Jak przebiega postępowanie sądowe

Etapy postępowania sądowego dotyczącego spraw z prawa pracy

Publikacja: 04.11.2010 01:11

Marta Gadomska

Postępowanie sądowe dotyczące spraw z prawa pracy składa się z następujących etapów:

[b]Etap 1[/b] – wszczęcie postępowania (wniesienie pozwu albo wniosek komisji pojednawczej),

[b]Etap 2 [/b]– wstępne badanie sprawy,

[b]Etap 3[/b] – postępowanie wyjaśniające,

[b]Etap 4[/b] – postępowanie pojednawcze (fakultatywnie),

[b]Etap 5[/b] – rozprawa,

[b]Etap 6 [/b]– wydanie wyroku.

Postępowanie sądowe z zakresu prawa pracy różni się nieco od typowego postępowania w sprawach cywilnych. Przykładowo, jeżeli złożony przez pracownika pozew zawiera braki formalne, to sąd po wstępnym badaniu go nie odrzuci. Każe jedynie usunąć braki, jeśli nie da się tego dokonać w toku czynności wyjaśniających. Ponadto pracownik występujący w postępowaniu bez adwokata lub radcy prawnego może złożyć powództwo ustnie do protokołu.

[srodtytul]Koszty niestraszne[/srodtytul]

Jeśli chodzi natomiast o koszt postępowania przed sądem pracy, to ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 90, poz. 594 ze zm.) wyróżnia trzy rodzaje opłat:

– stałą,

– stosunkową

– podstawową.

Zasadniczo w sprawach prawa pracy strony nie ponoszą opłaty stosunkowej. Natomiast przy składaniu apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem od prawomocnego orzeczenia sądowego należy uiścić opłatę podstawową w wysokości 30 zł. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 50 tys. zł. Jeżeli tak jest, to od wszystkich podlegających opłacie pism należy uiścić opłatę stosunkową w wysokości 5 proc. wartości przedmiotu sporu, ale nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł. Natomiast przy składaniu apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego należy uiścić opłatę podstawową w wysokości 30 zł.

Pracownik i pracodawca uiszczają taką opłatę podstawową także w sprawie wytoczonej przez inspektora pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy. Drugą częścią kosztów sądowych są wydatki. Wydatki obciążające pracownika ponosi tymczasowo Skarb Państwa (zgodnie z art. 97 ustawy o kosztach sądowych). Dopiero w orzeczeniu kończącym postępowanie sąd rozstrzyga, kogo konkretnie nimi obciążyć. Stosuje się wówczas art. 113 ustawy o kosztach sądowych, ale z zastrzeżeniem, że obciążenie pracownika wydatkami procesu może nastąpić tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

Opłaty sądowe i wydatki to jednak nie wszystko. Do kosztów procesu trzeba też zaliczyć takie wydatki, jak wynagrodzenie adwokata czy radcy prawnego. Reguluje je rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (DzU z 2002 r. nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Towarzyszy temu ogólna zasada, że strona przegrywająca musi na żądanie przeciwnika procesu zwrócić koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Tak stanowi art. 98 k.p.c. Skoro jesteśmy przy kosztach, to warto jeszcze wiedzieć, że są one niższe, gdy strony zawrą ugodę. Sąd zwraca bowiem połowę uiszczonej opłaty od pisma wszczynającego postępowanie w instancji, w której sprawa zakończyła się zawarciem ugody sądowej. Tak wynika z art. 79 ust. 1 pkt 3c ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

[srodtytul]Mniej przywilejów w uproszczonym[/srodtytul]

Spory z zakresu prawa pracy mogą być też rozstrzygane w ramach postępowania uproszczonego. Chodzi tu o sprawy, w których roszczenia wynikające z umów (na przykład z umowy o pracę) nie przekraczają 10 tys. zł. W postępowaniu uproszczonym nie mają jednak zastosowania niektóre przepisy kodeksu postępowania cywilnego zakładające korzystniejsze dla pracownika rozwiązania prawne.

Przykładowo w tym postępowaniu:

- pracownik nie może złożyć powództwa ustnie do protokołu. Może to zrobić tylko na urzędowym formularzu,

- nie ma wstępnego badania sprawy, a sędzia nie podejmuje czynności wyjaśniających,

- rozprawa nie musi być wyznaczana w ciągu dwóch tygodni od wniesienia pozwu lub daty zakończenia czynności wyjaśniających.

Mówi o tym art. 505[sup]14[/sup] k.p.c.

[srodtytul]Z natychmiastowym skutkiem[/srodtytul]

Niektórym wyrokom wydawanym po zakończeniu sporów z zakresu prawa pracy sąd nadaje rygor natychmiastowej wykonalności. Dzięki temu pracownik otrzymuje część zasądzonej należności szybciej. Sąd nadaje rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu w części nieprzekraczającej pełnego miesięcznego wynagrodzenia pracownika – art. 477[sup]2 [/sup]k.p.c.

Jeżeli pracownik domagał się uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, to sąd może na jego wniosek nałożyć na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudniania tego pracownika do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy.

Natychmiastowemu wykonaniu podlega też wyrok sądu pierwszej instancji zasądzający świadczenia na rzecz pracownika lub członków jego rodziny, jeżeli sąd drugiej instancji oddalił apelację pracodawcy w części, w której sąd nie nadał mu rygoru natychmiastowej wykonalności.

