„Szekspir. Siedem grzechów głównych”: Gdy do wznoszenia stosów utracimy zapał

Profesor Jerzy Limon (1950–2021) książkę „Szekspir. Siedem grzechów głównych (z zarazą w tle)” skończył, ale już nie brał udziału w korektach i redakcji, oddał tekst wydawnictwu chwilę przed udaniem się do szpitala.

Ukazał się jako bogato ilustrowany, wnikliwy esej, pokazujący, że grzech stanowi siłę napędową głównych postaci szekspirowskich. Wybrane fragmenty, w których obecność grzechów głównych jest wyraźnie widoczna, autor zestawia z ikonografią epoki, głównie niderlandzką.

Obrazy nie zostały jednak dobrane na zasadzie wyszukiwania „ilustracji” do poszczególnych scen, lecz wspólnoty wrażliwości i widzenia świata. Dzięki temu Limon tworzy obraz przełomu renesansu i baroku, który wyrosła na fundamencie nowo powstałej kultury miejskiej.

W posłowiu zatytułowanym „Rachunek sumienia” profesor zapytał: „Czy zatem Szekspir wierzył, że świat można zmienić na lepsze poprzez ujawnienie i potępienie grzechu? Jeśli uznać proroctwo Błazna z „Króla Leara” za pogląd autora, to chyba nie. Świat bowiem się zmieni i stanie normalny dopiero:

„Gdy ksiądz dobrym uczynkiem poprze swe kazanie,

Gdy piwowar swój produkt wodą chrzcić przestanie,

Gdy tylko część fortuny pan straci na krawca,

Gdy sądom nie za często umknie zbrodni sprawca,

Gdy do wznoszenia stosów utracimy zapał,

A spali się – ze wstydu – ten, co francę złapał,

Gdy szlachta wyjdzie z długów, gdy zmilkną plotkarze,

Gdy w tłumie rzezimieszek z rzadka się pokaże,

Gdy lichwiarze ujawnią zyski i procenty,

Gdy rajfur z dziwką kościół ufundują święty...

(przeł. Stanisław Barańczak).

(…) Inaczej nic się nie zmieni, a w uwięzionym w bezruchu, nurzającym się w grzechu

świecie wszystko nadal będzie stać na głowie, jak na obrazach ukazujących niderlandzkie burdele”.