Edukacja ekonomiczna – wymóg nowoczesności

Żyjemy w świecie szybkich przemian, gwałtownych zawirowań w życiu codziennym, pełnym niezupełnie rozpoznanych perspektyw i zagrożeń. Nieodłącznymi elementami naszej rzeczywistości są ryzyko i umiejętność ograniczenia jego skutków, a także poszukiwanie nowych szans i możliwości

Sukces działania polega z jednej strony na uzyskiwaniu rzetelnych informacji oraz ich właściwym przetwarzaniu i wykorzystywaniu, a z drugiej strony na tzw. wychodzeniu poza dostarczone informacje i poszukiwaniu nowych źródeł wiedzy i doświadczenia. Turbulencja otoczenia zewnętrznego i duża niepewność efektów zmian ze szczególną siłą dotknęły ostatnio sfery ekonomii i gospodarki. Tradycyjnie uznane za najlepsze mechanizmy gospodarcze uległy pewnej erozji, zwiększył się element ryzyka i zagrożeń.

[wyimek]Uczmy się bez granic ekonomii, aby budować odpowiedzialne i nowoczesne społeczeństwo i państwo [/wyimek]

Bastiony stabilności finansowej – banki, zdestabilizowały wiele najwyżej rozwiniętych gospodarek, uniwersalny mechanizm rynkowy zawiódł w pewnych obszarach. Klasyczny paradygmat rozwoju ekonomicznego, oparty m.in. na kontroli inflacji, wzroście konsumpcji gospodarstw domowych, finansowaniu rozwoju długiem czy aktywnym poszukiwaniu wysokich stóp zwrotu, doprowadził m.in. do poważnej nierównowagi, a stąd zaburzeń makroekonomicznych i strukturalnych w wielu krajach.

Wydarzenia te spowodowały, że przed wiedzą ekonomiczną stanęło wyzwanie modyfikacji wielu jej założeń, uaktualnienia rozwiązań i dostosowania do skali kryzysu gospodarczego i stopnia niepewności danego rozwoju.

Jednak te wyzwania stoją nie tylko przed naukowcami i badaczami, kapłanami wiedzy. Dotykają one również bardzo silnie każdego z nas, zwykłych ludzi, którzy chcąc uzyskać swój indywidualny sukces ekonomiczny czy zminimalizować straty, muszą rozumieć chociażby podstawowe mechanizmy gospodarcze, umieć określać ryzyko swoich inwestycji finansowych, przewidywać ekonomiczne szanse i zagrożenia sukcesu swojego gospodarstwa domowego.

Czas kryzysu podważył w pewien sposób bezkrytyczną wiarę w niezawodność poglądów i kalkulacji dokonywanych przez tzw. profesjonalnych doradców i analityków. Pora zatem wziąć sprawy w swoje ręce i zacząć poznawać podstawowe mechanizmy ekonomiczne, pogłębiać wiedzę o gospodarce, doskonalić swój prywatny ekonomiczny punkt widzenia. Tymczasem, niestety, tzw. świadomość ekonomiczna statystycznego Polaka jest bardzo mała; w badaniach realizowanych na zlecenie NBP większość ocenia swą wiedzę ekonomiczną jako przeciętną, a 13 proc. jako bardzo słabą.

[srodtytul]Mylenie pojęć[/srodtytul]

Aktywne poszukiwanie informacji ekonomicznych jest zjawiskiem rzadkim, mniej niż jedna czwarta społeczeństwa przyznaje, że poszukuje informacji o charakterze ekonomicznym. Szczególnie groźnym zjawiskiem jest niski poziom edukacji ekonomicznej na wczesnym etapie kształcenia (szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne).

Autorzy raportu „Mapa edukacji finansowej i ubezpieczeniowej”, analizując program nauczania przedmiotu podstawy przedsiębiorczości, wskazali m.in., że spośród 23 zagadnień obejmujących ten przedmiot tylko trzy dotyczą bezpośrednio rynku finansowego i instytucji pośrednictwa finansowego, a dwa pośrednio odnoszą się do tej problematyki. Istnieje także wiele braków w przekazywanej wiedzy, m.in. na temat Giełdy Papierów Wartościowych, funduszy inwestycyjnych, instytucji nadzoru nad polskim rynkiem finansowym itp.

