Radość z kawałka tektury

Gry komputerowe podbijają świat. Przenoszą w inną rzeczywistość. Mimo to miliony graczy wolą siedzieć nad zwykłymi planszami, których wygląd nie zmienia się od kilkudziesięciu lat

Publikacja: 25.08.2012 01:01

Radość z kawałka tektury

Foto: Bloomberg

Red

Fragmenty tekstu z archiwum "Rzeczpospolitej"

Dwie najpopularniejsze gry planszowe XX wieku - scrabble i monopoly - przyniosły ich twórcom milionowe zyski. Co ciekawe, obie powstały w czasie wielkiej recesji lat trzydziestych.

Od lexico do scrabble

Plansza przypominająca nieco warcaby, wyróżnione na kolorowo pola premii, plastikowe kwadraciki z literami. I wiele dziwnych, długich słów. Każdy wie, że chodzi o scrabble. Historia tej bardzo popularnej gry zaczęła się w amerykańskim miasteczku Poughkeepsie w stanie Nowy Jork w 1931 roku. A był to czas recesji i niepokoju o pracę. To właśnie dlatego Alfred Mosher Butts, architekt, całkowicie poświęcił się swojej pasji do gier. Ale Butts nie lubił zabaw, w których wygrana zależy od szczęścia. Opracował ideę gry zwanej lexico, protoplasty dzisiejszego scrabble'a. Urząd Patentowy nie zatwierdził jednak jego pomysłów, a dwóch przedsiębiorców, którym Butts chciał swój pomysł sprzedać, odmówiło współpracy.

Pod koniec lat trzydziestych, kiedy rekordy popularności biły w Stanach krzyżówki, Butts wpadł na pomysł, by połączyć pomysł z lexico (w której nie było planszy) właśnie z krzyżówką (crosswords). Nową grę nazwano criss-croswords. Ale i tym razem pomysłem właściwie nikt się nie zainteresował.

Po wojnie Butts, wraz ze swym przyjacielem, Jamesem Brunotem, zaczął myśleć o stworzeniu finalnej wersji gry. Brunot zaproponował uproszczenie zasad gry i nadanie niektórym polom na planszy premii za ułożone na nich słowo. Dopiero wtedy urząd patentowy zgodził się zarejestrować grę pod znaną dzisiaj nazwą scrabble. I tak zaczęła się wielka kariera tej popularnej gry, trwająca do dzisiaj. W 1991 roku w Londynie odbyły się pierwsze mistrzostwa świata w scrabble'u. Nie dożył ich Brunot - umarł w roku 1984. Butts - w 1993.

Scrabble jest bardzo popularny w Polsce. W lutym 1997 roku sympatycy tej gry spotkali się na zebraniu założycielskim Polskiej Federacji Scrabble. Kilka miesięcy później stowarzyszenie zarejestrowano w sądzie. Oficjalna internetowa strona Federacji znajduje się pod adresem www.pfs.org.pl.

Spełnione marzenie pucybuta

Historia monopoly przypomina klasyczną karierę pucybuta. Jej początek sięga wielkiego kryzysu gospodarczego w latach trzydziestych. Grę wymyślił Charles Darrow, bezrobotny z Germantown w stanie Pensylwania. Monopoly najpierw wciągnęło jego rodzinę i znajomych. Kiedy grą zainteresowali się znajomi znajomych, rozpoczęła się chałupnicza produkcja. Darrow nie nadążał za kolejnymi zamówieniami i postanowił sprzedać pomysł jakiejś firmie. Kiedy po raz pierwszy przedstawił swój projekt, menedżerowie z firmy Parker Brothers najpierw kręcili nosem: gra się zbyt długo, zasady są skomplikowane, nie ma określonego celu. Ale kiedy w Filadelfii sprzedano przed Gwiazdką pięć tysięcy zestawów, zgłosili się ponownie i natychmiast kupili prawa do gry, obiecując tantiemę za każdy sprzedany egzemplarz. Jakiś czas później Darrowa okrzyknięto pierwszym milionerem wśród projektantów gier.

Oryginalne monopoly dotarło do Polski po 1989 roku. Ale idea gry była znana polskim graczom wcześniej. W latach osiemdziesiątych pojawiło się u nas wiele gier żywcem ściągniętych z monopoly. W fortunie zasady gry i projekt planszy były identyczne, ale amerykańskie ulice zastąpiła przedwojenna Warszawa. Gracze mogli kupować nie tylko hotele, Europejski czy Bristol - mogli także zainwestować w restaurację Savoy albo Polskie Koleje Państwowe. Wierną kopią monopoly był eurobusiness, wyposażenie wielu świetlic w domach wczasowych. Nieruchomości kupowało się w europejskich miastach. Najbardziej zapaleni gracze na kartkach z bloku rysowali flamastrami i kredkami własne plansze, np. wersję kosmiczną, z planetami zamiast miast. Przed nadejściem domowych komputerów atari i commodore eurobusiness był jedną z najpopularniejszych towarzyskich gier planszowych.

Grudzień 1998

Fragmenty tekstu z archiwum "Rzeczpospolitej"

Dwie najpopularniejsze gry planszowe XX wieku - scrabble i monopoly - przyniosły ich twórcom milionowe zyski. Co ciekawe, obie powstały w czasie wielkiej recesji lat trzydziestych.

Pozostało 95% artykułu
Kraj
Były dyrektor Muzeum Historii Polski nagrodzony
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Kraj
Podcast Pałac Prezydencki: "Prezydenta wybierze internet". Rozmowa z szefem sztabu Mentzena
Kraj
Gala Nagrody „Rzeczpospolitej” im. J. Giedroycia w Pałacu Rzeczpospolitej
Kraj
Strategie ochrony rynku w obliczu globalnych wydarzeń – zapraszamy na webinar!
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Kraj
Podcast „Pałac Prezydencki”: Co zdefiniuje kampanię prezydencką? Nie tylko bezpieczeństwo