Pokonaliśmy neandertalczyków liczebnością

Pytanie o przyczyny szybkiego wymarcia neandertalczyków po przybyciu przedstawicieli Homo sapiens to jeden z największych problemów antropologii. Co takiego się stało, że po ok. 300 tys. lat dominacji w Europie neandertalczycy zniknęli w ciągu kilkunastu tysięcy lat? Czy my, przedstawiciele Homo sapiens, górowaliśmy nad nimi inteligencją? To nie był nasz największy atut – twierdzą naukowcy na łamach dzisiejszego „Science".

„To pierwsze badania dowodzące, że mieliśmy ogromną liczebną przewagę w porównaniu z neandertalczykami" – piszą badacze z Uniwersytetu Cambridge. „W ten sposób rozwiązujemy jedną z najdłuższych i najbardziej kontrowersyjnych debat – nad zniknięciem populacji neandertalczyków".

Najazd

Dziś naukowcy uważają, że Homo sapiens zaczął wypierać neandertalczyków już 40 tys. lat temu. Ostatnie ślady naszych kuzynów pochodzą sprzed 30 – 25 tys. lat.

Analizy prowadzone przez sir Paula Mellarsa, emerytowanego profesora prehistorii i ewolucji człowieka Uniwersytetu Cambridge, oraz doktorantki Jennifer French wskazują, że ludzie anatomicznie współcześni przybyli z Afryki do Europy w ogromnej sile. Według szacunkowych ocen było nas dziesięć razy więcej niż neandertalczyków.

Naukowcy z Uniwersytetu Cambridge badali ślady neandertalczyków i Homo sapiens w rejonie Perigord. To region w południowo-zachodniej Francji, pokrywający się z dzisiejszym departamentem Dordogne. Właśnie tu znajduje się słynna grota Lascaux z paleolitycznymi malowidłami.

Badacze porównywali, jak wyglądały siedliska neandertalskie i późniejsze ludzi anatomicznie współczesnych. Okazało się, że ich liczba wraz z przybyciem Homo sapiens gwałtownie wzrosła. Miejsca bytowania ludzi stały się również większe, więcej było w nich narzędzi i resztek zjadanych zwierząt. Zdaniem naukowców świadczy to, że społeczność Homo sapiens była liczniejsza i prawdopodobnie lepiej zorganizowana niż konkurujących z nami w tym czasie neandertalczyków.

Kwestia inteligencji?

Co to oznacza? Nasi przodkowie wygrywali walkę o najlepsze miejsca do polowań. Łatwiej gromadzili zapasy na długie i lodowate zimy. Zajmowali atrakcyjniejsze siedziby. A gdy dochodziło do konfliktów – nieuniknionych, jak przyznają badacze – zwyciężaliśmy przewagą liczebną.

Czy mieliśmy również przewagę inteligencji? To, przyznaje prof. Mellars, przedmiot debaty. Wiele śladów pozostawionych przez Homo sapiens wskazuje, że mieliśmy przewagę technologiczną.

Znaleziska archeologiczne świadczą o tym, że najeźdźcy dysponowali lepszym wyposażeniem (m.in. skuteczniejszymi oszczepami), znali techniki przechowywania żywności i potrafili prowadzić wymianę z innymi grupami ludzkimi w tym samym rejonie.

O wyższych zdolnościach społecznych świadczą również wytwory sztuki – malowidła naskalne, ozdoby. – To jasne, że właśnie te innowacje w technologii i zachowaniu pozwoliły ludziom pokonać populację neandertalczyków na praktycznie całym kontynencie – mówi prof. Mellars. – Neandertalczycy musieli się wycofać na mniej atrakcyjne tereny i w rezultacie – na przestrzeni kilku tysięcy lat – ich populacja zmniejszyła się i wymarła.

Badacze przyznają, że fakt, iż dysponowaliśmy przewagą inteligencji, nie powinien specjalnie dziwić. Opisywane zdobycze cywilizacyjne pojawiły się bowiem na 20 – 30 tys. lat przed opuszczeniem przez Homo sapiens Afryki.