Niewielka jest też wiedza Polaków o Narodowym Banku Polskim, wiele osób myli NBP z bankiem komercyjnym i uważa, że oferuje on takie same usługi indywidualnym klientom. Misja i cele działalności NBP są znane bardzo pobieżnie. Również wiedza dotycząca wprowadzenia wspólnej waluty euro w Polsce jest dość płytka, dominują często poglądy skrajne i argumentacje emocjonalne.

[srodtytul]Zaległości do odrobienia[/srodtytul]

W kontekście współczesnych wyzwań gospodarczych i w poczuciu odpowiedzialności jednostek za swoją kondycję ekonomiczną uczestnictwo społeczeństwa w edukacji ekonomicznej nabiera szczególnego znaczenia.

Coraz więcej krajów europejskich podejmuje kompleksowe, systemowe działania na rzecz upowszechnienia edukacji ekonomicznej, działania, w które włączone są wszystkie agendy odpowiedzialne za harmonijny rozwój gospodarczy. Ciekawymi inspiracjami dla budowy systemu edukacji ekonomicznej są rekomendacje OECD wskazujące m.in. na następujące fakty:

– edukacja finansowa powinna być dobrą praktyką w instytucjach finansowych, co zwiększyłoby ich wiarygodność,

– rząd i inni interesariusze powinni proponować obiektywną, etyczną i skoordynowaną edukację finansową,

– edukacja finansowa powinna się koncentrować na szczególnie istotnych aspektach finansów osobistych, takich jak: podstawowe formy oszczędności, zadłużenia, emerytury, ubezpieczenia itp.

Narodowy Bank Polski poprzez swoją kompleksową strategię edukacyjną aktywnie uczestniczy w budowaniu i realizacji edukacji ekonomicznej w Polsce. Główne nurty strategii edukacyjnej NBP to:

– podniesienie poziomu wiedzy ekonomicznej oraz zwiększenie świadomości ekonomicznej społeczeństwa,

– prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnych dotyczących Unii Gospodarczej i Walutowej oraz mechanizmu kursów walutowych II (ERM2),

– zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej wpływu ekonomicznego dziedzictwa narodowego na zjawiska ekonomiczne i rozwój gospodarczy.

Formy działalności edukacyjnej NBP są bardzo różnorodne i obejmują zarówno szkolenia (w tym e-learningowe, studia podyplomowe), jak i konkursy, debaty polityczne oraz publikacje. Swoje przedsięwzięcia edukacyjne NBP adresuje do uczniów i studentów, nauczycieli i dziennikarzy, analityków ekonomicznych i liderów związkowych, a także do konsumentów, czyli nas wszystkich, korzystających z instrumentów finansowych czy usług bankowych. Szczególnie ta ostatnia grupa jest ważnym beneficjentem działań edukacyjnych, bowiem buduje się wśród niej świadomość ekonomiczną zarówno w kwestii przysługujących jej praw konsumenckich, jak również ciążących na niej obowiązków. Ważne jest również budowanie praktycznych umiejętności stosowania usług finansowych jako źródła budowania swojego indywidualnego majątku lub też zabezpieczenia go przed ryzykiem straty.

[srodtytul]Różne formy edukacji[/srodtytul]

Spektrum programów i przedsięwzięć edukacyjnych jest ogromne, a wszelkie te działania powiązane są w spójny system wspierania, realizowania i inicjowania edukacji ekonomicznej i w jej ramach edukacji stricte finansowej.

Formy prowadzenia działań edukacyjnych obejmują kampanie edukacyjno-informacyjne (audycje w telewizji i radiu, dodatki prasowe, materiały multimedialne), publikacje o charakterze ciągłym oraz okazjonalnym, debaty publiczne (konferencje, seminaria), konkursy dotyczące wiedzy ekonomicznej (olimpiady przedmiotowe), konkursy na najlepsze prace akademickie (magisterskie, doktorskie, habilitacyjne), studia, szkolenia, warsztaty, gry szkoleniowe itp.

[srodtytul]Studia o wspólnej walucie[/srodtytul]

Bardzo interesująca jest najnowsza propozycja edukacyjna NBP realizowana wspólnie z renomowanymi uczelniami wyższymi w kraju, a mianowicie studia podyplomowe na temat mechanizmu funkcjonowania euro. Dzięki wsparciu finansowemu NBP koszt tych studiów jest znikomy, a współpraca merytoryczna banku i uczelni zaowocowała doborem najlepszych treści programowych i najlepszych wykładowców.