– pozarolniczej działalności gospodarczej,
– działalności twórczej lub artystycznej,
– umowy agencyjnej lub zlecenia,
– przez duchownych czynności religijnych, duszpasterskich lub zakonnych,
– w drodze do pracy lub z pracy (lub wykonywania tych działalności), który miał miejsce przed 1 stycznia 2003 r.
[srodtytul]Szczególne prace[/srodtytul]
Mężczyźni urodzeni przed 1949 r. mogą również wystąpić o wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub charakterze na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Zasadniczo wiek, w którym można się o nią ubiegać, to 60 lat, choć w niektórych zawodach jest on niższy. Dodatkowo trzeba mieć co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub charakterze (w niektórych zawodach – 10 lub 20). O jakie prace chodzi?
Te wymienione w wykazach znajdujących się w załącznikach do [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=DA760ECB78D9EB51599D3F6A3ECD9319?id=71673]rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze (DzU z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.)[/link].
Podstawowe wymagania dotyczą prac z wykazu A z tego rozporządzenia.
Za wykonujących prace w szczególnym charakterze uważa się zgodnie z art. 32 ust. 3 i art. 33 ustawy emerytalnej:
- pracowników organów kontroli państwowej,
- pracowników administracji celnej,
- pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną,
- dziennikarzy redakcji dzienników, czasopism, radia, telewizji oraz organów prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, objętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy,
- nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę nauczycielską (wymienioną w art. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=394FD6E3442443A5B2CF8971D37B7B28?id=182007]Karty nauczyciela[/link], czyli np. w szkołach, zakładach poprawczych),
- żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy policji, UOP, ABW, AW, Straży Granicznej, BOR, Służby Celnej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej,
- pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej.
[srodtytul]Pomijane urlopy i choroby[/srodtytul]
Praca w szczególnych warunkach lub charakterze, aby została zaliczona do wymaganych 15 lat, musiała być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Do tych lat ZUS nie zaliczy okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Będą one natomiast uwzględnione w ogólnym stażu danej osoby.
Bez względu na to, w jakim czasie zostały przebyte, do okresu pracy w szczególnych warunkach lub charakterze nie zalicza się urlopu wychowawczego, służby wojskowej, urlopu bezpłatnego.
Na gruncie starych przepisów kłopoty sprawiało łączenie różnych rodzajów pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Po wielu orzeczeniach sądów utarła się praktyka łączenia prac wymienionych w wykazach A i B rozporządzenia z 1983 r., ale tylko jeśli przejście na emeryturę miałoby nastąpić w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Nie się sumuje natomiast zatrudnienia w szczególnych warunkach z zatrudnieniem w szczególnym charakterze.
To samo wynikało z [b]uchwały Sądu Najwyższego z 29 września 2005 r. (sygn. II UZP 10/05)[/b], w której chodziło o pracę na kolei i nauczycielską.
Kłopot z zaliczeniem okresów pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze mają czasem także ci, którzy zajmowali stanowiska kierownicze. Trudno bowiem uznać, że okresy takiej pracy są okresami pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy.
Sądy bywały jednak niekiedy przychylne dla pracowników (zob. [b]wyrok SN z 12 września 2006 r., sygn. I UK 59/06, wyrok SN z 4 października 2007 r. sygn. I UK 111/07, wyrok z 30 stycznia 2008 r. sygn. I UK 195/ 07).[/b]
Dodajmy, że w wypadku wcześniejszej emerytury za pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w momencie ubiegania się o nią nie trzeba już być pracownikiem.
[srodtytul]Twórcy i artyści [/srodtytul]
Mężczyźni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. ubezpieczeni z tytułu pracy twórczej lub artystycznej mogą też przechodzić na wcześniejszą emeryturę na warunkach określonych dla pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną.
W tym wypadku wiek zależy od rodzaju działalności.
Trzeba też udowodnić 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 15 lat pracy twórczej lub artystycznej (art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).
[srodtytul]Emerytura dla kolejarza[/srodtytul]
Mężczyźni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. mogą jeszcze przechodzić na wcześniejsze emerytury – w obniżonym wieku wynoszącym 60 lat, jeśli udowodnią okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia na kolei (łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi wymienionymi w art. 44 i art. 45 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).
[ramka] [b][link=http://www.rp.pl/temat/418484.html]Zobacz cały poradnik[/link][/b][/ramka]
