Temperatury w ostatnim tysiącleciu zbadają naukowcy

Zmiany klimatu od czasów Mieszka I zbadają na Mazurach polscy i szwajcarscy naukowcy

Aktualizacja: 12.07.2011 21:32 Publikacja: 12.07.2011 19:55

Obszar północno-wschodniej Polski to region, w którym temperatury są reprezentatywne dla dużej częśc

Obszar północno-wschodniej Polski to region, w którym temperatury są reprezentatywne dla dużej części Europy. Na zdjęciu jezioro Śniardwy

Foto: Fotorzepa, Jerzy Gumowski Jerzy Gumowski

Temperatury panujące w naszej części Europy w ostatnim tysiącleciu odtworzą badacze z uniwersytetów w Gdańsku, Poznaniu, Toruniu, Bernie w Szwajcarii oraz z Politechniki Śląskiej i Instytutu Botaniki PAN.

Projekt "Climate of Northern Poland During the Last 1000 Years – CLIMPOL" będzie realizowany na Mazurach i Suwalszczyźnie do 2015 roku. Kieruje nim dr Wojciech Tylmann z Uniwersytetu Gdańskiego. Jego koszt (ze środków Polsko-Szwajcarskiego Programu Badawczego) wyniesie 2 mln zł.

Metodologia tych badań jest następująca: z dna jezior pobierane są próbki, sekwencje osadów. Zawierają one szczątki organizmów. Niektóre z nich żyją tylko w określonych przedziałach temperatur. Na podstawie składu gatunkowego i ich liczebności w próbkach uczeni dokładnie określą, jaka panowała temperatura i jak zmieniała się z upływem czasu.

Odtworzenie temperatury jest głównym, ale nie jedynym celem program CLIMPOL. Przewiduje on także prowadzenie badań składu chemicznego osadów i zawartych w nich pyłków roślin (palinologia). Informacje te posłużą do ustalenia zmian w szacie roślinnej.

Badacze z Uniwersytetu w Bernie tą metodą badali osady jezior alpejskich. Ale uzyskane przez nich wyniki dotyczą specyficznego regionu Alp.

– Wyniki naszych badań powiedzą nie tylko o temperaturach przed wiekami w Polsce. Mazury i Suwalszczyzna to region, w którym zmiany temperatury są reprezentatywne dla dużej części Europy. Dlatego jeżeli zrekonstruujemy ją w ostatnim tysiącleciu na jednym stanowisku na Mazurach, to będzie ona charakterystyczna też dla Europy Środkowej – wyjaśnia dr Wojciech Tylmann.

W ramach projektu CLIMPOL informacje zostaną uzyskane na podstawie wierceń i pobierania próbek osadów z dna mazurskich i suwalskich jezior.

Na dnie każdego akwenu nieprzerwanie gromadzą się osady. W niektórych zbiornikach wodnych roczne warstwy przyrostu osadów są dobrze widoczne, podobnie jak tzw. słoje, czyli roczne przyrosty pni drzew. Liczba słojów odpowiada dokładnie liczbie lat, które drzewo przeżyło.

Podobnie jest z warstwami osadów dennych. Licząc warstwy od góry, badacze mają możliwość cofania się w czasie, mogą precyzyjnie określać wiek osadów. W połączeniu z wynikami dendrochronologicznymi, czyli z liczeniem słojów drzew, dokładność datowania sięga jednego roku, a nawet okresów zimowych i letnich.

Meteorolodzy, klimatolodzy, historycy, archeolodzy, botanicy (naukowców wielu dyscyplin interesują temperatury panujące w przeszłości) nie dysponują długimi seriami pomiarów temperatury. Najdłuższe serie pomiarów w Polsce obejmują ponad 200 lat, ale tylko dla pojedynczych miejsc. Z reguły są to pomiary rzędu kilkudziesięciu lat.

Ponieważ nie ma pomiarów sprzed 500 czy 700 lat (Anders Celsius skonstruował termometr przed trzema stuleciami), jedynym sposobem odtworzenia ówczesnej temperatury jest uciekanie się do archiwów geologicznych, między innymi do osadów na dnie jezior.

– Przewidywanie klimatu opiera się na funkcjonowaniu modeli klimatycznych. Programy komputerowe za pomocą algorytmów i na podstawie wprowadzanych danych obliczają to, co może się stać w przyszłości. Im więcej danych w modelu, tym bardziej precyzyjna prognoza. Jeżeli kilkudziesięcioletnią serię temperatury włożymy do modelu, to wygeneruje on prognozę o dużym stopniu niepewności. Zwiększenie liczby danych wejściowych sprawi, że prognoza będzie obarczona mniejszą niepewnością – wyjaśnia dr Wojciech Tylmann.

Temperatury panujące w naszej części Europy w ostatnim tysiącleciu odtworzą badacze z uniwersytetów w Gdańsku, Poznaniu, Toruniu, Bernie w Szwajcarii oraz z Politechniki Śląskiej i Instytutu Botaniki PAN.

Projekt "Climate of Northern Poland During the Last 1000 Years – CLIMPOL" będzie realizowany na Mazurach i Suwalszczyźnie do 2015 roku. Kieruje nim dr Wojciech Tylmann z Uniwersytetu Gdańskiego. Jego koszt (ze środków Polsko-Szwajcarskiego Programu Badawczego) wyniesie 2 mln zł.

Pozostało 87% artykułu
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku
Nauka
Jak picie kawy wpływa na jelita? Nowe wyniki badań
Nauka
Północny biegun magnetyczny zmierza w kierunku Rosji. Wpływa na nawigację
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Nauka
Przełomowe ustalenia badaczy. Odkryto życie w najbardziej „niegościnnym” miejscu na Ziemi