Cmentarzysko okazało się kalendarzem i obserwatorium

Starożytne cmentarzysko okazało się kalendarzem i astronomicznym obserwatorium

Publikacja: 20.10.2011 00:44

Tu zbudowano grób 2629 lat temu

Tu zbudowano grób 2629 lat temu

Foto: Rzeczpospolita

Niezwykłego odkrycia dokonali niemieccy naukowcy z Romisch-Germanisches Zentralmuseum w Meinz (Centralne Rzymsko-Germańskie Muzeum). Przeglądając i weryfikując stare plany cmentarzyska w Magdalenenbergu, koło

Villingem-Schwenningen w Schwarzwaldzie, badanym jeszcze przed II wojną, ze zdumieniem zauważyli, że cały cmentarny kompleks wraz z centralnym książęcym tumulusem (grobowiec nakryty nasypem kamienno-ziemnym) ma ścisły związek z układem ciał niebieskich. Układ grobów wokół centralnego tumulusa dokładnie odwzorowuje gwiezdne konstelacje nieba widziane z półkuli północnej.

Praastronomia

Pozycja grobów w Magdalenenbergu przedstawia model konstelacji widoczny w pełni zimy i lata. Co więcej, w podstawie książęcego tumulusu umieszczono drewniane słupki, które „celują" w miejsca najwyższego położenia Księżyca w czasie jego wędrówki po niebie. Zjawisko to ma miejsce co 18 i pół roku. Jest to podstawa kalendarza celtyckiego.

Układ gwiazd na niebie zmienia się bardzo wolno, niezauważalnie w skali pokolenia, stulecia ani tysiąclecia. Dlatego dr Allard Mees z Romisch-Germanisches Zentralmuseum, posługując się programem komputerowym, odtworzył pozycję konstelacji nieba półkuli północnej w I i II tysiącleciu p. n. e. Okazało się, że książęcy tumulus został wzniesiony 2629 lat temu, w 618 roku p n.e. Kierunki astronomiczne odwzorowane przez groby odpowiadają układowi konstelacji, jaki zachodził w momencie letniego przesilenia, 22 czerwca – jest to najdłuższy dzień w roku.

Podbój starożytnej Galii przez Rzym spowodował upadek kultury celtyckiej i zarzucenie celtyckiego kalendarza księżycowego i zastąpienie go kalendarzem słonecznym. Archeolodzy wiedzieli o istnieniu celtyckiego kalendarza, ale nie znali jego istoty. Sytuacja zmieniła się, gdy w 1897 r. francuski rolnik Alphonse Roux wyorał na głębokości 30 cm w Coligny (dep. Ain) 550 kawałków brązu. Pochodzą z dwóch przedmiotów, z posągu Marsa przetrwało 400 kawałków. Ale 149 brązowych fragmentów wprawiło uczonych w osłupienie – były to części celtyckiego kalendarza. Na 120 zachowały się napisy. Archeolodzy – dosłownie – rzucili się do wykopalisk w Coligny, ale nie znaleźli już ani jednego fragmentu.

Zarzucona tradycja

Poskładany kalendarz z Coligny to tablica o wymiarach 150 x 90 cm. Litery i cyfry pochodzą z rzymskiego alfabetu, ale zapisano nimi treść w języku galijskim. Zabytek można oglądać w Palais des Arts w Lyonie. Prawdopodobnie sporządzono go jako próbę zachowania tradycyjnej galijskiej rachuby czasu, w sytuacji gdy w Galii narzucana była kultura rzymska i rzymski kalendarz słoneczny. Dzięki płycie z Coligny wiadomo, że celtycki rok obejmował 12 miesięcy, siedem

30-dniowych, uważanych za szczęśliwe, i pięć 29-dniowych, w których jednak też występowały dni korzystne. Pierwsza połowa miesiąca była „jasna", druga „ciemna". Co trzeci rok dodawano ósmy dzień 30-dniowy uważany w całości za feralny. W tym systemie pełnia wypadała siódmego, ósmego i dziewiątego dnia każdego miesiąca. Początek zimy i Nowy Rok przypadał 1 listopada. Najważniejszym świętem w roku było Samhain – pożegnanie lata 31 października, wygaszano wtedy ogień i zapalano nowy.

Celtowie od VI wieku p.n.e. opanowali Europę od Półwyspu Iberyjskiego po Kotlinę Karpacką. Dotarli na ziemie polskie. Narzędzia żelazne rozpowszechnione przez nich ponad 2 tys. lat temu, np. młotek, pilnik, nożyce, w identycznej formie przetrwały do XIX wieku. Oryginalnym wynalazkiem celtyckim jest beczka.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora

k.kowalski@rp.pl

Nauka
Naukowcy zbadali setki narzędzi Azteków. Ujawniły zaskakujący trop
Materiał Partnera
W jaki sposób nabyć odporność na dezinformację? Międzynarodowy projekt SAUFEX
Nauka
Dlaczego koty są rude? Naukowcy w końcu rozwiązali zagadkę DNA
Materiał Partnera
Czy jest pan/pani za…? Oto, jak sposób zadawania pytań wpływa na odpowiedzi
Materiał Partnera
Wzór na sprawiedliwość. Jak matematyka może usprawnić budżet obywatelski?