Lucy chodziła jak człowiek

W pełni wysklepione śródstopie to silny dowód na to, że australopiteki, których słynnym przedstawicielem jest Lucy, poruszały się tak jak my – stwierdzili amerykańscy badacze w najnowszym „Science“.

To powinno zakończyć dyskusję o tym, czy gatunek ten prowadził naziemno-nadrzewny tryb życia, czy też twardo stąpał po ziemi. A to z kolei podsuwa odpowiedź na pytanie, czy Lucy była naszym przodkiem, czy też ślepym zaułkiem ewolucji.

[srodtytul]Dowód na dwunożność[/srodtytul]

Australopithecus afarensis żył między 3,7 a 2,9 mln lat temu na terenie Afryki Wschodniej. Wyobraźnię naukowców rozbudził zachowany w aż 40 proc. skamieniały szkielet przedstawicielki tego gatunku, odnaleziony w 1974 roku. Pod wpływem piosenki Beatlesów „Lucy in the Sky with Diamonds“ odkrywcy nazwali ją Lucy i obwołali pramatką ludzkości.

Jednak część antropologów nie podzieliła tego entuzjazmu, twierdząc, że brak dowodów na to, że Lucy była istotą dwunożną, a nie wszechstronnym czworonożnym stworzeniem dzielącym czas między wspinaczkę po drzewach i przechadzki po ziemi. Rozstrzygnąć to mogła tylko rekonstrukcja stopy Lucy, niemożliwa ze względu na brak dowodów kopalnych: kluczowych kości śródstopia. Jego kształt miał zdecydować o tym, czy wywodzimy się od Lucy, czy też nie.

Przełom dokonał się właśnie teraz. Tę tak bardzo pożądaną kość odkopano, i to na tym samym stanowisku archeologicznym co szkielet Lucy. Znajduje się ono w miejscowości Hadar usytuowanej w regionie Afar we wschodniej Etiopii.

To tam, w miejscu bogatych wykopalisk znanym pod nazwą „Miejsca Pierwszej Rodziny“, odkopano szczątki pierwszych znanych nam przedstawicieli tego gatunku – stąd pochodzi nazwa Australopithecus afarensis, czyli dosłownie „małpa południowa z Afaru“. Znaleziska obejmują ponad 250 fragmentów kości pochodzących od co najmniej 17 osobników. To właśnie tam odkryto niepozorną, ale w całości zachowaną kość śródstopia liczącą około 3,2 mln lat (tyle samo co szkielet Lucy), która dokonała przełomu w naszej antropologicznej wiedzy.

Chodzenie na dwóch nogach to wcale nie taka prosta sprawa, jakby się wydawało. Wymaga od stopy, aby była jednocześnie sztywna i elastyczna. Taki komfort daje unikalne, odpowiednio wysklepione śródstopie, jakim dysponują ludzie. Jego kości tworzą dwa sklepienia – poprzeczne i podłużne, obudowane mięśniami znajdującymi się w podeszwie. Podczas chodzenia sklepienia te na przemian amortyzują uderzenia o podłoże lub sztywno się od niego odpychają.

[srodtytul]Małpia giętkość[/srodtytul]

– Sklepienia stopy powstały na wczesnym etapie ewolucji, co pokazuje, że unikalna struktura naszych stóp jest kluczowa dla pionowego sposobu poruszania się – mówi dr Carol Ward z University of Missouri, współautorka artykułu w „Science“. – Jeśli zrozumiemy, do jakich celów zostaliśmy zaprojektowani i w jaki sposób selekcja naturalna ukształtowała ludzki szkielet, zdobędziemy cenną wiedzę na temat tego, jak działa on współcześnie.

Stopy małp człekokształtnych nie posiadają takich sklepień, co czyni je bardziej giętkimi od stóp ludzkich. Ponieważ są wyposażone w przeciwstawny paluch, zwierzęta te mogą swobodnie się wspinać i chwytać nimi przedmioty. Takich palców u Lucy nie stwierdzono.