Posada dla zagranicznego menedżera

W warszawskim biurze CD Projekt Red (dawniej Optimus), jednego z czołowych producentów gier komputerowych, często słychać angielski. Obowiązuje on w wewnętrznej komunikacji firmy, w której szefem działu produkcji jest Amerykanin, a wśród specjalistów są ludzie m.in. z Kanady, Australii i Filipin.

Jej spółką zależną GOG.com – która zajmuje się dystrybucją elektronicznych gier na pecety (głównie na zachodnich rynkach) – kieruje Francuz, a szef PR i marketingu jest Amerykaninem.

– Jeśli biznes jest nastawiony na międzynarodowego klienta, zespół menedżerów i pracowników też musi być międzynarodowy – twierdzi Adam Kiciński, prezes CD Projekt Red. Jak dodaje, menedżerowie i specjaliści z zagranicy wnoszą nie tylko doświadczenie w pracy przy dużych, znanych projektach, ale też inną kulturę organizacyjną, różne punkty widzenia, czyli wielokulturowość, która daje firmie przewagę.

Po zagranicznych menedżerów sięga też informatyczny Comarch, gdzie cudzoziemcami są m.in. jeden z dyrektorów handlowych oraz dyrektor centrum rozwoju biznesu. – Prowadzimy ekspansję na zagranicznych rynkach, więc nieodzowni są dla nas eksperci dobrze znający specyfikę i realia tamtych krajów – wyjaśnia Konrad Torański, wiceprezes firmy.

– W dobie jeśli nie globalnej, to regionalnej konkurencji umiędzynarodowienie zarządów i rad nadzorczych może tylko wzmocnić i wzbogacić firmę – twierdzi Wojciech Kostrzewa, prezes mediowej grupy ITI i przewodniczący rady nadzorczej TVN.

Pracownicy i inwestorzy telewizji przyzwyczaili się już do menedżerów z zagranicznym paszportem, zwłaszcza na stanowisku dyrektora finansowego grupy, w której przez lata za finanse odpowiadała pochodząca z RPA Karen Burgess, a teraz kieruje nimi Amerykanin John Driscoll (wcześniej kilka lat zarządzał finansami ITI, głównego akcjonariusza TVN). Zagraniczni menedżerowie na czele z prezesem Markusem Tellenbachem stanowią dziś połowę czteroosobowego zarządu grupy TVN, a zachodnie paszporty mają też dyrektor odpowiedzialny za strategię grupy i dyrektor operacyjny należącej do niej platformy „n".

Wojciech Kostrzewa podkreśla, że dobór ludzi zależy od celów, jakie stawiają przed firmą właściciele czy członkowie rady nadzorczej. Jeśli firma koncentruje się na lokalnym rynku, nie ma powodów, by szukać menedżerów z międzynarodowym doświadczeniem.

– Jeśli jednak działa albo finansuje się na międzynarodowych rynkach, to pozyskanie menedżera, który posiada takie doświadczenie i sieć osobistych kontaktów za granicą, ma głęboki sens – dodaje szef rady nadzorczej TVN. Zaznacza, że założyciele i rada nadzorcza TVN od początku byli przekonani, iż grono inwestujących w akcje telewizji będzie międzynarodowe. Co więcej, i sama TVN, i ITI korzystały z międzynarodowego finansowania.

– To rzutowało na dobór dyrektora finansowego, który musiał być osobą wiarygodną w oczach inwestorów pożyczających nam na dłuższy okres duże pieniądze – mówi Wojciech Kostrzewa. Nie bez znaczenia był też pewnie fakt, że jednym z założycieli grupy ITI jest szwajcarski biznesmen Bruno Valsangiacomo, jej obecny prezydent, będący też jednym z czterech cudzoziemców w 11-osobowej radzie nadzorczej TVN.

Krajowa konkurencja dla ekspata

Ilu menedżerów z zagranicznym paszportem pracuje w Polsce, nie wiadomo. Tym trudniej ustalić, ilu z nich zatrudniają firmy z rodzimym kapitałem.

