O BZ WBK Press Foto 2015

Zdjęcie Roku Agaty Grzybowskiej z „Gazety Wyborczej" przedstawia wyczerpanych walkami ukraińskich demonstrantów.

Zdjęcia, felietony, opinie: BZ WBK Press Foto 2015 >>

– Przyjechałam chwilę po najkrwawszych wydarzeniach – wspomina laureatka. – Z lotniska w Kijowie przez długi czas bezskutecznie usiłowałam się dostać na Majdan. W końcu udało mi się złapać samochód; było już pod wieczór i kiedy dotarłam na miejsce, widziałam przerażający krajobraz po bitwie. Trwało liczenie zabitych, opatrywanie rannych. W oczach tych, którzy przeżyli, malowały się niepokój i niepewność, a często strach.

Dla Moniki Małkowskiej, krytyka sztuki „Rzeczpospolitej", zdjęcie jest przykładem na to, że w dramatach musi być coś więcej, żeby je odczuć – sprzeczność albo wątpliwość. Muszą zmuszać do refleksji.

Przerażenie i napięcie

– Bo największą siłę mają zdjęcia-symbole lub zdjęcia-metafory – podkreśla Małkowska. – W zdjęciu Agaty Grzybowskiej groza jest unaoczniona: niebo płonie, czarne dymy opadają na miasto. Grupka demonstrantów akurat odpoczywa, lecz w tym niby-relaksie widać więcej przerażenia i napięcia, niż gdyby pokazana została akcja.

Agata Grzybowska fotografuje od dziecka. Pokazała rewolucję w Egipcie i wojnę w Syrii. Na Ukrainę jeździła na dwa–trzy tygodnie. Wracała do Polski na tydzień i jechała do Kijowa znowu. Jej mistrzem jest słynny fotoreporter Robert Capa, który powiedział: „Jeśli zdjęcie jest nieudane, to znaczy, że nie podeszło się wystarczająco blisko". Grzybowska podchodzi blisko, o czym przekonuje inne jej zwycięskie zdjęcie – w kategorii Wydarzenie.

– 24 stycznia 2014 roku w Kijowie trwały całonocne walki między demonstrantami a oddziałami Berkutu – opowiada. – Ówczesny rząd w Kijowie użył przeciwko demonstrantom pojazdów opancerzonych. Walki trwały dzień i noc.

Na Ukrainie fotograficzny pazur pokazały kobiety. Laureatką Nagrody „Rzeczpospolitej" jest Simona Supino. Jej zdjęcie przedstawia snajpera, którego złapała obrona Majdanu.

– Tłum rzucił się na niego i chciał zlinczować – mówi Simona Supino, która została również nagrodzona w kategorii Reportaż. – Nie wiem, jak ta historia ze snajperem się skończyła. Straciłam go z oczu, gdy zaprowadzono go do namiotu, gdzie stacjonowali afgańcy, czyli weterani wojny w Afganistanie. Największe wrażenie wywarła na mnie solidarność obrońców. Oni naprawdę walczyli o wolność i wierzyli, że ofiary nie idą na marne. Wszyscy krzyczeli, że bohaterowie nie umierają. To było niezwykle poruszające.

Wojciech Grzędziński, przewodniczący jury, podkreśla wysoki poziom zdjęć w kategorii Wydarzenie.

– Kilka osób, które zdecydowały się pojechać na Ukrainę, przywiozło stamtąd bardzo przemyślane materiały – powiedział. – Obrazowały sytuację, a nie pokazywały zlepków przypadkowych zdjęć, do których dorabiano potem ideologię.

Waldemar Kompała, siedmiokrotny juror, akcentuje upór fotografów myślących, pracowitych i utalentowanych.

– Niełatwa sytuacja rynkowa spowodowała wysyp wielu nowych projektów oraz odkrycie nowych nazwisk wchodzących na rynek. Polacy zaczęli wręcz regularnie zdobywać nagrody na wielu międzynarodowych konkursach fotograficznych z World Press Photo na czele. Po okresie poszukiwań i „majsterkowania" w programach graficznych daje się zauważyć tęsknotę za fotografią bez udziwnień, prostą, dynamiczną, refleksyjną.

Szokować mogą nie tylko zdjęcia z walk o wolność czy wojennego frontu. Konkurs obnażył też koszmar przeobrażającej się cywilizacji. Renata Dąbrowska, która zdobyła pierwsze miejsce w kategorii Życie codzienne/zdjęcie pojedyncze, pokazuje ciemny pokój, w nim zaś sześcioletniego chrześniaka ze smoczkiem w ustach, którego twarz rozświetla blask z ekranu komputera, gdy dziecko ogląda bajki.

– To scena przepojona tęsknotą, smutkiem, lękiem. Nowe wspaniałe życie bez miłości – komentuje Monika Małkowska.

Ale nowe technologie bywają też pomocne, gdy korzysta się z nich świadomie. Na ich styku oraz reklamy powstał zwycięski fotoreportaż w kategorii Miejsce, którego autorem jest freelancer Paweł Czarnecki. Wszyscy wiemy, że reklamy wielkoformatowe stały się obecnie zmorą Warszawy. Cykl jest próbą ukazania tego niekorzystnego zjawiska od drugiej strony, gdzie przeskalowane wzory widziane z wnętrz budynków nakładają się na miejski krajobraz.

Kiedy Paweł Czarnecki zaczął fotografować, używał analogowego canona.