Materiał powstał we współpracy z SGH
Przedsiębiorstwo działa obecnie w warunkach złożoności i niepewności, co jest spowodowane turbulentnym otoczeniem, w którym zmiany zachodzą gwałtownie i są trudne do przewidzenia. Aby mogło się rozwijać i odnosić sukcesy, musi stawić czoła zmianom, postrzegając je jako okazję, a nie zagrożenie. Istotne jest przy tym szybkie dostosowywanie się do nich w sposób przemyślany, innym przypadku grozi bowiem pogrążanie się w chaosie. Lider musi także umieć je antycypować, aby zmieniać się jeszcze szybciej niż otoczenie, co nie jest łatwym zadaniem.
Sukces przedsiębiorstwa w dużym stopniu zależy od kompetencji i zaangażowania jego pracowników, ale nie są oni w stanie sami przyczynić się do niego. Potrzebują lidera rozbudzającego w nich pasje i inspirującego dodziałania pożądanego z punktu widzenia przedsiębiorstwa. Powinien być on kreatorem, który swoim zapałem oraz chęcią działania angażuje współpracowników w realizację wspólnych celów.
Jakimi cechami powinien odznaczać się lider działający w turbulentnym otoczeniu? Skoncentruję się na najważniejszych cechach przywódcy, które pozwalają na skuteczne odziaływanie na współpracowników i odnoszenie razem z nimi sukcesów w burzliwym otoczeniu. Dzięki nim będzie łatwiej mu przemierzać drogę do osiągnięcia zaplanowanych celów. Często liderzy mówią, że droga jest ważniejsza niż cel. Zgadzam się z tym poglądem.
Wiarygodność jest kluczowym atrybutem lidera. Wiarygodność rozumiana jako zaufanie do osoby, jej działań i dokonań. Buduje się ją bardzo długo, a stracić można jednym nieprzemyślanym posunięciem. Wiarygodność trzeba budować poprzez autentyczność. Autentyczni liderzy odznaczają się stałością i pewnością. Cechą skutecznego lidera jest też wysoka inteligencja emocjonalna, która pomaga w umiejętny sposób zarządzać swoimi emocjami oraz emocjami innych.
Zaufanie odgrywa bardzo ważną rolę w relacjach między liderem a współpracownikami. Osoby mające do siebie zaufanie są bardziej pozytywnie nastawione do akceptowania błędów, których nie da się uniknąć. Zaufanie umożliwia lepszą współpracę, przede wszystkim poprzez dzielenie się wiedzą, zapewnia też dobrą atmosferę. Zaufanie opiera się na przekonaniu o uczciwości drugiego człowieka, w relacjach między liderem a współpracownikami powstaje dzięki wspólnym doświadczeniom i znajomości cech osobowościowych osób, które ze sobą współdziałają. Lider w oczach swoich współpracowników musi być osobą uczciwą, postępującą etycznie, która dotrzymuje danego słowa oraz ma dobre zamiary wobec współpracowników.
Na zaufanie istotny wpływ mają kompetencje rozumiane jako wiedza, umiejętności, doświadczenie, postawa etyczna i konsekwentne postępowanie, które musi być przewidywalne. Jednym z kluczowych elementów budujących zaufanie do lidera jest spójność wewnętrzna, czyli zgodność między przekonaniami, deklaracjami a działaniem. Spójny lider budzi zaufanie, ponieważ ludzie widzą, że wierzy w to, co mówi i robi. Lider jest zobowiązany do zachowania racjonalnego osądu w różnych sytuacjach.
Ważnym wyzwaniem wydaje się dziś zmiana podejścia do pracowników. Nie można pracowników traktować jak zasobu, trzeba widzieć w nich kapitał, czyli należy w nich inwestować, dbając o rozwój. Podmiotowe podejście do pracowników jest konieczne. Lider musi pełnić rolę łącznika, polegającą na utrzymywaniu dobrych, partnerskich relacji międzyludzkich w zespołach. Pracownicy oczekują większego zainteresowania się nimi poprzez częsty kontakt oraz koncentrację uwagi na ich sytuacji, nie tylko zawodowej. Jednym z podstawowych oczekiwań pracowników jest dbanie o ich dobrostan rozumiany jako zapewnienie im komfortu we wszystkich obszarach związanych z ich funkcjonowaniem. Dobrostan pracowników jest postrzegany w trzech wymiarach: dobrostan psychologiczny (poczucie szczęścia i sensu życia), dobrostan fizyczny, który dotyczy zdrowia pracowników oraz dobrostan społeczny (dobre relacje w pracy, dobry klimat nastawiony na współpracę). Pracownik powinien w przedsiębiorstwie odgrywać rolę aktora, a nie statysty. Musi mieć dużą samodzielność w sposobie realizacji zadań. Potrzebny jest mu czas na rozbudzanie swojej kreatywności, co będzie miało także pozytywny wpływ na osiąganie założonych celów..
