Jest nowy wyrok TSUE w polskiej sprawie. Upraszcza procesy frankowiczów

Ochrona dyrektywy konsumenckiej (93/13) nie zależy od wiedzy konkretnej osoby, a od tego, czy działa ona w celach niezwiązanych z jej działalnością zawodową lub gospodarczą. W szczególności kredytobiorcę zatrudnionego w banku także należy poinformować o ryzyku kursowym - orzekł w czwartkowym wyroku dotyczącym frankowiczów Trybunał Sprawiedliwości UE.

Aktualizacja: 21.09.2023 14:31 Publikacja: 21.09.2023 11:00

Jest nowy wyrok TSUE w polskiej sprawie. Upraszcza procesy frankowiczów

Foto: Adobe Stock

Prawnicy zajmujący się sprawami frankowymi dość zgodnie wskazują, że odpowiedzi TSUE przyczynią się do uproszczenia prowadzenia spraw frankowych.

Powództwo dwojga frankowiczów przeciwko mBankowi

TSUE odpowiadał na pytania prejudycjalne Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w osobie sędziego Michał Maja (teraz sędziego Sądu Frankowego), który w sprawie z powództwa dwojga frankowiczów przeciwko mBankowi (na tle kredytu zaciągniętego u jego poprzednika prawnego tBRE Banku), na sfinansowanie przedpłat na poczet budowy i nabycie od dewelopera lokalu mieszkalnego.

Zawierając umowę kredytu powodowie byli małżonkami, a powódka była wtedy od ponad trzech lat zatrudniona w centrali pozwanego banku na stanowisku inspektora i ukończyła studia z zakresu zarządzania i finansów. Znała ofertę kredytu, pracownicy banku poinformowali ją, że zaciągnięcie kredytu powiązanego z walutą obcą wiąże się z ryzykiem kursowym. Powód nie uczestniczył w procedurze kredytowej i spotkaniach z pracownikami banku, a jego rola ograniczyła się do podpisania wniosku kredytowego i umowy kredytu.

Powodowie domagają się od pozwanego banku zwrotu rat kapitałowych i odsetek nienależnie pobranych w wykonaniu umowy kredytu indeksowanego do CHF twierdząc, że część postanowień umowy, w szczególności postanowienie dotyczące kursu wymiany franka ma nieuczciwy charakter. Sąd warszawski wskazał w pytaniu, że te kwestionowane warunki odpowiadają treścią postanowieniom umownym wpisanym do krajowego rejestru klauzul niedozwolonych, i zapytał czy ten fakt nie wystarczy do uznania warunku umownego za nieuczciwy, bez konieczności badania okoliczności zawarcia umowy.

Co orzekł TSUE ws. frankowiczów

TSUE orzekł, że stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku umownego przez samo porównanie jego treści z warunkiem wpisanym do rejestru klauzul niedozwolonych jest dopuszczalne przez dyrektywę 93/13, i działanie takie może przyczynić się do tego, by nieuczciwe warunki stosowane w wielu umowach przestały wywoływać skutki wobec konsumentów. Trybunał zastrzegł przy tym, że odwołanie do ww. rejestru zakłada dokonanie przez sąd oceny treści danego postanowienia umowy i umożliwienie zainteresowanemu przedsiębiorcy ustosunkowania się do wyniku tej oceny.

Z kolei odpowiadając na pytanie czy nieuczciwy warunek traci nieuczciwy charakter, jeżeli konsument może zdecydować, że będzie wykonywał swoje obowiązki wynikające z umowy w oparciu o inny warunek umowny, który jest uczciwy, TSUE wskazał, że włączenie do umowy alternatywnych warunków spłaty kredytu, z których jeden jest nieuczciwy w rozumieniu dyrektywy, pozwala bankowi (przedsiębiorcy) spekulować, że przez brak informacji, nieuwagę lub niezrozumienie konsument wykona swoje zobowiązanie zgodnie z tym postanowieniem umowy, które powoduje znaczącą nierównowagę praw i obowiązków stron ze szkoda dla interesów konsumenta. Ponadto niestwierdzenie nieważności nieuczciwego warunku umowy mogłoby zagrozić realizacji długoterminowego celu dyrektywy tj. zaniechania stosowania klauzul abuzywnych względem konsumentów.

