Polacy upolowali planetę

– To wspaniałe osiągnięcie! Pozwala nam podpatrzyć, jak powstają układy planetarne. Nie powstają one tylko wokół gwiazd takich jak Słońce, ale także wokół bardziej masywnych – powiedział „Rz” dr Krzysztof Goździewski z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Masywna stara gwiazda to tak zwany czerwony olbrzym. Nosi nazwę HD 1022272. Odkryta przez Polaków planeta jest gigantem o masie 5,9 razy większej niż masa Jowisza. Wokół gwiazdy prawdopodobnie krąży jeszcze jedna mniejsza planeta o masie 2,6 razy większej od masy Jowisza. Praca opisująca to odkrycie ukaże się w prestiżowym magazynie „The Astrophisical Journal”.

Masa HD 1022272 jest prawie dwa razy większa od masy Słońca, ale jej średnica jest aż dziesięć razy większa. Znajduje się w gwiazdozbiorze Lwa w odległości około 1180 lat świetlnych od Ziemi. Nie można jej dostrzec gołym okiem, ale z pomocą lornetki już tak.

HD 102272 b, bo tak nazywa się pierwsza z nowo odkrytych planet, krąży po prawie kołowej orbicie nieco ciaśniejszej niż orbita Wenus wokół naszego Słońca. Odległy glob na obiegnięcie gwiazdy potrzebuje 127,5 dnia.

– Ciasna orbita planety HD 102272 b jest najbardziej interesującą cechą. Spośród wszystkich znanych obiektów tego typu planeta ta krąży najbliżej starej masywnej gwiazdy – wyjaśnia dr Andrzej Niedzielski z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Według pomiarów zgromadzonych dotąd przez zespół, ale jeszcze nie do końca kompletnych, druga planeta – HD 102272 c, obiega gwiazdę po wydłużonej orbicie o średnim promieniu zbliżonym do promienia orbity Marsa.

HD 102272 c potrzebuje na jeden obieg wokół swojego słońca aż 520 dni. – Potwierdzenie istnienia tej dalszej planety wymaga kolejnych obserwacji. Musimy jeszcze poczekać około półtora roku do momentu, aż planeta znajdzie się odpowiednim miejscu na orbicie – powiedział „Rz” dr Niedzielski.

HD 102272 b została odkryta jako druga planeta w ramach projektu prowadzonego przez Uniwersytet Stanowy Pensylwanii i Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Projektem kierują dr hab. Andrzej Niedzielski (CA UMK) oraz prof. Aleksander Wolszczan (Penn State).

Pierwszy glob został odkryty w gwiazdozbiorze Perseusza ok. 30 lat świetlnych od Ziemi („Rzeczpospolita” informowała o tym 25.05.2007 roku). Projekt obejmuje przegląd ok. 1000 gwiazd nieba północnego z wykorzystaniem teleskopu Hobby-Eberly w Teksasie, trwa już od pięciu lat. Ogromne rozmiary tego teleskopu (średnica głównego lustra to 9,2 metra) i spektrograf wysokiej rozdzielczości pozwalają na precyzyjne pomiary.

Naukowcy zastosowali metodę pomiaru tzw. prędkości radialnej gwiazd. Są to składowe prędkości gwiazdy w kierunku do i od obserwatora. Na poziomie dokładności niezbędnym do poszukiwania planet mierzone są skomplikowaną techniką opartą na prawie Dopplera.

HD 102272 b, c jest pierwszym układem z wieloma planetami znalezionym w ramach programu. Dziś już znamy ok. 320 planet poza Układem Słonecznym. W większości są to planety samotnie krążące wokół swoich słońc.