Ida, Joanna i Nasza klątwa nominowane do Oscara

Najpierw to, co nas cieszy najbardziej: aż dwie nominacje dla „Idy" Pawła Pawlikowskiego, nie tylko w kategorii najlepszego filmu nieangielskojęzycznego, lecz również za zdjęcia dla Łukasza Żala i Ryszarda Lenczewskiego. A do tego jeszcze nominacje dla dwóch krótkich dokumentów – „Joanny" Anety Kopacz i „Naszej klątwy" Tomasza Śliwińskiego.

Nominacji dla „Idy" się spodziewaliśmy. Czarno-biały film Pawła Pawlikowskiego triumfalnie przeszedł w ostatnim roku przez świat. Zdobył około 70 rozmaitych laurów na festiwalach, zebrał swoją publiczność (we Francji obejrzało go 700 tysięcy osób), wreszcie zawojował Europejskie Nagrody Filmowe. Uzyskał nominację do Złotego Globu, ale na finiszu przegrał z rosyjskim „Lewiatanem" Andrieja Zwiagincewa. Obraz korupcji i degrengolady na rosyjskiej prowincji jest filmem bardzo ciekawym, ale zarazem jawnie antyputinowskim. A to do Amerykanów w czasach niepokojów na wschodzie Europy wyraźnie przemawia.

Walka z „Lewiatanem"

Jak będzie w przypadku Oscarów? „Ida" nie jest bez szans, choć znów przyjdzie jej się zmierzyć z „Lewiatanem". Kategoria filmu nieangielskojęzycznego to zresztą ogromny sukces kinematografii z krajów postkomunistycznych, bo nominację mają też gruzińsko-estońskie „Mandarynki" Zazy Uruszadze. To skromny, ale bardzo piękny obraz, którego akcja toczy się w 1992 roku, gdy wspierana przez Rosję Abchazja walczy o oderwanie się od Gruzji. W strefie oscarowej zostały ponadto: „Timbuktu" Abderrahmane'a Sissako z Mauretanii i „Dzikie historie" Damiana Szifrona z Argentyny.

„Ida" dostała też nominację za zdjęcia – ciekawe, łamiące konwencje, inteligentne, oddające zarówno klimat lat 60., jak i zagubienie bohaterki, która próbuje zrozumieć, kim jest, i stawić czoło przeszłości, wierze, przeznaczeniu.

Wielki triumf odnieśli również w tej edycji Oscarów polscy dokumentaliści. Nasze filmy krótkie miały już w przeszłości nominacje: „88 milimetrów do Europy" Marcela Łozińskiego, „Męska sprawa" Sławomira Fabickiego, „Królik po berlińsku" Bartka Konopki, „Dzieci z Leningradzkiego" Hanny Polak i Andrzeja Celińskiego czy animowana „Katedra" Tomasza Bagińskiego. 30 lat temu Oscara dostał Zbigniew Rybczyński za „Tango". Teraz na liście nominowanych krótkich dokumentów znalazły się dwa polskie tytuły.

Historie choroby

„Joanna" Anety Kopacz to historia Joanny Sałygi, która zmarła w październiku 2012 roku. Gdy w kwietniu 2010 roku zdiagnozowano u niej bardzo zaawansowany nowotwór, jej synek miał pięć lat. Nie chciała go oszukiwać, rozmawiała z nim o swojej operacji, o chemii, o śmierci. Ale też o radości życia, o czerpaniu szczęścia z każdej chwili. I obiecała, że zrobi wszystko, żeby być z nim jak najdłużej. Cieszyła się każdą chwilą i właśnie dla Jasia prowadziła blog, który stał się ważny dla wielu czytelników. Bo Joanna uczyła ich życia uważnego i pięknego.

Z kolei „Nasza klątwa" to poruszająca, osobista opowieść Tomasza Śliwińskiego, który z żoną musi się zmierzyć z bardzo rzadką, nieuleczalną chorobą ich nowo narodzonego dziecka. Chorzy na klątwę Ondyny podczas snu przestają oddychać. Śpią podłączeni do respiratora. Rodzice małego Leo całymi nocami pilnują, by dziecku respirator nie wypadł z ust, także wtedy gdy zasypia w ciągu dnia. Śliwiński opowiada o pierwszych miesiącach życia synka, o oswajaniu lęku, o drobnych radościach, o codzienności ludzi, którzy na co dzień walczą o życie swojego dziecka. Historia bohaterów filmów opisana jest też na blogu www.leoblog.pl.

Warto też zwrócić uwagę na jedno jeszcze polskie nazwisko na liście nominowanych. Akademicy wyróżnili kostiumy, jakie Anna Biedrzycka-Sheppard przygotowała do filmu „Czarownica". To jej trzecia nominacja po „Liście Schindlera" i „Pianiście".

A kategoria najważniejsza – najlepszy film? Tu wciąż królują historie wzięte z życia. Coraz częściej bohaterami ekranu stają się ci, którzy nadają ton dzisiejszym czasom: informatycy, ludzie mediów, biznesmeni, czasem politycy albo bojownicy o prawa człowieka.

Ten trend wyraźnie się czuje w tegorocznych nominacjach. „Gra tajemnic" Mortena Tylduma to historia genialnego, brytyjskiego matematyka, który w czasie II wojny światowej pracował nad złamaniem kodu Enigmy. Bohaterem „Foxcatchera" Bennetta Millera jest John du Pont, pełen kompleksów multimilioner psychopata, który w latach 80. postanowił zbudować silną drużynę amerykańskich zapaśników. „Selma" Avy DuVernay to powrót do roku 1965, gdy Martin Luther King organizował wielki marsz z Selmy do Montgomery, upominając się o równe prawa dla Afroamerykanów. „Teoria wszystkiego" to historia astrofizyka Stephena Hawkinga, który stworzył swoje najważniejsze prace, walcząc jednocześnie z postępującą chorobą stwardnienia zanikowego bocznego.

Ameryka i Europa

A obsypany nominacjami „Boyhood", choć jest historią fikcyjną, kręcony był po kilka dni przez 12 lat i też sprawia wrażenie paradokumentu, w którym zmieniają się zarówno bohaterowie, jak i Ameryka.