Budżet na zakręcie

Dziś rząd ma przyjąć projekt budżetu na 2013 r. W warunkach posuniętej niepewności co do kształtowania się warunków w zewnętrznym otoczeniu makroekonomicznym, znaczenie parametrów użytych do skonstruowania projektu budżetu na 2013 r. mocno się relatywizuje. Zyskują za to wyraźnie na znaczeniu: prognoza dochodów, plan wydatków i sam scenariusz makroekonomiczny objaśniający zakładaną dynamikę PKB (2,2 proc. w 2013 r.).

Wobec planu sprzed wakacji niezmieniony pozostał sam trzon scenariusza makro. Powielone zostały w olbrzymiej większości wszystkie błędy, kumulujące się w nadmiernie optymistycznej prognozie tegorocznych dochodów (głównie VAT), gdzie zarówno sama baza dla zwyżek z 2012 r., jak i zakładany wzrost nominalny w 2013 r. budzą poważne zastrzeżenia. Zwraca też uwagę niezwykle wysoki zakładany poziom dochodów z tytułu grzywien i mandatów, który niepokojąco zaczyna się zbliżać do planowanej wielkości dochodów z CIT.

Scenariusz rządowy dotyczący dochodów wsparty jest na dwóch niezmiennych założeniach: poprawie sytuacji w strefie euro, co rzutuje na popyt na nasz eksport, oraz na substytucji malejących wydatków publicznych wydatkami prywatnymi na inwestycje i konsumpcję. Pozwala to nie tylko osiągnąć zakładaną dynamikę eksportu, popytu krajowego wraz z jego składowymi, ale też – co nader ważne w tym wypadku – pokazać stabilizację na rynku pracy.

Stabilizacja na rynku pracy, pomimo niższej zakładanej dynamiki PKB, mogłaby być możliwa wyłącznie przy dużych wydatkach dedykowanych na walkę z bezrobociem lub przy potężnych zmianach deregulacyjnych, włącznie z likwidacją lub regionalizacją płacy minimalnej. Na razie nie słyszeliśmy o takich planach rządu. Stąd prognozę stopy bezrobocia na poziomie 15 proc. na koniec 2013 r. uznać wypada za bardziej wiarygodną od szacunków rządowych (13 proc.). Niedoszacowanie stopy bezrobocia ma z kolei oczywiście poważne konsekwencje dla planu wydatków, w tym głównie dla poziomu dotacji do FUS.

Wiele wątpliwości budzą też w zasadzie wszystkie zakładane w budżecie wielkości nominalne, od stóp procentowych, przez poziom kursów walutowych, aż po nierównowagę zewnętrzną.

Moje wnioski po lekturze projektu budżetu są następujące:

1.

Należy z dużą dozą sceptycyzmu podchodzić do wszystkich zawartych w projekcie prognoz z obligatoryjnej tzw. trzylatki, czyli tych wykraczających poza rok 2013. Ich wiarygodność w obecnych uwarunkowaniach rynkowych jest niezmiernie niska. Stąd w ogóle się do nich nie odnoszę.

2.

Projekt, choć urealniony, powiela w zasadzie wszystkie błędy zweryfikowane już w tym roku, co w sumie przekłada się na zawyżoną prognozę dochodów i niedoszacowanie wydatków, w tym głównie dotacji do ubezpieczeń społecznych.

3.

Minister finansów, dla poprawienia wyniku sektora, pomimo zmasowanej krytyki nadal sięga po środki z Funduszu Rezerwy Demograficznej i Funduszu Pracy, co jest niedopuszczalne.

4.

Jeśli wejdzie w życie nowela ustawy o finansach publicznych, to zmiany metodologiczne polegające na uwzględnianiu przy wyliczaniu wielkości długu publicznego kursu walutowego nie na koniec roku, ale średniorocznego, jak też liczenie długu „netto", czyli po odjęciu środków pozostających na koniec roku na rachunku MF, idą wbrew zaleceniom KE, nakazującej ujednolicenie krajowej i międzynarodowej metodologii liczenia długu.

5.

Budżet osadzony jest na założeniu substytucji wydatków publicznych przez prywatne, co w warunkach lat 2013–2014 może być trudne do zrealizowania. Późniejszy wzrost wydatków publicznych do 4 proc. PKB w latach 2014–2015 oparty jest na założeniu powrotu do intensywnego wykorzystania funduszy unijnych, o którym bardzo trudno wyrokować w 2012 r., czyli przed zatwierdzeniem nowej perspektywy finansowej.

6.