Jakie zmiany czekają samorządy od 1 stycznia

Istotną dla samorządów zmianą jest wprowadzenie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego, obejmującej okres roku budżetowego oraz co najmniej trzech kolejnych lat, która powinna określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:

- dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu JST, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;

- dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku oraz wydatki majątkowe budżetu JST,

- wynik budżetu JST,

- przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu,

- przychody i rozchody budżetu JST z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia,

- kwotę długu JST (z zachowaniem odpowiednich relacji łącznej kwoty długu w danym roku budżetowym do planowanych dochodów ogółem budżetu) oraz sposób sfinansowania spłaty długu,

- objaśnienia przyjętych wartości.

[srodtytul]Zmiany organizacyjne [/srodtytul]

Polegają przede wszystkim na likwidacji gospodarstw pomocniczych. Jako przyczynę podaje się brak organizacyjnego wyodrębnienia działalności niektórych gospodarstw, zasadę świadczenia usług (na rzecz powołującej gospodarstwo jednostki według kosztów własnych) oraz niezadowalającą efektywność funkcjonowania niektórych gospodarstw. [b]Zadania likwidowanych gospodarstw pomocniczych przejmą jednostki budżetowe lub nowe formy organizacyjne – instytucje gospodarki budżetowej.[/b]

Zlikwidowane zostaną także państwowe i samorządowe zakłady budżetowe. Zachowane będą jedynie te zakłady, które zostały powołane przez gminę (powiat, województwo samorządowe) w celu prowadzenia określonej działalności w dziedzinach:

- gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,

- dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

- wodociągów i zaopatrzenia w wodę,

- kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych,

- utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,

- zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

- lokalnego transportu zbiorowego,

- targowisk i hal targowych,

- zieleni gminnej i zadrzewień,

- kultury fizycznej i sportu,

- utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt,

- w zakresie cmentarzy.

Dotychczasowe zadania zakładów budżetowych będą wykonywały podmioty w nowej formie organizacyjnej, tj. instytucje gospodarki budżetowej lub agencje wykonawcze albo spółki bądź jednostki budżetowe.

Ograniczeniu ulegnie także zakres funduszy celowych. Po nowelizacji ustawy będą funkcjonowały jedynie państwowe fundusze celowe. Fundusze te będą rachunkami bankowymi i nie będą posiadały osobowości prawnej.

Obsługa funduszy będzie należała do dysponenta funduszu – komórki w ministerstwie lub jednostki podległej ministrowi.

Zmiana planu finansowego funduszu będzie wymagała zgody ministra oraz powiadomienia ministra finansów. Wszystkie dotychczasowe samorządowe fundusze celowe zostaną włączone do budżetów właściwych jednostek samorządu terytorialnego.

[b]Likwidacji ulegają też rachunki funduszy motywacyjnych, które mają być zastąpione nowym systemem nagród dla pracowników i funkcjonariuszy.

W celu realizacji kluczowych zadań państwa powołane zostaną agencje wykonawcze[/b]. Będą one miały osobowość prawną, ujednoliconą organizację oraz zasady rozliczania z budżetem państwa. Agencje będą powoływane tylko w drodze ustawy, która określi zadania agencji.

[srodtytul]Instytucje gospodarki budżetowej[/srodtytul]

Nową formą organizacyjną sektora finansów publicznych będzie instytucja gospodarki budżetowej, która będzie posiadała osobowość prawną oraz będzie pokrywała koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów. Przewidziano także możliwość otrzymania jednorazowej dotacji na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe, natomiast inne dotacje z budżetu będzie można przekazać, jeśli tak będą stanowiły odrębne przepisy.

[srodtytul]Budżet środków europejskich[/srodtytul]

[b]Od 1 stycznia likwidacji ulega instytucja dotacji rozwojowych. Tworzy się bowiem wraz z ustawą budżetową państwa odrębny budżet środków europejskich[/b].

Obsługę płatności, za którą odpowiada minister finansów, przejmuje natomiast Bank Gospodarstwa Krajowego.

Płatności na rzecz beneficjentów realizujących projekty z udziałem środków europejskich będą dokonywane na zlecenie instytucji zarządzającej lub pośredniczącej, z którą beneficjent zawarł umowę o dofinansowanie projektu. W odniesieniu do Regionalnego Programu Rozwoju instytucją zarządzającą jest zarząd województwa, który pełni funkcję instytucji pośredniczącej w odniesieniu do komponentu regionalnego PO „Kapitał ludzki”.

Województwo samorządowe w swoim budżecie nie będzie uchwalało dotacji na realizację całego Regionalnego Programu Rozwoju, lecz wyłącznie budżet województwa będzie obejmował dochody i wydatki na realizację zadań przypisanych ustawą o samorządzie województwa do jego właściwości, w tym także na realizację projektów finansowanych lub współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej.

[srodtytul]Z czteroletnim odroczeniem[/srodtytul][b]Od 2014 r. zacznie obowiązywać nowy limit zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego.[/b] Jego wielkość ma być liczona jako średnia arytmetyczna relacji – z ostatnich trzech lat budżetowych – jej dochodów bieżących powiększonych o dochody ze sprzedaży majątku i pomniejszonych o wydatki bieżące do dochodów budżetu ogółem.

Jeżeli zatem łączna kwota spłat: rat oraz odsetek od kredytów i pożyczek; wykupu papierów wartościowych oraz potencjalnych kwot wynikających z udzielonych poręczeń – liczona do dochodów budżetu ogółem – stanowić będzie wyższy wskaźnik w danym roku budżetowym od wyliczonego limitu, jednostka samorządu nie będzie mogła uchwalić budżetu z takim obciążeniem spłat.

Tak liczony limit może się okazać bardziej rygorystyczny od dotychczas obowiązujących: 15 proc. dochodów budżetu na spłatę zadłużenia oraz 60 proc. dochodów budżetu w przypadku długu na koniec roku budżetowego. Zwłaszcza dla gmin wiejskich oraz większości powiatów.

[i] Autorka jest doktorem nauk ekonomicznych, specjalistą w zakresie finansów publicznych[/i]