Komisja Europejska przedstawiła plan finansowania programu Next Generation EU, na który składają się różne instrumenty finansowego wsparcia dla Unii po pandemii. Są tam dotacje, pożyczki, gwarancje – wszystko na kwotę do 750 mld euro.
W tym roku KE wyemituje obligacje długoterminowe na ok. 80 mld euro, które w razie potrzeby uzupełni papierami krótkoterminowymi. Pierwszej emisji dokona jeszcze w czerwcu, kolejnej – pod koniec lipca. Od września będzie emitowała papiery dłużne co miesiąc. Pożyczki będzie zaciągała do 2026 roku w kwocie do 150 mld euro rocznie. A spłacała do 2051 roku.
Na pożyczki popyt umiarkowany
Ostatecznie program pożyczkowy może być nieco mniejszy niż 750 mld euro, bo państwa członkowskie w swoich krajowych planach odbudowy wnioskują o mniej pożyczek, niż początkowo przewidywano. Na razie tylko Włochy poprosiły o maksimum. Inne kraje albo ograniczają korzystanie z unijnego wsparcia do dotacji, albo też wnioskują o mniejszą od przysługującej im kwotę pożyczek.
Tak też zrobiła Polska. Dostaniemy 23,9 mld euro dotacji i poprosiliśmy dodatkowo o 12,1 mld euro pożyczek – trochę więcej niż jedną trzecią z przysługującego nam limitu. Przy czym nie musi to być decyzja ostateczna, państwa mogą do października 2023 roku poprosić o więcej pieniędzy z pożyczek.
Z wyemitowanych w czerwcu pierwszych obligacji już w lipcu popłyną pieniądze do pierwszych krajów. Bruksela zapowiedziała, że do końca czerwca prześle pakiet pierwszych ocen krajowych planów odbudowy do unijnej Rady, a ta jeszcze w lipcu podejmie ostateczne decyzje o ich akceptacji. Nie wiadomo jeszcze, jakie to będą kraje, ale na pewno z grupy tych, które swoje KPO nadesłały jako pierwsze, czyli pod koniec kwietnia. Były to: Dania, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Francja, Łotwa, Luksemburg, Portugalia i Słowacja.
Państwa nadal nadsyłają swoje dokumenty, ostatnio zrobiły to Czechy. Swoich KPO nie przesłały jeszcze cztery kraje: Holandia, Estonia, Malta i Bułgaria. Polska przesłała program 3 maja, ale z naszych informacji wynika, że był on niekompletny: bez części wyliczeń i tabel. Dlatego poprosiliśmy KE o przedłużenie zwyczajowego okresu oceny z dwóch do trzech miesięcy. To oznacza, że KE ma czas na jego analizę do początku sierpnia.
Najważniejszy cel klimatyczny
Jak cyfrowa rewolucja wpływa na biznes i życie codzienne
Pieniądze w KPO muszą być wydawane na priorytetowe dla UE cele, z czego najważniejsze są klimatyczne (minimum 37 proc. wydatków) i cyfrowe (minimum 20 proc. wydatków). Ale oprócz tego KPO muszą też być zgodne z rekomendacjami KE z tzw. semestru europejskiego, w którym co roku Komisja Europejska wytyka państwom słabości makroekonomiczne i fiskalne i przedstawia sposoby ich naprawienia.
W środę Komisja Europejska przedstawiła pakiet zaleceń w sferze polityki fiskalnej. Dla Polski – podobnie jak dla pozostałych państw UE – rekomendacja jest wyjątkowa i odbiega od tego, co KE zalecała do 2019 roku. Zamiast dyscypliny budżetowej potrzeba podtrzymywania polityki ekspansji fiskalnej.
„W 2022 roku Polska powinna prowadzić wspierającą politykę budżetową, w tym impuls zapewniany przez unijny instrument na rzecz naprawy gospodarczej i odporności, oraz zachować inwestycje finansowane ze środków krajowych" – brzmi fragment dokumentu. Jeśli pozwolą na to okoliczności, rząd powinien też pomyśleć o równoważeniu budżetu w średnim okresie. Komisja zaleca zwiększenie wydatków na inwestycje, które będą zwiększały potencjał wzrostu gospodarczego.
Jeżeli pozwalają na to warunki gospodarcze, należy prowadzić politykę fiskalną mającą na celu osiągnięcie ostrożnych średniookresowych sytuacji budżetowych i zapewnienie stabilności finansów publicznych w średnim okresie.
Jednocześnie trzeba zwiększać inwestycje, aby poprawić potencjał wzrostu. Chodzi o takie, które wspierają transformację zieloną i cyfrową oraz sprzyjają „włączeniu społecznemu". Ponadto Polska powinna przeprowadzić w polityce budżetowej reformy strukturalne, które wzmocnią systemy opieki zdrowotnej i społecznej dla wszystkich.