[srodtytul]Możesz się odwołać[/srodtytul]

Pracownik i pracodawca mogą zaskarżyć wyrok sądu pracy pierwszej instancji. Wystarczy, że w ciągu tygodnia od jego wydania złożą wniosek o sporządzenie uzasadnienia, a następnie w ciągu dwóch tygodni od otrzymania odpisu wyroku z uzasadnieniem wniosą apelację.

Jeżeli nie zażądają uzasadnienia wyroku, to dwutygodniowy termin na apelację biegnie od dnia, w którym upłynął termin złożenia wniosku o odpis wyroku z uzasadnieniem. W sumie będą to trzy tygodnie od zapadnięcia wyroku. Tak stanowi art. 369 k.p.c.

[ramka][b]ZAPAMIĘTAJ![/b]

Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok. To środek odwoławczy od wyroku sądu. Jeżeli wyda on postanowienie, np. o umorzeniu postępowania, to zastosuj zażalenie. Będzie ono właściwe także wtedy, gdy chcesz zaskarżyć tylko rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Zażalenie składasz wówczas w terminie tygodnia począwszy od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie żądała doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie – od jego ogłoszenia.[/ramka]

[srodtytul]... złożyć kasację lub..[/srodtytul]

Od wyroku sądu drugiej instancji można wnieść skargę kasacyjną. Przysługuje ona we wszystkich sprawach o prawa niemajątkowe oraz w sprawach o prawa majątkowe, których wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi co najmniej 10 tys. zł (w sprawach z zakresu prawa pracy).

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skargę kasacyjną można złożyć bez względu na wartość przedmiotu zaskarżenia.

W powództwach z zakresu prawa pracy skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawie:

– o kary porządkowe, świadectwa pracy i roszczenia z tym związane,

– o deputaty lub ich ekwiwalenty,

– rozpoznawanej w postępowaniu uproszczonym. Mówi o tym art. 398 [sup]2[/sup] k.p.c.

[srodtytul]...lub inną skargę[/srodtytul]

Oprócz apelacji i skargi kasacyjnej pracownik i pracodawca mogą też wnieść skargę na przewlekłość postępowania (ustawa z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki; DzU z 2004 r. nr 179, poz. 1843 ze zm.) albo o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia – art. 424 [sup]1[/sup] k.p.c.

[ramka] [b]Zobacz cały poradnik [link=http://www.rp.pl/temat/380162.html]Co zrobić żeby cię nie zwolnili[/link][/b] [/ramka]

[ramka][b]Zobacz też poradnik [link=http://www.rp.pl/temat/389622_Pracownik_idzie_do_sadu.html]Pracownik idzie do sądu[/link][/b][/ramka]

[ramka][i][b]Podstawa prawna:[/b]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CF764C23EE4215F3EE51934DB99C87E2?id=169524]- Ustawa o szczególnych zasadach przeprowadzania zwolnień z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 z późn. zm.),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8B5707409232136D119E5631A6114E4E?id=162202]- Ustawa z 21 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3287833B53CEBBFA1420ACBA1BDC318E?id=175560]- Ustawa z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 241, poz. 2416 ze zm.),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4F7FC027B69E8139E7335D5D4518528B?id=181671]- Ustawy z 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (DzU nr 79, poz. 550),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=04C44A3466F2F7FB044C85749F297F87?id=73966]- Rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BBA7E10EDEA0B5DD9B0177AA394762F0?id=355730]- Ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 90, poz. 594 ze zm.), [/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8FC68518F073C526E072EC3C01A74F7A?id=167044]- Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (DzU z 2002 r. nr 163, poz. 1348 ze zm.),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=EF061668A059154FBA666FD0EA3224C1?id=174592]- Ustawa z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki; (DzU z 2004 r. nr 179, poz. 1843 ze zm.),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=242438]- Rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 17 października 2007 r. w sprawie przyznawania osobie niepełnosprawnej środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej (DzU nr 194, poz. 1403 ze zm),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6E7BD714D78073CEB65D53ECF7751266?id=74999]- Ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (DzU nr 88, poz. 553 z późn. zm.(7), [/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F71436948A00CA040DF9E97D9966D8CB?id=342154]- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 17 lutego 2010 r. w sprawie przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych (obowiązuje od 17 marca 2010 r. DzU nr 30, poz. 155),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C0180CDFB4A9C63C459F1B75B60F19DF?id=308534]- Rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 17 kwietnia 2009 r. w sprawie dokonywania refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego oraz przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej (DzU nr 62, poz. 512[/link] ze [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=342152]zmianą od 17 marca 2010 r. – DzU z 2010 r. nr 30, poz. 156),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0187785C43CE29CD1FF953B08F2BF6B6?id=242438]- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 17 października 2007 r. w sprawie przyznania osobie niepełnosprawnej środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej (DzU nr 194, poz. 1403 ze zm.),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9F0B4A489EDD3ED48B8C6CB64EEF8752?id=321141]- Ustawa o praktykach absolwenckich (DzU nr 127, poz. 1052),[/link]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21 ze zm.).[/link][/i][/ramka]