Co się tyczy pytania, czy bank ma obowiązek informowania o istotnych cechach umowy i ryzykach związanych z nią każdego konsumenta, nawet posiadającego odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie, to Trybunał wskazuje na konieczność odnoszenia się do obiektywnego standardu właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta. Na podstawie przekazanych mu informacji, konsument powinien zrozumieć rzeczywiste ryzyka, na które narażony jest w trakcie całego okresu obowiązywania umowy kredytu denominowanego w walucie obcej, w razie znacznej deprecjacji waluty, w której uzyskuje dochody względem waluty rozliczeniowej. Ochrona wynikająca z dyrektywy nie zależy od wiedzy konkretnej osoby, a od tego, czy działa ona w celach niezwiązanych z jej działalnością zawodową lub gospodarczą. W ten sposób szeroka koncepcja konsumenta obejmuje także te osoby fizyczne, które znajdują się w słabszej pozycji względem przedsiębiorców, nie tylko ze względu na stopień poinformowania, lecz również z uwagi na zdolności negocjacyjne i niemożność wywarcia wpływu na treść postanowień umowy.

Sygnatura C-139/22

Czytaj więcej

Frankowicze się cieszą, banki płaczą. Jest przełomowy wyrok TSUE
Opinia dla „Rzeczpospolitej”
dr Mariusz Korpalski, radca prawny

Odpowiedź TSUE na pytanie o zestaw klauzul w umowie, z których jedna jest nieuczciwa, a druga uczciwa, i z których konsument mógłby wybierać, również powinna uprościć procesy. Chodzi bowiem o niektóre wzorce umowne sformułowane w zawiły sposób, które ciągle mogą sprawiać pewne problemy interpretacyjne. Zwykle możliwość wyboru istniała teoretycznie, przy określonym sposobie wykładni klauzuli. Często chodziło też o sytuację, w których możliwość wyboru była teoretyczna, bo bank nie akceptował wyboru innej klauzuli nawet jeśli w umowie była. Teraz wystarczy wskazać, że klauzula stosowana przez strony była nieuczciwa bez oglądania się na inne klauzule tej samej umowy.
Sceptycznie ocenia wyrok TSUE Wojciech Wandzel, adwokat, reprezentujący banki.
W ramach odpowiedzi na trzecie pytanie TSUE wskazał, że przepisy unijne wymagają, aby przedsiębiorca udzielił konsumentowi informacji nawet wówczas, gdy konsument ten z uwagi na swoje wykształcenie lub zatrudnienie ma odpowiednią wiedzę na temat zawieranej umowy. TSUE jednak nie wyjaśnił, jakie są konsekwencje naruszenia takiego obowiązku, skoro konsument był jednak w pełni świadomy istotnych cech umowy oraz ryzyka z nią związanego.

Prawnicy zajmujący się sprawami frankowymi dość zgodnie wskazują, że odpowiedzi TSUE przyczynią się do uproszczenia prowadzenia spraw frankowych.

Powództwo dwojga frankowiczów przeciwko mBankowi

Pozostało 97% artykułu

Ten artykuł przeczytasz z aktywną subskrypcją rp.pl

Zyskaj dostęp do ekskluzywnych treści najbardziej opiniotwórczego medium w Polsce

Na bieżąco o tym, co ważne w kraju i na świecie. Rzetelne informacje, różne perspektywy, komentarze i opinie. Artykuły z Rzeczpospolitej i wydania magazynowego Plus Minus.

Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Nieruchomości
Ministerstwo Rozwoju przekazało ważną wiadomość ws. ogródków działkowych
Sądy i trybunały
Reset TK musi poczekać. Rząd może jednak wpłynąć na pracę Przyłębskiej
Nieruchomości
Sąsiad buduje ogrodzenie i chce zwrotu połowy kosztów? Przepisy są jasne