Lider powinien wzmacniać zaangażowanie pracowników, bazując na wspólnych wartościach, które są akceptowane i głęboko zakorzenione u współpracowników. Wartości są podstawą autentycznego przywództwa. Przy ich wypracowaniu istotne jest wychodzenie od wartości współpracowników – nie mogą być one narzucone z góry przez lidera. Taki sposób wypracowywania wartości spowoduje, że będę one spełniały trzy powyższe cechy. Trzeba jak najczęściej rozmawiać ze współpracownikami o wartościach, niestety liderzy często o tym zapominają.
Chcąc uzyskać zaangażowanie pracowników w realizację określonych celów, należy im stworzyć takie warunki pracy, aby ją polubili. Nie chodzi tylko o warunki materialne, chociaż są one bardzo ważne. Miejsce pracy powinno być również miejscem spotkań oraz odpoczynku. Ważny jest także klimat w pracy oparty na współpracy i zaufaniu. Dobra atmosfera w pracy powoduje to, że pracownicy są bardziej kreatywni i zmotywowani do wykonywania zadań. Ważne jest zagwarantowanie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym.
Lider musi wykorzystywać potencjał, jaki leży w pracownikach w najbardziej efektywny sposób. Z tego też powodu należy mieć na uwadze poszanowanie dla różnorodności, która jest fundamentalną wartością współczesnego społeczeństwa. Otwartość na odmienność sprawia, że zespoły stają się bardziej elastyczne, szybciej przystosowują się do zmian i lepiej się komunikują. Co więcej, ich członkowie uczą się od siebie na wielu płaszczyznach, ciągle rozwijając kompetencje zarówno miękkie, jak i twarde.
Cechami, którymi powinien odznaczać się lider, na które często nie zwraca się uwagi, są następujące cechy: odpowiedzialność, pokora, empatia. Liderzy często poszukują winny za popełnione błędy u współpracowników. Jednak muszą zdawać sobie sprawę, że to przede wszystkim oni ponoszą odpowiedzialność za wszelkie negatywne sytuacje. Nie ma sensu szukać winnych, tylko skoncentrować się na rozwiązaniu problemu. Często liderzy są skupieni na poprawianiu innych, nie zauważając błędów u siebie i nie koncentrując się na tym, by poprawiać swoje błędy oraz wyciągać z nich wnioski.Lider powinien umieć się wczuć w położenie współpracowników, uwzględniając różnice występujące między nim a nimi. Ułatwi mu to ich zrozumienie i współpracę z nimi.
Ważną kwestią jest również posiadanie faktycznego autorytetu wynikającego przede wszystkim z kompetencji, profesjonalizmu i sympatii. Autorytet staje się silnym źródłem władzy wtedy gdy, współpracownicy akceptują lidera jako człowieka o określonych cechach osobowości oraz specjalistę z danej dziedziny. Lider nie może wykorzystywać tylko autorytetu formalnego wynikającego ze statusu i stanowiska. Jest to droga donikąd.
Wyzwaniem dla liderów jest działanie w zmieniających się warunkach. Ważne jest, aby lider tworzył wizję i inspirował współpracowników. Ma być kreatorem, który swoim zapałem oraz chęcią działania zapala swoich współpracowników. Każdy lider powinien zdobywać specjalistyczną wiedzę, zwiększać swą wiarygodność w oczach współpracowników, dbając o korzystny, oparty na zaufaniu klimat współpracy. Musi wspierać rozwój swoich współpracowników.. Liderzy, którzy są autentyczni, pozwalają współpracownikom działać bardziej samodzielnie poprzez wyznaczanie im odpowiednich ról wymagających podjęcie większych wyzwań. Lidera bardzo często porównuje się do lokomotywy, która daje rozpęd swojemu zespołowi czy do nauczyciela, który wspiera swoich uczniów-współpracowników, lub do do dyrygenta, który planuje i organizuje wykonanie pracy.
Misją uczelni wyższych jest kształtowanie liderów, którzy wraz ze swymi współpracownikami będą odnosić sukcesy w trudnych czasach. Kształtowanie liderów oznacza przekazywanie im aktualnej wiedzy, wyposażenia w umiejętności, jakie powinien mieć skuteczny lider oraz kształtowanie ich postaw. Studenci jako przyszli liderzy powinni również zdobywać doświadczenie w ramach praktyk zawodowych. Z tego względu tak ważna jest współpraca uczelni z biznesem.
Materiał powstał we współpracy z SGH