Niektóre z nich nie chcą się zresztą chwalić zagranicznymi menedżerami. To zwłaszcza państwowe spółki, których związki zawodowe mogą to potraktować jako kosztowną fanaberię zarządu. Np. dopiero po wielu zapytaniach udało nam się uzyskać z PLL LOT potwierdzenie, że w centrali narodowego przewoźnika lotniczego pracuje czterech cudzoziemców na stanowiskach menedżerskich. Odpowiadają m.in. za siatkę połączeń, zarządzanie wpływami, optymalizację kosztów paliwa i efektywność załóg.

– Osoby te pochodzą z Belgii, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Mają bogate doświadczenie w pracy w liniach lotniczych i są wybitnymi fachowcami w powierzonych im przez LOT obszarach – wyjaśnia Leszek Chorzewski, rzecznik PLL LOT.

– Takie spółki jak LOT, które w kraju nie mają konkurentów, ludzi z doświadczeniem w branży muszą szukać za granicą – zaznacza jeden z headhunterów.

Według danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ubiegłym roku wydano 3,9 tys. zezwoleń na pracę w naszym kraju dla przedstawicieli kadry kierowniczej i doradców (w tym 919 dla członków zarządów). To najmniej od dwóch lat, choć trzeba pamiętać, że te dane dotyczą tzw. państw trzecich, gdyż obywatele krajów Unii Europejskiej ani Szwajcarii o zezwolenia na pracę występować nie muszą.

Przedstawiciele firm executive search specjalizujących się w rekrutacji kandydatów na najwyższe stanowiska twierdzą, że krajowe firmy rzadko ściągają menedżerów z zagranicy. Po części dlatego, że nadal niewiele z nich ma plany regionalnego czy globalnego rozwoju, ale także ze względu na duży wybór wysoko wykwalifikowanych rodzimych menedżerów, często z doświadczeniem w pracy za granicą.

– Mamy już za sobą etap, gdy przyjeżdżał do Polski obcokrajowiec i pokazywał, co się robi na świecie. Dziś to często my robimy nowatorskie i ciekawe rzeczy – mówi Rafał Andrzejewski, partner w firmie Amrop.

Zbigniew Jagiełło, prezes PKO BP, podkreśla, że polscy menedżerowie średniego i wyższego szczebla mają bardzo dobre wykształcenie, doświadczenie, coraz częściej także zagraniczne, oraz znaczny potencjał rozwoju, ponieważ wielu z nich to ludzie młodzi.

– To oni stają się celem międzynarodowych firm headhunterskich. Dlatego rodzime korporacje, takie jak nasz bank, dla których Polska jest podstawowym rynkiem, starają się wdrażać systemy rozwoju kariery, programy motywacyjne dla najlepszych menedżerów po to, aby ich zatrzymać – dodaje szef PKO BP.

Jego opinię potwierdza Maciej Bednarczyk z Amropu. – Przez ostatnią dekadę Polska wykształciła na tyle dobrą kadrę menedżerską, że teraz to my ją eksportujemy do firm w regionie. A gdyby nie opór naszych menedżerów przed relokacją, ten eksport byłby jeszcze większy – zaznacza.

Zaspokoić ambicje właściciela

Maciej Bednarczyk ocenia, że więcej menedżerów z zagranicznym paszportem pracowało w polskich prywatnych firmach na początku wieku, gdy w Polsce brakowało ludzi z doświadczeniem w zarządzaniu kompleksowymi biznesami. Jednak nie zawsze ich nazwiska pojawiały się w składzie zarządów czy rad nadzorczych.

Często działali poza formalną strukturą firm jako doradcy właściciela albo rady nadzorczej, mając bardzo duży wpływ na firmę. Niekiedy zlecano im konkretne zadanie, np. przestawienie firmy na „zachodni sposób" zarządzania, wsparcie w zarządzaniu finansami albo w przygotowaniu fuzji i przejęć.

Ze wsparcia zagranicznych konsultantów i menedżerów często korzystał szósty na tegorocznej liście najbogatszych Polaków „Wprost" biznesmen Jerzy Starak, właściciel Polpharmy. W 2006 roku zatrudnił na stanowisku prezesa restrukturyzowanej wówczas spółki Stephena Steada, doświadczonego brytyjskiego menedżera branży farmaceutycznej, by, jak wyjaśniano wówczas w komunikacie firmy, przyspieszyć jej rozwój na szybko rosnących rynkach naszego regionu oraz umocnić pozycję lidera w Polsce. Teraz siedmioosobowym zarządem spółki kieruje ponownie Polak, ale pracuje w nim dwójka cudzoziemskich menedżerów z doświadczeniem w pracy w globalnych koncernach farmaceutycznych,

Headhunterzy przyznają, że dla niektórych prywatnych właścicieli firm (choć żaden by się do tego nie przyznał) zatrudnienie ekspata było także kwestią zaspokajania własnych ambicji – oto po wystartowaniu od przysłowiowego łóżka polowego teraz stać ich na zatrudnienie menedżera z zagranicznej korporacji.

– Dodatkowo liczyli, że skoro oni, nie mając przygotowania menedżerskiego, tak rozbudowali firmę, to doświadczony, światowy menedżer zrobi z niej prawdziwą perłę – dodaje Maciej Bednarczyk.

– Ale nie wszystkim to się udaje. Menedżerowie z korporacji przyzwyczajeni do większej swobody w zarządzaniu często nie radzą sobie z poziomem ingerencji właściciela, i to także w drobnych sprawach. Ten problem dotyczy jednak nie tylko cudzoziemców, ale i Polaków – zaznacza Bednarczyk.

Wojciech Kostrzewa potwierdza, że zagraniczny paszport nie jest gwarancją sukcesu. Kluczowy jest dobór właściwej osoby. Dopasowany do potrzeb firmy menedżer z zagranicy wnosi do niej zestaw umiejętności i doświadczeń, który trudno jest znaleźć w kraju.

– Ma też często inną ocenę sytuacji, co może pomóc wcześniej dostrzec nowe rynkowe trendy – mówi prezes grupy ITI. Dodaje też, że to właśnie takie unikalne na polskim rynku doświadczenie zarządzania telewizją naziemną oraz płatną zdecydowało w 2009 r. o wyborze na prezesa TVN Markusa Tellenbacha.

O takim doświadczeniu mówi też Dorota Kołecka, szefowa firmy dk Executive Search, która prowadzi teraz międzynarodowe poszukiwania członka zarządu dla polskiej firmy będącej światowym graczem w niszowej branży i zarabiającej głównie na zagranicznych rynkach.

– Mój klient wie, że w Polsce nie ma większych szans na znalezienie kogoś lepszego niż ludzie, których już zatrudnia. Szukamy więc kandydatów głównie za granicą – wyjaśnia Kołecka.

Kariera na dynamicznym rynku

Wojciech Kostrzewa ocenia, że dziś nie jest trudno namówić zagranicznych menedżerów do pracy w Polsce, zwłaszcza że rozwinięta infrastruktura w największych miastach (w tym międzynarodowe szkoły, których obecność to często wstępny warunek) ułatwia przeprowadzkę wraz z rodziną.

– Postrzeganie Polski i Warszawy bardzo się zmieniło od czasu naszego wejścia do Unii. Teraz jesteśmy traktowani na Zachodzie jako normalny rynek pracy. A od czasu kryzysu finansowego jeszcze lepiej – jako rosnący rynek w stabilnym otoczeniu – dodaje prezes grupy ITI.

Od prawie 20 lat mieszka i robi karierę w Polsce (z roczną przerwą na posadę dyrektora we France Telecom w Paryżu) Francuz Bertrand Le Guern. Obecnie jest prezesem naftowego Petrolinvestu kontrolowanego przez 29. na liście najbogatszych Polaków „Wprost" Ryszarda Krauzego. Le Guern twierdzi, że dla menedżerów z Zachodu bardzo motywujące jest tempo zmian w polskiej gospodarce, jej żywotność, gotowość do zmian.