinię w sprawie wyboru rodzaju ocieplenia i wskazania innych inwestycji umożliwiających zaoszczędzenie na ogrzewaniu domu."

Co radzi ekspert

Do czytelników pojechaliśmy z Karolem Bednarczykiem, ekspertem Stowarzyszenia Na Rzecz Systemów Ociepleń. Co doradził specjalista?

- Budynek o konstrukcji murowanej, wybudowany w technologii tradycyjnej w drugiej połowie lat 60. XX w. jest w całości podpiwniczony. Ściany fundamentowe, dwie kondygnacje naziemne, dach płaski w formie stropodachu, nieocieplony, kryty papą termozgrzewalną, na dachu dwa kominy: do odprowadzania spalin z pieca c.o. i wentylacyjny. Stolarka okienna typowa, drewniana, według informacji właścicieli - okna zamontowane na tzw. ciepły montaż. Wokół budynku wykonana opaska betonowa.

Budynek w sezonie grzewczym ogrzewany jest paliwem gazowym, w okresach przejściowych, jesieni i wczesnej wiosny (gdy temperatura zewnętrzna powietrza utrzymuje się na poziomie 10-15 stopni C) – piecem na paliwo stałe.  Jako opał wykorzystywane są głównie węgiel i drewno, np. pozostałości po gałęziówce przy czyszczeniu niewielkiego ogrodu przyległego do budynku.
Budynek wyposażony jest w instalacje wody, kanalizacyjną, c.o. i gazu, a ponadto w wentylację grawitacyjną.

Po obejrzeniu budynku stwierdzam, że jest ogólny stan jest dobry. Wewnątrz domu nie ma widocznych śladów grzybów rozkładu pleśniowego, chociaż z informacji uzyskanych od właścicieli wynika, że po wymianie okien zaczęły pojawiać się oznaki porażenia – głównie w narożach pomieszczeń pomiędzy ścianami a sufitem, zwłaszcza na ostatniej kondygnacji budynku.

Podczas oględzin nie było możliwości wykonania analizy termograficznej budynku, ponieważ na zewnątrz budynku była dodatnia temperatura. Bez wątpienia można jednak stwierdzić, że bezpośrednią przyczyną tego stanu, szczególnie w okresie zimowym, jest utrzymywanie się w pomieszczeniach dosyć wysokiej wilgotności powietrza oraz powstawanie mostków termicznych, zwłaszcza na styku ścian z sufitem przy nieocieplanym stropodachu.

W budynku stwierdzono bardzo słabo działającą wentylację oraz jej braki, przede wszystkim w jednej z łazienek. Ponadto kanały wentylacyjne w kotłowni prowadzone są w części w poziomie (na odcinku ok. 2 metrów), co również może zaburzać wentylowanie pomieszczenia

W budynku jest działająca instalacja c.o. oparta na starych rurach o dużych przekrojach i grzejnikach żeliwnych żeberkowych. Jednym z głównych pytań inwestorów było, czy ocieplać dom, a jeżeli tak, to ile można w ten sposób zaoszczędzić na kosztach ogrzewania.

Zalecenia:

Oszczędności płynące z termomodernizacji budynków nie budzą wątpliwości, ponieważ po prawidłowym, systemowym ociepleniu ścian zewnętrznych koszty ogrzewania mogą  spaść nawet o 50 procent w stosunku do stanu obecnego.

Do problemu izolacji termicznej należałoby na pewno podejść kompleksowo, tzn. rozpatrywać budynek jako całość, a nie tylko w rozbiciu na poszczególne elementy jak ściany, okna czy dach. W powyższym przypadku cześć prac została już wykonana (wymiana stolarki okiennej), natomiast pozostają inne elementy takie jak termomodernizacja ścian budynku, ścian piwnic, nieocieplanego stropodachu, zapewnienie prawidłowej wentylacji w kuchni, łazienkach i kotłowni.

Prace należałoby rozpocząć od analizy cieplno-wilgotnościowej poszczególnych przegród w budynku pod kątem dostosowania ich do obowiązujących przepisów – od 1.01.2014 r. współczynnik przenikania ciepła np. dla ścian zewnętrznych będzie wynosił 0,25 [W/m2K], przy obecnej jego wartości na poziomie 0,3[W/m2K]. Ma to bezpośredni wpływ na grubość materiału izolacyjnego zastosowanego do ocieplania, dlatego też przy jego wyborze należy zwrócić uwagę na możliwie niską wartość współczynnika przewodzenia ciepła wybranego materiału izolacyjnego.

Będzie to miało bezpośrednie przełożenie na ogólną grubość przegrody budowlanej (ściana oraz ocieplenie), co przy obecnie już grubych ścianach budynku może ograniczyć ilość światła dziennego w pomieszczeniach. Innym czynnikiem analizy cieplno-wilgotnościowej powinna być ocena możliwości uniknięcia kondensacji pary wodnej w przegrodzie, gdyż sprzyja ona rozwojowi grzybów rozkładu pleśniowego wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń.

Roboty termomodernizacyjne powinny objąć najpierw dach budynku: wykonanie ocieplenia, pokrycia dachowego wraz z jego odpowiednia wentylacją (ze względu na gromadzenie się oparów na papie termozgrzewalnej), przebudowanie zniszczonych kominów ponad połacią oraz dołożenie brakujących przewodów wentylacyjnych do pomieszczeń podczas ich przebudowy.

