Od decyzji można się odwołać

ZUS wyda decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości w ciągu 30 dni od daty złożenia wniosku. Może to jednak trwać dłużej – jeżeli prowadzi postępowanie wyjaśniające.

W przypadku gdy ZUS uzna, że na podstawie przedstawionych dowodów nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez ZUS, albo datę przedstawienia tych dowodów.

[b][link=http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/prawo/wzory/wzor%20odwolania.pdf]Zobacz wzór odwołania[/link][/b]

Ci, którzy teraz przechodzą na emerytury – nawet w całości obliczane na nowych zasadach – czasem też muszą składać dodatkowe wyjaśnienia i dokumenty, bo informacje wynikające z konta ubezpieczonego, nawet jeśli są kompletne, nie wystarczają do obliczenia wysokości świadczenia. Dotyczy to w szczególności tych przypadków, w których nie został jeszcze obliczony kapitał początkowy.

[srodtytul]Gdy ZUS się spóźnia[/srodtytul]

Może się zdarzyć, że nie otrzymamy decyzji w terminie 30 dni od wniesienia wniosku, mimo że opóźnienie nie wynika z prowadzenia postępowania wyjaśniającego. Ten, kto dostaje decyzję z opóźnieniem – z przyczyn leżących po stronie ZUS – ma prawo do ustawowych odsetek [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0B2D2FA037D3046999DE8CD7AA9204E4?id=172511](art. 85 ustawy o emeryturach i rentach z FUS)[/link].

Osoba, która nie otrzymała decyzji z ZUS w ciągu dwóch miesięcy od złożenia wniosku o świadczenie, też może się odwołać do sądu, na podstawie art. 83 ust. 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=DDAD9EFD337D7C0B94FDC8427377A30A?id=333804]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych[/link].

Niektórzy oczekujący mogą otrzymać świadczenie zaliczkowe – jeżeli udowodnili prawo do świadczenia, ale nie przedłożyli dowodów niezbędnych do ustalenia jego wysokości (w kwocie zbliżonej do przewidywanego świadczenia – art. 120 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

[srodtytul]Kiedy wypłata[/srodtytul]

Jeżeli ZUS ustali prawo do świadczenia oraz jego wysokość, to wypłaci je niezwłocznie po wydaniu decyzji. Wypłata następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia (5., 10., 15., 20. lub 25. dnia miesiąca). Decyzja uprawomocnia się po upływie terminu do wniesienia odwołania, czyli po upływie 30 dni od jej doręczenia.

[srodtytul]Postępowanie odwoławcze[/srodtytul]

Zainteresowany, który nie zgadza się z wydaną decyzją, może wnieść odwołanie w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji do okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 477[sup]9[/sup] § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=70930]k. p. c.[/link] odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. W wypadku decyzji emerytalnej ZUS odwołanie trzeba więc wnieść do tej jednostki, która ją wydała.

Następnie ZUS przekazuje odwołanie wraz z aktami sprawy do sądu. Nie zawsze jednak do tego dojdzie. ZUS, jeżeli uzna odwołanie za słuszne, może zmienić lub uchylić zaskarżoną decyzję. W tym wypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu.

[srodtytul]Jak sformułować pismo[/srodtytul]

Odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji (numer, znak), określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz podpis ubezpieczonego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika (art. 477[sup]10[/sup] § 1 k. p. c.).

Przepisy nie precyzują, jakie dokładnie zarzuty i wnioski należy zawrzeć w odwołaniu. Wystarczającym zarzutem będzie wskazanie, że decyzja jest merytorycznie nieuzasadniona, a w przypadku zaniechania organu rentowego – że bezskutecznie upłynął termin do wydania decyzji.

Wnioski zawarte w odwołaniu mogą dotyczyć zarówno aspektów merytorycznych sprawy, jak i kwestii formalnych (np. zasądzenia kosztów postępowania). Jak w każdym piśmie należy podać swoje dane.

[ramka][b]Uwaga![/b]

Jako adresata trzeba wskazać odpowiedni sąd pracy i ubezpieczeń społecznych (w sprawach emerytalnych sądem pierwszej instancji jest zawsze sąd okręgowy). Jak już wspomnieliśmy, odwołanie należy złożyć (lub przesłać) w jednostce ZUS, która wydała zaskarżaną decyzję. Skąd wiadomo, jaki sąd wskazać?

Pouczenie w tej sprawie znajduje się na decyzji ZUS. Zamieszczona jest tam informacja, do jakiego sądu i w jakim terminie można się od niej odwołać. Obowiązuje generalna zasada, że jest to sąd, w którego okręgu ma miejsce zamieszkania strona odwołująca się od decyzji ZUS.[/ramka]

Przepisy nie są zbyt precyzyjne, jeśli chodzi o treść odwołania. Poniżej podajemy, jak przykładowo może ono wyglądać.

[srodtytul]Jeśli sprawa trafi do sądu[/srodtytul]

Ten, kto decyduje się na złożenie odwołania, musi się liczyć z tym, że sprawa może znaleźć finał w sądzie. I na tym etapie warto zadbać o zebranie dowodów na poparcie naszego stanowiska.

W postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych sąd nie jest obowiązany do poszukiwania dokumentów zatrudnieniowo-płacowych, o które nie zadbała osoba dochodząca świadczenia ubezpieczeniowego [b](zob. wyrok SN z 18 grudnia 1997 r., II UKN 418/97)[/b].

ZUS może też zmienić zaskarżoną decyzję przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd – przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony. Powoduje to umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji nie ma wpływu na bieg sprawy.

Jeśli jednak sąd będzie rozstrzygał sprawę merytorycznie, może albo oddalić odwołanie (jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia), albo je uwzględnić, zmieniając zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzekając co do istoty sprawy.

[srodtytul]Apelacja, czasem kasacja[/srodtytul]

Od wyroku sądu pierwszej instancji można składać apelację. Natomiast od wyroku sądu drugiej instancji przysługuje skarga kasacyjna. Może być ona sporządzona wyłącznie przez profesjonalnego prawnika (przymus adwokacko-radcowski). Prawo do kasacji jest ograniczone. Przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury.

Natomiast generalnie skarga kasacyjna w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest dopuszczalna, jeżeli wartość przedmiotu sporu wynosi co najmniej 10 tys. złotych. Jeśli zatem przedmiotem sporu nie jest prawo do emerytury, lecz jedynie jej wysokość, to dopuszczalność wniesienia skargi kasacyjnej zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia.

Tę wartość oblicza się na podstawie art. 22 k. p. c. i stanowi ona różnicę między wysokością świadczenia wypłacanego przez ZUS a wysokością świadczenia żądanego przez ubezpieczonego w skali jednego roku [b](postanowienie SN z 6 listopada 2008 r., II UZ 48/08).[/b]

Osoba, której ZUS odmówił prawa do emerytury, może zatem najpierw odwołać się od decyzji, a potem składać apelację i kasację. Jeśli emeryt występował o podwyższenie emerytury, a ZUS odmówił, to zainteresowany może złożyć odwołanie, a przypadku jego oddalenia – apelację. Jeśli emeryt obliczy, że jego świadczenie powinno być wyższe miesięcznie o 200 zł, to skargi kasacyjnej już złożyć nie może, bo wartość przedmiotu zaskarżenia (12 x 200 zł = 2400 zł) jest niższa niż 10 tys. zł.