Minister nie może ignorować stanowiska sądu

Chodzi o[b] wyrok z 20 stycznia 2009 r. (III SA/Wa 1916/08)[/b]. Choć dotyczył on głównie abonamentów medycznych (patrz ramka), sąd odniósł się w nim przy okazji do sposobu, w jaki obecnie organy podatkowe traktują orzeczenia sądowe powoływane przez podatników i płatników we wnioskach o wydanie interpretacji indywidualnej.

[srodtytul]Wyrok w indywidualnej sprawie[/srodtytul]

Coraz częściej podatnicy przed złożeniem takiego wniosku sprawdzają, jakie stanowisko w interesującej ich sprawie zajęły w przeszłości sądy. Powołują się na te wyroki, które potwierdzają ich interpretację przepisów. Organy podatkowe z reguły nie odnoszą się merytorycznie do stanowiska sądów. Komentarz dyrektora izby skarbowej w interpretacji ogranicza się zazwyczaj do stwierdzenia, że powołane we wniosku wyroki WSA lub NSA zostały wydane w indywidualnej sprawie i nie mają zastosowania w innych sprawach podatkowych.

[srodtytul]Można stosować posiłkowo, lecz nie wprost[/srodtytul]

Podobnie było w interpretacji, którą skontrolował 20 stycznia 2009 r. WSA w Warszawie. Minister finansów w odpowiedzi na skargę wnioskodawcy odpowiedział, że przy wydawaniu interpretacji indywidualnych organ może jedynie posiłkować się rozstrzygnięciami sądów. Natomiast nie ma możliwości ich stosowania wprost, z tego powodu, że nie stanowią one materialnego prawa podatkowego.

WSA w Warszawie skrytykował tę praktykę. Sąd przyznał, że w Polsce orzecznictwo sądowe nie ma charakteru precedensowego. Jednak w przypadku interpretacji (zarówno indywidualnych, jak i ogólnych) uzyskało w ostatnich latach szczególną rolę.

[srodtytul]Interpretacja z uwzględnieniem orzecznictwa[/srodtytul]

Art. 14a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E34A47C30BFBB7B7D9D2B80504A51B18?id=176376]ordynacji podatkowej[/link] – dotyczący interpretacji ogólnych – nakazuje ministrowi finansów dążyć do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, w szczególności poprzez jego interpretację przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Orzecznictwo ma więc normatywne przełożenie na tworzenie warunków jednolitego stosowania prawa podatkowego.

WSA zwrócił jeszcze uwagę na art. 14e § 1 ordynacji podatkowej. Na jego podstawie minister finansów może z urzędu zmienić wydaną interpretację (zarówno ogólną, jak i indywidualną), jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zdaniem sądu na tej podstawie orzecznictwo sądów stało się przesłanką formułowania oceny poprawności funkcjonujących w obrocie prawnym interpretacji.

[srodtytul]Gdy się nie pominie, nie trzeba będzie zmieniać [/srodtytul]

Pojawia się tu oczywiście problem, jak należy rozumieć przepis, który mówi, że minister finansów może zmienić interpretację indywidualną. Art. 14e § 1 ordynacji podatkowej nie zawiera słów „musi” lub „powinien”. Mimo to WSA uznał, że [b]skoro organ podatkowy może zmienić wydaną już uprzednio interpretację z racji tego, że w świetle orzecznictwa sądowego jest ona wadliwa, to tym bardziej ma obowiązek analizy tego orzecznictwa w postępowaniu zmierzającym do wydania takiej interpretacji.[/b]

WSA podkreślił, że jest do tego obowiązany, zwłaszcza gdy na takie orzecznictwo powołuje się osoba składająca wniosek o interpretację: „[b]Nie można bowiem przyjąć takiej wykładni powyższych przepisów, że z jednej strony ustawodawca nie nakłada na organ wydający interpretacje indywidualne obowiązku analizowania orzecznictwa zapadłego w innych sprawach, dotyczącego analogicznych sytuacji prawnopodatkowych, a z drugiej strony przyjmuje jednocześnie, że pominięcie takiego orzecznictwa może być przyczyną zmiany tak wydanej interpretacji[/b]”.

[srodtytul]Naruszenie zasady zaufania[/srodtytul]

Zdaniem WSA od 1 lipca 2007 r. art. 14e § 1 ordynacji podatkowej wychodzi poza zasadę związania wyrokiem tylko w sprawie, w której zapadł, i nadaje orzecznictwu sądów administracyjnych walor normatywny także w stosunku do innych interpretacji indywidualnych. Orzecznictwo stało się istotnym miernikiem legalności wydawanych interpretacji indywidualnych. Nieuzasadnione pominięcie orzeczeń, zwłaszcza tych, które podatnik lub płatnik powołał we wniosku o wydanie interpretacji, narusza wyrażoną w art. 121 § 1 ordynacji podatkowej zasadę prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych.

[srodtytul]To może być przyczyna uchylenia decyzji[/srodtytul]

WSA wprost stwierdził, że może to skutkować uchyleniem interpretacji indywidualnej w ramach kontroli sądowoadministracyjnej. Warunkiem pod dania indywidualnej interpretacji ocenie WSA jest wezwanie ministra finansów do usunięcia naruszenia prawa. Podatnik, który występując o wydanie interpretacji powołał się na orzeczenia WSA lub NSA, a organ podatkowy nie odniósł się do nich, powinien w wezwaniu wskazać to uchybienie. Ten sam zarzut, w wypadku nieusunięcia naruszenia prawa, należy podnieść w skardze do WSA.

[ramka][b]Sąd o abonamentach medycznych[/b]