Należy zadbać o prawidłowe wykonanie obróbek blacharskich attyk oraz dostosowanie okapu dachu do szerokości planowanego ocieplenia ścian zewnętrznych budynku. Przy wymianie pokrycia dachowego trzeba zwrócić uwagę na orynnowanie i odprowadzenie wody opadowej za pomocą rur spustowych na teren własnej działki, ale jak najdalej od ścian piwnic budynku.

Kolejny etap robót powinien dotyczyć ścian zewnętrznych budynku. Stan tynku cementowego na elewacji oceniam jako dobry i można uznać go również za podłoże nośne, wystarczające do instalacji systemu ociepleniowego.

Ściany należy oczyścić z zalęgającego brudu, kurzu oraz usunąć z fragmentów ścian kolonie glonów, które pojawiły się na tynku. Spowodowane jest to bliskim bezpośrednim sąsiedztwem drzew i krzewów oraz błędami w sztuce budowlanej, takimi jak dach nad wjazdem do garażu zlokalizowanego w piwnicy wykonany z przeciwspadkiem i wadliwie wykonana obróbka blacharska. Podczas robót ociepleniowych należy również zadbać o prawidłowe przygotowanie ościeży okiennych, poprzez uwzględnienie skucia starych tynków zachodzących na ościeże i zastąpienie ich materiałem termoizolacyjnym zachodzącym na ościeżnice okna (ok. 2-3 cm). Pozwoli to ograniczyć możliwość powstawania mostków termicznych w obrębie ościeży. Przed przystąpieniem do instalacji sytemu ociepleniowego należy sprawdzić jakość podłoża poprzez badanie pull-off lub przyklejenie w kilku miejscach na elewacji np. kostek styropianowych ze styropianu TR 80 o wymiarze 10x10cm i ich zerwanie po ok. 72 godzinach od przyklejenia. Jeżeli rozerwanie nastąpi w warstwie styropianu, podłoże można uznać jako wystarczająco nośne.

Wybór systemu ociepleniowego należy do inwestora, trzeba jednak zwrócić szczególną uwagę na to, aby wszystkie produkty użyte do ocieplenia pochodziły od jednego producenta i stanowiły system ociepleniowy posiadający wszelkie dokumenty dopuszczające do stosowania w budownictwie. Zapewni to (przy prawidłowej instalacji systemu) trwałość ocieplenia oraz gwarancję systemodawcy. Ze względu na najbliższe otoczenie budynku (ogród, roślinność), zaleca się użycie finalnej wyprawy tynkarskiej silikatowej lub mineralnej, która ze względu na swoje wysokie pH jest dużo bardziej odporna na porażenie biologiczne.

Na zakończenie prac termomodernizacyjnych należałoby również zadbać o strefę cokołową i ściany piwnic od strony zewnętrznej budynku. Podczas oględzin nie stwierdzono wysokiego poziomu wód gruntowych i zawilgocenia w piwnicy. W pierwszej kolejności trzeba usunąć głuche lastrico ze ścian cokołu, a następnie również opaskę betonową wokół budynku. Opaska betonowa skutecznie blokuje odparowanie wód powierzchniowych i opadowych gromadzących się podczas opadów wokół ścian budynku.

Odspojenie tynków cokołów nastąpiło przez długotrwały napór wilgoci i pary wodnej podciąganej kapilarnie przez mury fundamentowe ku górze, bez możliwości swobodnego odparowania. Przyczyną, która spotęgowała cały ten proces, może być również brak jakichkolwiek zabezpieczeń ścian fundamentowych budynku izolacją pionową. Na etapie oględzin nie można było bez przeprowadzenia odkrywek stwierdzić, czy w budynku została też wykonana izolacja pozioma ścian fundamentowych.

Prace izolacyjne i termomodernizacyjne należałoby przeprowadzić zaczynając od odkopania ścian fundamentowych co najmniej 50 cm poniżej poziomu terenu, następnie skucia i oczyszczenia oraz naprawy uszkodzonej powierzchni ścian, wykonania izolacji pionowej przeciwwilgociowej i izolacji poziomej (w wypadku stwierdzenia jej braku), najlepiej w formie iniekcji ciśnieniowej. Po zakończeniu robót izolacyjnych należy wykonać ocieplenie ścian fundamentowych i cokołu budynku.

Zakres zalecanych robót jest dosyć obszerny, co wiąże się również ze znacznym nakładem finansowym. W rezultacie inwestorzy mogą jednak liczyć na znaczne obniżenie rachunków za energię oraz, co najważniejsze, poprawę komfortu mieszkania. Poprawna termomodernizacja tego budynku zniweluje zagrożenie rozwojem grzybów rozkładu pleśniowego, których obecność w środowisku życia ludzi może skutkować w dłuższym okresie pojawieniem się chorób związanych z wydzielaniem przez nie substancji toksycznych i chorobotwórczych.

Biorąc pod uwagę spory nakład finansowy związany z termomodernizacją w stosunku do obecnych kosztów ogrzewania budynku oraz uwzględniając przewidywany wzrost energii na przestrzeni lat, można z całą pewnością stwierdzić, że ta inwestycja zwróci się właścicielom na przestrzeni kilku - kilkunastu lat, w zależności od stopnia użytkowania budynku.