Ukraina i Polska wyzwania współpracy

Współpraca gospodarcza między Polską a Ukrainą bazuje na dwóch filarach – obrotach handlowych i współpracy inwestycyjnej. Jak dotąd, dominującą rolę mają obroty handlowe. Ich poziom jest relatywnie niski, a winduje go przede wszystkim polski eksport.

Może nieco lepiej jest w dziedzinie współpracy inwestycyjnej, ale też daleko do stanu potrzeb ukraińskich. Ilustrują to dane za ubiegły rok. Polsko-ukraińskie obroty handlowe wyniosły 5,7 mld dol., przy czym polski eksport wynosił 3,9 mld dol., a import 1,8 mld dol.

Polskie inwestycje na terenie Ukrainy, według stanu na 1 października 2010 roku, wynosiły 937,1 mln dol. Na razie nasze partnerstwo nie osiągnęło jeszcze zadowalającego dla obu stron poziomu. Ale przed perspektywą uciec się nie da.

Atuty współpracy

Czynnikami partnerstwa i obszarami współpracy są atuty naturalne, rozwojowe i branżowe. Te naturalne to powierzchnia kraju, liczba ludności i położenie geograficzne. Wszystkie trzy w odniesieniu do Polski i Ukrainy uznać można za korzystne.

Atutem rozwojowym są tendencje w rozwoju gospodarczym i społecznym w obu krajach. Choć poziom tego rozwoju różni się znacznie, to oba kraje cechuje relatywnie wysoka dynamika rozwoju, o czym świadczą wskaźniki wzrostu PKB.

I trzecia grupa – to zbieżne, priorytetowe sektory rozwojowe gospodarki. W perspektywie pięciu, dziesięciu czy 20 lat następować będą zmiany, ale te, w drugiej i trzeciej grupie, będą miały znaczenie podstawowe.

Nie ma dotąd wiarygodnych danych prognostycznych na Ukrainie dotyczących tych lat. W przypadku gospodarki polskiej dominują prognozy mieszczące się w granicach 3 – 4,5 proc. wzrostu PKB.

Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy, razem z zagranicznymi ekspertami, opracowało wspólną prognozę na lata 2011 – 2012. Zgodnie z nią wzrost realnego PKB Ukrainy w tym roku wyniesie 4,6 proc., a w roku przyszłym 5,1 proc.

Priorytetowe sektory rozwoju gospodarki naszych sąsiadów określa „Program rozwoju gospodarki ukraińskiej do roku 2014". Obejmuje 125 projektów o znaczeniu strategicznym i 714 o znaczeniu priorytetowym. Łączna wartość tych projektów opiewa na sumę 1,1 bln hrywien, czyli ok. 137 mld dol.

Do strategicznych zaliczono projekty dotyczące morskich złóż ropy i gazu, produkcji samolotów AN-140 i AN-148, rozwoju nowoczesnych technologii kosmicznych, budowy kompleksów hurtowej sprzedaży towarów rolno-spożywczych, rozwoju wysokich technologii, modernizacji zakładów techniki rolniczej.

Już obecnie Kijów ubiega się o pomoc finansową ze strony europejskich, rosyjskich i światowych instytucji finansowych. Co ciekawe, obecny rząd uwzględnia wreszcie potrzebę uzdrowienia sektora rolno-spożywczego, zwiększenia jego potencjału eksportowego i konkurencyjności. Można mieć nadzieję, że takie działania obejmą inne sektory gospodarki.

Sektory strategicznego partnerstwa

W przypadku Polski do priorytetowych branż zaliczane są te, które generują wysoki eksport netto, a jednocześnie cechują się wysokim zaawansowaniem technologicznym i innowacyjnością. Warunki takie spełniają m.in. sektory motoryzacyjny, elektroniczny, lotniczy, biotechnologii oraz nowoczesne usługi informacyjne, telekomunikacyjne, biznesowe i badawczo-rozwojowe. Zakres współpracy jest więc dostatecznie szeroki i atrakcyjny dla partnerów po obu stronach granicy.

By skuteczniej wykorzystywać możliwości współpracy, nastąpić powinno przesunięcie osi współpracy z działań krótkookresowych w kierunku bardziej trwałych, długofalowych. Dotąd dominuje ta pierwsza, czyli handel, gdzie decyduje dzień dzisiejszy, a co potem, mało kto się zastanawia.

To zbyt krucha baza, wrażliwa na wpływy kryzysowe i podatna na mało zasadne ekonomicznie decyzje administracyjne. Z myślą o trwałym i stabilnym partnerstwie istnieje potrzeba szerszego sięgania po dwie inne formy współpracy.

Pierwsza to współpraca kooperacyjno-produkcyjna na szczeblu podmiotów gospodarczych obu stron, w formie wspólnych przedsiębiorstw, z odpowiednim zaangażowaniem kapitałowym. Dotyczy to przede wszystkim sektora małych i średnich przedsiębiorstw.

I druga – to współpraca inwestycyjna. Ale do tego muszą zachęcać korzystne warunki inwestowania i stabilna, czytelna polityka gospodarcza kraju. A tutaj różnice między obu krajami są znaczne.

Po stronie ukraińskiej pierwsze kroki na tej drodze są czynione, choć polskie podmioty gospodarcze, podobnie zresztą jak i inni partnerzy zagraniczni, odczuwają utrudnienia i bariery w dostępie do rynku ukraińskiego. Są to nieprzejrzystość, niespójność i duża zmienność ukraińskich przepisów prawnych w obszarze działalności gospodarczej, samowola i uznaniowość urzędników, nadmierna liczba decyzji administracyjnych, wysoki stopień korupcji, niski poziom sądownictwa, brak możliwości obiektywnego rozstrzygania sporów gospodarczych oraz zbyt mała ilość przejść granicznych.

Niezależnie od tych utrudnień odnotowano też przypadki stosowanego tzw. rejderstwa, czyli nieuczciwego, siłowego przejmowania firm i formy walki z konkurencją. Inne ograniczenia w dostępie do rynku wiążą się ze stosowaniem barier taryfowych i pozataryfowych.

Rozwój proeksportowy

Ukraina nie ma dotąd czytelnej strategii proeksportowego rozwoju gospodarki. Polska taką strategię ma i stopniowo wdraża ją w życie. Można by ją wykorzystać w pracach w tym zakresie na Ukrainie.

W założeniach naszej strategii określono potrzebę koncentracji sił i środków na wybranych priorytetowych rynkach zagranicznych i branżach. O priorytetach branżowych już wspomniano wyżej.

Za priorytetowe rynki zbytu i szerszej współpracy uznano jednolity, unijny rynek europejski oraz rynki krajów sąsiadujących z Polską, tj. rosyjski, ukraiński i białoruski. Ukraina jest zatem rynkiem i partnerem podstawowym, priorytetowym i strategicznym, co perspektywa tego i następnego dziesięciolecia powinna potwierdzić.