Niepełnosprawność: kto o niej orzeka

Aby korzystać z uprawnień pracowniczych przewidzianych dla osób niepełnosprawnych, trzeba posiadać ważne orzeczenie o niepełnosprawności

Aktualizacja: 05.10.2010 04:23 Publikacja: 05.10.2010 03:00

Niepełnosprawność: kto o niej orzeka

Foto: Rzeczpospolita

Red

Obecnie w Polsce funkcjonują dwa systemy orzecznicze: system powiatowych i wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz system orzeczniczy ZUS. Niepełnosprawność może też zostać stwierdzona w wyroku sądowym.

Przepisy dotyczące orzekania o niepełnosprawności ulegały zmianom. Dlatego też w obrocie prawnym nadal funkcjonują orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów oraz te wydane przez organy orzecznicze Ministerstwa Obrony Narodowej lub Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, które zachowują ważność tylko w ściśle określonych przypadkach.

[srodtytul]Trzy stopnie[/srodtytul]

Podstawowym aktem regulującym status prawny niepełnosprawnych pracowników jest [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=22084E462DAE2DA5D63374651C46112E?id=257066]ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2008 r. nr 14, poz. 92, ze zm.[/link], dalej: ustawa o rehabilitacji).

Do realizacji celów w niej określonych ustanawia się trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki, stwierdzane w orzeczeniu wydanym przez powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności. Organem odwoławczym są zespoły wojewódzkie.

Osobą niepełnosprawną jest również osoba posiadająca orzeczenie lekarza orzecznika ZUS wydane na podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=84B2A308C7E8C2C1D2B865D3732BDAE7?id=324468]ustawy o emeryturach i rentach z FUS (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)[/link] o: całkowitej/częściowej niezdolności do pracy, o niezdolności do samodzielnej egzystencji, o celowości przekwalifikowania. Organem odwoławczym są komisje lekarskie ZUS.

[srodtytul]Niezdolność do pracy[/srodtytul]

Orzeczenia lekarza orzecznika ZUS traktowane na równi ze znacznym stopniem niepełnosprawności to:

- orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy,

- orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji,

- orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy wydane w okresie 1 stycznia – 16 sierpnia 1998 r.

Orzeczenia lekarza orzecznika ZUS traktowane na równi z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności to:

- orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy – z wyjątkiem wydanych w okresie 1 stycznia – 16 sierpnia 1998 r.,

- orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy wydane w okresie 1 stycznia – 16 sierpnia 1998 r.

Orzeczenia lekarza orzecznika ZUS traktowane na równi z lekkim stopniem niepełnosprawności to:

- orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy – z wyjątkiem wydanych w okresie 1 stycznia – 16 sierpnia 1998 r.,

- orzeczenie o celowości przekwalifikowania.

Trzeba pamiętać, że ustawa o rehabilitacji od początku obowiązywania podlegała zmianom. Dlatego interpretacji orzeczenia należy dokonywać w odniesieniu do treści ustawy o rehabilitacji obowiązującej w dacie wydania orzeczenia.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Jacek pracuje jako monter urządzeń przesyłowych. Posiada orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy wydane 27 lipca 1998 r.

Do interpretacji tego orzeczenia będzie miał zastosowanie art. 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=75513]ustawy o rehabilitacji obowiązujący w jej wersji pierwotnej, tj. w DzU z 1997 r. nr 123, poz. 776[/link]. Dla pracodawcy pan Jacek jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.[/ramka]

[srodtytul]Inwalidztwo[/srodtytul]

Wydane przed wejściem w życie ustawy o rehabilitacji orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów jest ważne, jeżeli przed tą datą nie utraciło mocy. Przed wejściem w życie ustawy o rehabilitacji o niepełnosprawności decydowały przede wszystkim komisje lekarskie ds. inwalidztwa i zatrudnienia ZUS (KIZ).

Orzeczenie o zaliczeniu do:

- I grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,

- II grupy inwalidów – o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,

- III grupy inwalidów – o lekkim stopniu niepełnosprawności.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Basia, zatrudniona jako kasjerka w osiedlowym sklepie, posiada orzeczenie o II grupie inwalidztwa wydane 15 maja 1995 r. na czas nieokreślony.

Dla pracodawcy jest osobą niepełnosprawną w umiarkowanym stopniu.[/ramka]

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Mirek pracuje jako sprzedawca mebli biurowych. Posiada orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidów wydane 3 kwietnia 1995 r. na rok Dla swojego pracodawcy jest osobą pełnosprawną.[/ramka]

[srodtytul]Inne dla mundurowych[/srodtytul]

Na podstawie ustaw: [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172009]o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (DzU z 2004 r. nr 8, poz. 66 ze zm.)[/link] oraz[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172010] o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (DzU z 2004 r. nr 8, poz. 67 ze zm.)[/link], komisje podległe MON oraz MSWiA wydają orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidztwa.

Na szczególną uwagę zasługują wydane przez te komisje orzeczenia o zaliczeniu do III grupy inwalidztwa w związku ze służbą. Takie orzeczenie traktowane jest jako orzeczenie o braku niepełnosprawności, ponieważ dotyczy osób zdolnych do pracy poza służbą.

Zakwalifikowanie do lekkiego stopnia niepełnosprawności może mieć miejsce tylko wtedy, gdy orzeczenie o III grupie inwalidztwa z tytułu niezdolności do służby mundurowej zawiera jednocześnie orzeczenie III grupy inwalidztwa z ogólnego stanu zdrowia.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Ryszard posiada orzeczenie wydane 14 lipca 1996 r. przez Terenową Wojskową Komisję Lekarską w Krakowie w sprawie zdolności do zawodowej służby wojskowej i inwalidztwa.

W orzeczeniu tym wypisane są schorzenia powodujące niezdolność do służby wojskowej, z informacją, że nie pozostają w związku ze służbą wojskową. Pan Ryszard otrzymał kategorię N –niezdolny do służby wojskowej – grupa II.

Orzeczenie to traktowane jest jako orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.[/ramka]

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Wojtek ma orzeczenie wydane 2 lutego 1996 r. przez Terenową Wojskową Komisję Lekarską w Poznaniu o zaliczeniu do III grupy inwalidztwa w związku ze służbą.

Pan Wojtek pracuje jako informatyk w firmie projektowej. Dla swojego pracodawcy jest osobą pełnosprawną. W celu uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności musiałby się zgłosić do powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.[/ramka]

[srodtytul]Pozostałe regulacje[/srodtytul]

Za osoby niepełnosprawne uważa się również te, które posiadają orzeczenia lekarza rzeczoznawcy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wydane przed wejściem w życie ustawy o rehabilitacji.

Osoby, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny, traktuje się jako zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności, natomiast pozostałe – jako zaliczone do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Ponadto niepełnosprawność, zgodnie z [b]wyrokiem NSA z 9 października 2007 r. (I OSK 15/07)[/b], może zostać stwierdzona w wyroku sądowym, i to również w postępowaniu niedotyczącym wprost określenia stopnia niepełnosprawności lub niezdolności do pracy.

Dodać też trzeba, że często orzeczenia o niepełnosprawności zawierają sformułowania: „niezdolny do pracy” albo „zdolny do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej”. Zapis taki nie powinien być interpretowany jako zakaz zatrudniania takich osób poza zakładami pracy chronionej. Wskazuje on jedynie na stopień upośledzenia danej osoby w zakresie możliwości podjęcia pracy.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Zarówno od orzeczeń wojewódzkich zespołów, jak i komisji lekarskich ZUS przysługuje prawo odwołania się do sądu powszechnego, który może orzeczenia wydane przez te organy zmienić.[/ramka]

[i]Autorka jest doradcą prawnym w Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych[/i]

Obecnie w Polsce funkcjonują dwa systemy orzecznicze: system powiatowych i wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz system orzeczniczy ZUS. Niepełnosprawność może też zostać stwierdzona w wyroku sądowym.

Przepisy dotyczące orzekania o niepełnosprawności ulegały zmianom. Dlatego też w obrocie prawnym nadal funkcjonują orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów oraz te wydane przez organy orzecznicze Ministerstwa Obrony Narodowej lub Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, które zachowują ważność tylko w ściśle określonych przypadkach.

Pozostało 93% artykułu
Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów