Polska w okresie 2014-2020 skorzysta z programów EWT

Głównie chodzi o programy transgraniczne, ale też transnarodowe i międzyregionalne (o których w ramkach na dole strony). Wszystkie one służą nawiązaniu współpracy i rozwiązywaniu problemów wspólnie z partnerami zagranicznymi.

Polska w okresie 2014–2020 bierze udział w siedmiu programach transgranicznych. Są to: Polska-Słowacja, Czechy-Polska, Polska-Saksonia, Brandenburgia-Polska, Meklemburgia-Pomorze Przednie-Brandenburgia-Polska, Litwa-Polska i Południowy Bałtyk. W większości to kontynuacja programów z lat 2007–2013 i programy te są głównie poświęcone zachowaniu i rozwojowi wspólnego dziedzictwa kulturowego.

Spojrzenie na południe

Dwa z tych programów dotyczą współpracy z naszymi południowymi sąsiadami – Czechami i Słowacją. Z programów transgranicznych, w których uczestniczy nasz kraj, największy budżet (226 mln euro) ma program Czechy-Polska. Nie obejmuje on jednak, co oczywiste, całej powierzchni obu krajów, a tylko ich cześć nadgraniczną. W Polsce chodzi o części województw dolnośląskiego i śląskiego oraz opolskie, a w Czechach o pięć krajów wewnętrznych – liberecki, hradecki, ołomuniecki, pardubicki i morawsko-śląski.

Ponad połowa budżetu programu pójdzie na ochronę i poprawę dostępności transportowej atrakcji kulturowych i przyrodniczych wspólnego pogranicza. Wszystkie inicjatywy posłużą zwiększeniu znaczenia turystyki na pograniczu i stworzeniu nowych miejsc pracy. Do zmniejszenia bezrobocia doprowadzić mają też działania edukacyjne, podnoszenie kwalifikacji i uznawanie dyplomów. Promowana będzie też nauka języka sąsiada. Z programu skorzystają m.in. władze publiczne, związki i organizacje reprezentujące interesy przedsiębiorców i pracowników oraz samorządu gospodarczego i zawodowego, organizacje pozarządowe oraz oświata, kościoły i związki wyznaniowe oraz stowarzyszenia turystyczne.

Podobnie będzie w programie Polska-Słowacja. Połowa z 155 mln euro zostanie przeznaczona na ochronę i rozwój zasobów środowiska i dziedzictwa kulturowego. Mniejsza część euro posłuży rozwojowi transportu, co ma się przełożyć na wyższą jakość lokalnych i regionalnych połączeń. Z pomocy skorzystają m.in. organy administracji rządowej i samorządowej, uczelnie i jednostki naukowe oraz organizacje non profit.

Trzy programy z Niemcami

Aż trzy programy będziemy realizować z sąsiadami z zachodu. Największy z Meklemburgią-Pomorzem Przednim/Brandenburgią i mniejsze z Brandenburgią oraz Saksonią.

W największym z nich 42 mln euro przeznaczono na zachowanie i rozwijanie dziedzictwa naturalnego i kulturowego. W ramach programu będzie też działał fundusz małych projektów, którego celem jest m.in. wspieranie programu imprez kulturalnych. Z programu będą mogły skorzystać m.in. samorządy i organizacje trzeciego sektora.

Głównym celem programu Brandenburgia-Polska jest pogłębienie integracji jego mieszkańców oraz zwiększenie atrakcyjności i dostępności pogranicza. Z kolei Polska-Saksonia jest nastawiony na zachowanie i rozwój wspólnego dziedzictwa kulturowego i naturalnego.

51,5 mln euro wydamy wspólnie z Litwinami. W nowej edycji programu Litwa-Polska dofinansowanie uzyskają m.in. projekty z zakresu ochrony i promocji dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, jak też rozwoju przedsiębiorczości i mobilności siły roboczej.

Z kolei 83 mln euro trafi do nadmorskich regionów pięciu państw Unii: Polski oraz Danii, Litwy, Niemiec (Meklemburgii-Pomorza Przedniego) i Szwecji z programu Południowy Bałtyk.

Współpraca wewnątrz Unii, ale też z Norwegią i Szwajcarią

Program Interreg Europa to szansa na nawiązanie kontaktów dotyczących polityki regionalnej. W ramach Interreg Europa instytucje z Unii oraz Norwegii i Szwajcarii mogą współpracować np. w formie warsztatów, wymiany kadr czy wizyt studyjnych w wybranej dziedzinie polityki regionalnej, np. tworzeniu warunków dla rozwoju innowacyjności. Program obejmuje: badania i innowacje, konkurencyjność małych i średnich firm, gospodarkę niskoemisyjną, ochronę środowiska i efektywne gospodarowanie zasobami. Efektem współpracy ma być koncepcja nowego projektu do sfinansowania już z programów regionalnych lub krajowych, gdyż Interreg Europa ma się przyczyniać do transferu dobrych praktyk właśnie do tych programów. Z Interreg Europa mogą skorzystać m.in. krajowe, regionalne i lokalne władze, regionalne agencje energetyczne i rozwoju regionalnego, uniwersytety, instytuty badawcze, parki technologiczne i inkubatory przedsiębiorczości czy też izby gospodarcze i handlowe. Programem zarządza francuski region Nord-Pas-de-Calais, stąd tzw. wspólny sekretariat programu mieści się w Lille we Francji. W Polsce informacji o Interreg Europa udziela krajowy punkt kontaktowy ulokowany w Departamencie Współpracy Terytorialnej w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju (wydział w Katowicach).

Wsparcie dla krajów nad Bałtykiem i w Europie Środkowej

Polscy beneficjenci mogą też korzystać z dwóch programów transnarodowych. Chodzi o Region Morza Bałtyckiego i Europę Środkową. Z pierwszego wspierane są projekty dotyczące współpracy w dziedzinach: innowacyjności, efektywnego gospodarowania zasobami naturalnymi oraz zrównoważonego transportu. Najwięcej euro trafi na innowacje i efektywne gospodarowanie zasobami naturalnymi. Program jest kierowany do: Polski, Danii, Szwecji, Finlandii, Litwy, Łotwy, Estonii, wybranych regionów północno-wschodnich Niemiec oraz Norwegii, Białorusi i Rosji (wybrane regiony). Mogą z niego korzystać m.in. firmy, władze – od krajowych po lokalne, ośrodki transferu innowacji i organizacje pozarządowe. Program Europa Środkowa jest kierowany do Austrii, Chorwacji, Czech, Polski, Słowacji, Słowenii, Węgier oraz wybranych regionów Niemiec i Włoch. Obejmuje innowacje, strategie niskoemisyjne, zasoby naturalne i kulturowe oraz transport. Celem jest współpraca ponad granicami, ale głównie o charakterze miękkim, choć ma ona przełożyć się na trwałe rezultaty. Możliwe są też inwestycje pilotażowe i demonstracyjne. Skorzystać mogą: władze krajowe, regionalne i lokalne, instytucje prywatne, w tym firmy oraz organizacje międzynarodowe. Punkty kontaktowe obu programów są w MIiR w Katowicach.

Strony wybranych programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej z udziałem Polski

- Brandenburgia–Polska: pl.plbb.eu

- Polska–Słowacja: pl.plsk.eu

- Czechy–Polska: cz-pl.eu/pl/nowy-okres-2014-2020

- Polska–Saksonia: sn-pl.eu/pl

- Litwa–Polska: lietuva-polska.eu