Pytanie z polskiego sądu
TSUE odpowiadał na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia, w osobie sędziego Michała Maja, który rozpoznaje trzy podobne sprawy konsumentów przeciwko firmie pożyczkowej Provident Polska SA o ustalenie bezskuteczności postanowień umów o pozaodsetkowych kosztach pożyczki. SR chciał poznać stanowisko TSUE czy unijna dyrektywa konsumencka (93/13/EWG) pozwala uznać za nieuczciwe zastrzeżenie na rzecz pożyczkodawcy opłaty lub prowizji rażąco wygórowanej, choć formalnie nienaruszającej przepisów.
W pytaniu sędzia Maj zaznaczył, że nie stwierdził, aby Provident udzielał nierzetelnych informacji ani by umowy pożyczek zawierały sformułowania niejasne. Konsument powinien więc mieć świadomość, jakie koszty wiążą się z ich zawarciem. Jedyną wątpliwą okolicznością w tych umowach jest to, że obciążają konsumentów rażąco wysokimi opłatami - napisał sędzia.
Czytaj więcej
Zawierając umowę pożyczki, warto wiedzieć, jaki jest jej koszt. Z punktu widzenia pożyczkobiorcy bardzo istotny jest tak zwany koszt całkowity, czyli wszelkie koszty, jakie pożyczkobiorca musi ponieść w związku z zawartą umową.
Nieuczciwa nierównowaga
Trybunał przypomniał w wyroku, że warunek umowny uznaje się za nieuczciwy, jeżeli powoduje znaczącą nierównowagę praw i obowiązków stron umowy, ze szkodą dla konsumenta. Nierównowaga taka może wynikać z samego faktu, że pozaodsetkowe koszty obciążające konsumenta są oczywiście nieproporcjonalne w stosunku do pożyczonej kwoty i świadczonych usług związanych z udzielaniem kredytu. Nieuczciwy charakter warunku umownego może być jednak oceniany wyłącznie wtedy, gdy nie dotyczy głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów (pieniędzy) lub usług.
Do sądu krajowego należy więc zbadanie, czy ma to miejsce w danej sprawie, a jeśli sąd ten unieważni warunek ze względu na to, że pozwala pożyczkodawcy na wywieranie bezprawnego nacisku, umowa może okazać się niewykonalna, a zatem nieważna. O ile jednaki nieuczciwy element warunku może być oddzielony od reszty warunku, o tyle jego usunięcie może wystarczyć do przywrócenia rzeczywistej równowagi między stronami umowy. Wtedy umowa może dalej obowiązywać, a konsument może wybrać dowolny sposobu płatności spośród tych, które są dopuszczalne na mocy prawa krajowego.
