Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału
Pojawia się pytanie, czy poza zwrotem udostępnionych kredytobiorcy kwot bank może domagać się innych świadczeń. W szczególności, czy przysługuje mu tzw. roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału lub waloryzację udostępnionych środków.
W doktrynie podkreśla się, że podstawowym obowiązkiem banku w umowie kredytu jest udostępnienie kredytobiorcy na określony czas środków pieniężnych. Umowa kredytu przypomina w tym zakresie np. najem lub leasing. Inny jest tylko przedmiot udostępnienia. W przypadku najmu i leasingu udostępnia się rzeczy – np. samochody, maszyny budowlane czy nieruchomości. Natomiast w umowie kredytu udostępnianym dobrem są pieniądze. Przed stwierdzeniem nieważności umowy kredytobiorca przez kilkanaście lat korzystał ze środków udostępnionych przez bank. Pojawia się pytanie, czy bankowi przysługuje wobec kredytobiorcy wynagrodzenie za korzystanie z kapitału przez kredytobiorcę.
Banki stoją na stanowisku, że mogą domagać się wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Udostępnienie kredytobiorcom pieniędzy na kilkanaście lat stanowi usługę, za którą należy się wynagrodzenie. Ponadto podnosi się, że w realiach gospodarki rynkowej nie istnieje darmowy kredyt, a rozwiązanie polegające na faktycznie darmowym pozyskaniu środków przez frankowiczów jest niesprawiedliwe wobec osób, które zdecydowały się na tradycyjne kredyty złotowe, oraz może przynieść negatywne skutki dla całego sektora bankowego.
Z kolei prezes UOKIK, rzecznik praw obywatelskich i rzecznik finansowy podnoszą, że w tym przypadku wynagrodzenie za korzystanie z kapitału pozostaje w sprzeczności z celem dyrektywy 93/13/EWG. Przyznanie jakiemukolwiek przedsiębiorcy prawa do domagania się wynagrodzenia po zastosowaniu niedozwolonych postanowień umownych prowadzi do sytuacji, w której przedsiębiorca byłby niejako zachęcany do stosowania niedozwolonych postanowień umownych, gdyż nawet w razie zakwestionowania przed sądem abuzywnych postanowień interes nieuczciwego przedsiębiorcy zostałby ochroniony przez ogólne regulacje prawa cywilnego.
Ponadto zwraca się uwagę, że roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego obejmuje zwrot w naturze nienależnie spełnionych świadczeń. W tym przypadku zwrot w naturze może obejmować jedynie zwrot kwot wpłaconych w ramach wykonywania umowy i nie daje podstaw do jakiegokolwiek wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.
