Nagroda Nobla dla Alice Munro

Fragment opowiadania "Drogie życie" publikujemy dzięki uprzejmości Wydawnictwa Literackiego

Zaskoczenia nie było. Nazwisko Alice Munro od kilku lat pojawiało się w gronie kandydatów, zwłaszcza gdy w 2009 roku została uhonorowana prestiżową nagrodą Man Booker Prize za całokształt twórczości. To wtedy sława tej pisarki wyszła poza obszar anglosaski. Bo choć w ojczystej Kanadzie od dawna jest uznawana za klasyka, a w USA również bardzo ceni się jej pisarstwo, to w wymiarze globalnym nazwisko Alice Munro długo pozostawało mało znane.

Zobacz galerię zdjęć

Przyczyniła się do tego również sama pisarka. Urodziła się w 1931 roku, wychowywała się w Ontario, w rodzinie pobożnych protestanckich farmerów. Zawsze trzymała się na uboczu współczesnego świata, nie udzielała wywiadów. Nie stara się również epatować czytelnika swoimi krótkimi pozornie skromnymi opowieściami.

Akcja większości jej tekstów osadzona jest w południowo-zachodniej części stanu Ontario, często dotyka trywialnych z pozoru i codziennych faktów i obserwacji. Bohaterkami opowiadań Munro są przede wszystkim kobiety, które w niczym nie przypominają współczesnych feministek, ani też nie mają w sobie dość siły, by zdobyć się na heroiczne czyny. Są przytłoczone smutną rzeczywistością, zmagają się z codziennymi problemami, próbując znaleźć choć odrobinę prawdziwego uczucia. Czasami jednak decydują się bronić swej godności.

Na tle wielu dokonań wielu współczesnych pisarzy, usiłujących przykuć uwagę czytelnika efektowną, dynamiczną fabułą, grą intelektualnych skojarzeń, postmodernistyczną zabawą konwencjami, krótkie opowiadania Munro pozornie wydają się szare i nieciekawe. Są niczym siedzący w kącie kuchni Kopciuszek w podartej, starej sukience. Kto jednak zwróci na nią uwagę, zobaczy piękną i mądrą dziewczynę.

Podobnie jest z opowiadaniami Alice Munro. Kiedy zaczynamy je czytać, niemal natychmiast urzeka nas prostota i piękno języka narracji. Potem zaś docenimy niezwykłą umiejętność kreślenia wspaniałych portretów ludzkich oraz życiową mądrość autorki.

Analogie z Kopciuszkiem wydają się również uzasadnione, gdy spojrzy się na percepcję książek tegorocznej laureatki Nobla w Polsce. Dopiero w tym roku ukazał się na przykład u nas jej książkowy debiut „Taniec szczęśliwych dni", który w Kanadzie został wydany w 1968 roku i od razu zdobył najważniejszą literacką nagrodę w tym kraju.

Z kilkunastu tytułów Alice Munro (nie licząc antologii wybranych jej tekstów) w Polsce jak dotąd – głównie dzięki Wydawnictwu Literackiemu –przetłumaczono kilka, wszystkie w ostatnich dwóch latach, gdy zaczęła być uznawana za kandydatkę do Nobla. Oprócz „Tańca szczęśliwych dni" są to powstałe pod koniec ubiegłej dekady: „Widok z Castle Rock" i „Zbyt wiele szczęścia" oraz zbiór najnowszych opowiadań  z 2012 roku – „Drogie życie". W 2011 roku Wydawnictwo W. A. B. wydało „Za kogo ty się uważasz? " z 1978 roku, a Wydawnictwo Dwie Siostry „Kocha, lubi, szanuje.... " z 2002 roku.

Kilka tygodni temu dzięki Wydawnictwu Literackiemu trafiła natomiast do naszych księgarń „Przyjaciółka z młodości"- zestaw 10 opowiadań wydanych w Kanadzie w 1990 roku. Mamy jednak wciąż sporo do nadrobienia w naszej znajomości Alice Munro, nazywaną kanadyjskim Czechowem i słowa te dotyczą nie tylko polskich wydawców, ale przede wszystkim czytelników.

Jacek Marczyński

Pisaliśmy o Alice Munro

"Munro zawiera w nich proste historie o mieszkańcach kanadyjskiej prowincji, pisze o miłości i śmierci, a także zdarzeniach na pozór błahych, które jednak pod jej piórem zyskują rangę uniwersalnych przypowieści" - Wojciech Chmielewski "Zamieszkać na farmie cierpienia".

"

Alice Munro to autorka, która przede wszystkim szanuje czytelnika. Literatura jest tu tym, czym była od zawsze – komunikatem między autorem a odbiorcą, który widzi, czuje i stara się zrozumieć bohaterów opowiadań. Na przykład tych, które weszły w skład debiutanckiej książki Munro pt. „Taniec szczęśliwych cieni". Miejscem ich akcji jest nieodmiennie kanadyjska prowincja, świat, w którym ukształtowała się pisarka urodzona w 1931 roku w Wingham, w stanie Ontario" -

Wojciech Chmielewski "Piękne i okrutne"

.

"O Munro mówi się, że jest mistrzynią anegdoty, i właśnie wokół anegdoty buduje ona treść swoich opowiadań, porównywanych do miniatur Vermeera – jest w nich zawarta  cała gama emocji, wszystkie odcienie relacji międzyludzkich" -

Katarzyna Kazimierowska "Pocztówka z przeszłości".