TSUE: wysoka prowizja może naruszać prawa pożyczkobiorcy

Nieproporcjonalnie wysokie koszty pozaodsetkowe pożyczki mogą być uznane za nieuczciwe wobec konsumenta - orzekł w czwartkowym wyroku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. To ważna kwestia dla branży pożyczkowej, a przede wszystkim dla pożyczkobiorców.

Publikacja: 23.11.2023 12:33

TSUE: wysoka prowizja może naruszać prawa pożyczkobiorcy

Foto: Adobe Stock

Pytanie z polskiego sądu

TSUE odpowiadał na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia, w osobie sędziego Michała Maja, który rozpoznaje trzy podobne sprawy konsumentów przeciwko firmie pożyczkowej Provident Polska SA o ustalenie bezskuteczności postanowień umów o pozaodsetkowych kosztach pożyczki. SR chciał poznać stanowisko TSUE czy unijna dyrektywa konsumencka (93/13/EWG) pozwala uznać za nieuczciwe zastrzeżenie na rzecz pożyczkodawcy opłaty lub prowizji rażąco wygórowanej, choć formalnie nienaruszającej przepisów.

W pytaniu sędzia Maj zaznaczył, że nie stwierdził, aby Provident udzielał nierzetelnych informacji ani by umowy pożyczek zawierały sformułowania niejasne. Konsument powinien więc mieć świadomość, jakie koszty wiążą się z ich zawarciem. Jedyną wątpliwą okolicznością w tych umowach jest to, że obciążają konsumentów rażąco wysokimi opłatami - napisał sędzia.

Czytaj więcej

Maksymalne koszty pożyczki: odsetkowe i pozaodsetkowe

Nieuczciwa nierównowaga

Trybunał przypomniał w wyroku, że warunek umowny uznaje się za nieuczciwy, jeżeli powoduje znaczącą nierównowagę praw i obowiązków stron umowy, ze szkodą dla konsumenta. Nierównowaga taka może wynikać z samego faktu, że pozaodsetkowe koszty obciążające konsumenta są oczywiście nieproporcjonalne w stosunku do pożyczonej kwoty i świadczonych usług związanych z udzielaniem kredytu. Nieuczciwy charakter warunku umownego może być jednak oceniany wyłącznie wtedy, gdy nie dotyczy głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów (pieniędzy) lub usług.

Do sądu krajowego należy więc zbadanie, czy ma to miejsce w danej sprawie, a jeśli sąd ten unieważni warunek ze względu na to, że pozwala pożyczkodawcy na wywieranie bezprawnego nacisku, umowa może okazać się niewykonalna, a zatem nieważna. O ile jednaki nieuczciwy element warunku może być oddzielony od reszty warunku, o tyle jego usunięcie może wystarczyć do przywrócenia rzeczywistej równowagi między stronami umowy. Wtedy umowa może dalej obowiązywać, a konsument może wybrać dowolny sposobu płatności spośród tych, które są dopuszczalne na mocy prawa krajowego.

Sygn. akt C-321/22

Opinia dla "Rzeczpospolitej"

dr Adam Puchalski, radca prawny z kancelarii Rymarz, Zdort, Maruta:

- Za sprawą wyroku TSUE konsumenci zyskali oręż zarówno w zakresie podstawy wysuwanych roszczeń, jak i sposobu ich dochodzeni. TSUE przesądził bowiem, że już sama rażąca nieproporcjonalność kosztów lub prowizji do świadczonych usług pozwala na ich traktowanie jako nieuczciwe. Tym samym mogą one zostać usunięte z umowy pożyczki. Co prawda w dyrektywie występują wyjątki od tej zasady, ale lektura wyroku sugeruje, że zakres zastosowania takich wyjątków będzie raczej ograniczony. Dodatkowo polepszeniu uległa sytuacja procesowa konsumentów, TSUE dopuścił bowiem szerszą możliwość korzystania z powództw o ustalenie nieważności klauzul umownych.

Pytanie z polskiego sądu

TSUE odpowiadał na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia, w osobie sędziego Michała Maja, który rozpoznaje trzy podobne sprawy konsumentów przeciwko firmie pożyczkowej Provident Polska SA o ustalenie bezskuteczności postanowień umów o pozaodsetkowych kosztach pożyczki. SR chciał poznać stanowisko TSUE czy unijna dyrektywa konsumencka (93/13/EWG) pozwala uznać za nieuczciwe zastrzeżenie na rzecz pożyczkodawcy opłaty lub prowizji rażąco wygórowanej, choć formalnie nienaruszającej przepisów.

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Paliwo będzie droższe o 50 groszy na litrze, rachunki za gaz o jedną czwartą
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Podatki
Wykup samochodu z leasingu – skutki w PIT i VAT
Nieruchomości
Jak kwestionować niezgodne z prawem plany inwestycyjne sąsiada? Odpowiadamy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Wywłaszczenia pod inwestycje infrastrukturalne. Jakie mamy prawa?