Stare emerytury zależą od zarobków

Od 1 stycznia 2009 r. dla określonych grup ubezpieczonych zostały wprowadzone nowe zasady obliczania emerytury. Pozostałe osoby mają jednak nadal obliczaną emeryturę na dotychczas obowiązujących zasadach. Chodzi o:

- urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.,

- urodzonych w latach 1949 – 1968, którzy do 31 grudnia 2008 r. spełnili warunki wymagane do uzyskania wcześniejszej emerytury i  zgłoszą wniosek o jej przyznanie najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego,

- osób przechodzących na  emeryturę górniczą (bez względu na datę urodzenia).

Zasady ustalania wysokości

Emeryturę przyznawaną na  dotychczasowych zasadach oblicza się według określonego wzoru. Oddzielnie ustalana jest jej część socjalna oraz części przysługujące za przebyte okresy składkowe i nieskładkowe.

Wzór obliczenia emerytury na dotychczasowych zasadach wynika z art. 53 ustawy emerytalnej. Emerytura wyliczona na podstawie tego przepisu składa się z trzech części:

Przy ustalaniu wysokości emerytury okresy składkowe i nieskładkowe zaliczane są zawsze z uwzględnieniem pełnych miesięcy. Ponadto okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać 1/3 udowodnionych okresów składkowych.

Jeśli wnioskodawca, oprócz okresów składkowych i nieskładkowych, ma okresy pracy w gospodarstwie rolnym, ZUS oblicza tzw. część składkową emerytury rolniczej lub tzw. zwiększenie świadczenia za  okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Prawo do ustalenia takiego „dodatku” przysługuje na podstawie art. 56 ustawy emerytalnej.

Kwota bazowa

Bardzo duże znaczenie dla wyliczeń ma kwota bazowa. Jej wielkość zmienia się raz w roku i obowiązuje od 1 marca danego roku do końca lutego następnego roku kalendarzowego. Kwota bazowa wynosi 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej, pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, w poprzednim roku kalendarzowym. W okresie od 1 marca 2011 r. do 29 lutego 2012 r. wynosi ona  2822,66 zł.

Przy obliczaniu wysokości emerytury ZUS stosuje kwotę bazową obowiązującą w dniu zgłoszenia wniosku o to świadczenie, o ile wnioskodawca spełnia już wtedy wszystkie warunki wymagane do jego przyznania. Jeśli warunki te nie są jeszcze wtedy spełnione, uwzględniana jest kwota bazowa obowiązująca w dniu spełnienia ostatniego z nich.

Dolna i górna granica

Niezależnie od omówionych obliczeń obowiązuje dolna i górna granica wysokości świadczenia. Jeśli kwota emerytury (wraz z ewentualną częścią składkową lub zwiększeniem) niższa jest od aktualnie obowiązującej kwoty najniższego świadczenia (obecnie  728,18 zł), podlega podwyższeniu do tej kwoty.

Ale taka gwarancja nie obejmuje wszystkich uprawnionych. Nie mogą z niej skorzystać osoby, które mają przyznaną emeryturę w obniżonym stażu ubezpieczeniowym (15 lat dla kobiet i 20 lat dla mężczyzn). Chodzi o emeryturę przewidzianą w art. 28 ustawy emerytalnej.

Jest też i górna granica wysokości emerytury. Emerytura wraz ze zwiększeniami z tytułu okresów rolnych nie może być wyższa niż 100 proc. podstawy jej wymiaru. Ograniczenie to nie obowiązuje jednak wówczas, gdy obliczone świadczenie jest niższe od kwoty minimalnej i trzeba je podwyższyć do tej wysokości.

Przykład

Ubezpieczony (urodzony 1 marca 1946 r.) pod koniec lutego 2011 r. zgłosił wniosek o emeryturę. Udowodnił 22 lata składkowe oraz sześć lat nieskładkowych. W najlepszym okresie pracy (od 1991 do 2000 r.) zarabiał ok. 130 proc. średniej krajowej. ZUS obliczył podstawę wymiaru świadczenia właśnie z tych lat. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 129,50 proc., a podstawa wymiaru emerytury 3655,34 zł.

Ponieważ ubezpieczony w dniu zgłoszenia wniosku nie spełniał ostatniego warunku wymaganego do przyznania emerytury (65 lat), ZUS przyznał świadczenie dopiero od ukończenia tego wieku, tj. od 1 marca 2011 r. Zastosował więc kwotę bazową obowiązującą od 1 marca, a nie kwotę bazową, która obowiązywała w dniu zgłoszenia wniosku.

Obliczenie emerytury wyglądało następująco: