Biblioteki stawiają czoło wyzwaniom

Za nami 11. edycja rankingu bibliotek „Rzeczpospolitej", którego współorganizatorem jest Instytut Książki. Na czołowych miejscach zaszły przetasowania. Liderem tegorocznego zestawienia jest Biblioteka Publiczna i Centrum Kultury w Trzciance, która awansowała z miejsca szóstego. Na pozycji wicelidera uplasowała się placówka w Barcinie, rok temu była trzecia. Na podium znalazła się również Biblioteka w Biesiekierzu, która awansowała o sześć miejsc.

Ranking Bibliotek 2021. Poznaj najlepsze biblioteki w Polsce.

Pierwsza dziesiątka

Na wysokim miejscu, tuż poza podium, znalazła się Biblioteka w Czechowicach-Dziedzicach. Trudny 2020 r. wykorzystała bardzo dobrze. Zakończyła dwie ważne inwestycje: budowę biblioteki i zagospodarowanie terenu wokół niej.

– Finalizacja dostaw wyposażenia i otwarcie podwojów biblioteki zbiegły się z intensywnym rozwojem pandemii. Nie mogliśmy w pełni realizować naszych pomysłów, ale pomagało nam nowoczesne wyposażenie: książkomat, wrzutnia i dostępny katalog zbiorów w sieci – komentuje Ewa Kmiecik-Wronowicz, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Czechowicach-Dziedzicach.

Mocną pozycję w rankingu mają też – jak co roku – placówki w Sianowie i Świątkach. Na pierwszym miejscu stawiają potrzeby czytelników.

– Często rezygnujemy z zakupów wyposażenia na rzecz nowości czytelniczych. Nowe krzesło w bibliotece jest bardzo ważne, ale jeszcze ważniejsze jest kupienie nowych książek, aby czytelnik przyszedł i skorzystał z tego krzesła – podkreśla Aleksandra Kowalczyk, dyrektor Centrum Kultury i Biblioteki Publicznej Gminy i Miasta Sianów.

Wtóruje jej Halina Kirjew, kierująca Gminną Biblioteką Publiczną w Świątkach. – Kładziemy duży nacisk na zakup nowości wydawniczych. Czytelnicy to widzą i doceniają – mówi.

W pierwszej dziesiątce rankingu znalazły się też placówki w Cieszynie, Borowie, Polanicy-Zdroju i Jeziorzanach.

Ostrożny optymizm

Dla bibliotek najgorszy był czas, kiedy w ubiegłym roku zostały całkowicie zamknięte i pozbawione możliwości bezpośredniego kontaktu z czytelnikami. Sytuację ratowały wtedy nowe technologie.

– Postępująca cyfryzacja nie podważa sensu istnienia tradycyjnych bibliotek. Przeciwnie: oferuje im dodatkowe narzędzia służące promowaniu czytelnictwa, edukacji czy po prostu umożliwia stały kontakt z użytkownikami – uważa Iwona Mokrzanowska, dyrektor placówki w Polanicy-Zdroju.

Z dobrodziejstw cyfryzacji korzysta też biblioteka w Jeziorzanach. Powracające co jakiś czas fale pandemii wiążą się z ryzykiem zachorowań zwłaszcza dla seniorów i do nich właśnie kierowane są spotkania online.

Dyrektorzy bibliotek w przyszłość patrzą z ostrożnym optymizmem. Zgodnie twierdzą, że jednym z najtrudniejszych wyzwań jest teraz planowanie. – Funkcjonowanie bibliotek, podobnie jak i innych instytucji kultury, jest uzależnione od decyzji rządowych związanych z wprowadzaniem obostrzeń. Jak będzie wyglądał rok 2022, naprawdę ciężko przewidzieć – ocenia Izabela Kula, dyrektor Biblioteki Miejskiej w Cieszynie.

Priorytetem jest utrzymanie kontaktów z czytelnikami. – Ważne, aby wrócili nie tylko po ciekawą książkę, ale również na spotkania kulturalne i edukacyjne. Liczymy na to, że obcowanie z książką i szeroko pojętą kulturą stanie się lekarstwem na traumę postcovidową. Piszemy wnioski o wsparcie z programów ministerialnych i planujemy naszą pracę tak, aby sprostać nowej rzeczywistości – podsumowuje Grażyna Szafraniak, dyrektor biblioteki w Barcinie.

jak jest, jak było

Wśród bibliotek, które nadesłały ankiety, aż 70 proc. posiada filie. Ponad 55 proc. placówek jest przystosowanych dla osób niepełnosprawnych, przeważnie są to nowe biblioteki lub powstające filie. Niemal we wszystkich bibliotekach można skorzystać z internetu, a w 81 proc. z nich także z wi-fi. W ponad 92 proc. bibliotek znajdują się stanowiska komputerowe dla czytelników, a w 42 proc. także urządzenia mobilne. 80 proc. bibliotek deklaruje, że ma swoją stronę internetową, a 87 proc., że można je znaleźć w mediach społecznościowych. Prawie 84 proc. deklaruje posiadanie katalogu internetowego.

100 proc. księgozbioru dostępnego online posiada już ponad 58 proc. wziętych pod uwagę bibliotek, dostępne w internecie jest – średnio – ponad 77 proc. księgozbioru. W 89 proc. bibliotek można wypożyczyć książkę na telefon, 20 proc. bibliotek dowozi książki do domu. W 4 proc. bibliotek działają książkomaty.