Sprawa trafiła do TSUE z powodu pytań prejudycjalnych bułgarskiego sądu karnego. Ma on rozstrzygnąć spór między organami ścigania w Bułgarii a panią V.S., która została zatrzymana w śledztwie dotyczącym oszustwa podatkowego. Przedstawiono jej zarzut uczestnictwa w zorganizowanej grupie przestępczej. Policja bułgarska chciała sfotografować V.S. i pobrać od niej odciski palców, by umieścić je w specjalnym rejestrze. Zamierzała też pobrać od niej próbki w celu ustalenia jej wzoru profilu DNA. V.S. nie wyraziła na to zgody.
Ponieważ prawo bułgarskie przewiduje „rejestrację policyjną” osób, którym przedstawiono zarzuty popełnienia umyślnego przestępstwa ściganego z urzędu, policja zwróciła się do specjalnego sądu karnego o zezwolenie na przymusowe zebranie danych genetycznych i biometrycznych od V.S. Do tego wniosku organy policji załączyły jedynie odpisy postanowienia o przedstawieniu zarzutów V.S. oraz jej oświadczenie o odmowie udzielenia zgody na zbieranie jej danych.
Sąd miał jednak wątpliwości, czy bułgarskie przepisy o „rejestracji policyjnej” są zgodne z unijną dyrektywą 2016/680 ws. ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, interpretowaną przez pryzmat Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
W czwartkowym wyroku Trybunał stwierdził, że przetwarzanie danych biometrycznych i genetycznych przez organy policji dla celów prowadzenia dochodzenia, walki z przestępczością i utrzymania porządku publicznego jest dozwolone prawem krajowym, jeśli to prawo zawiera wystarczająco jasną i precyzyjną podstawę prawną dla zezwolenia na takie przetwarzanie.
Czytaj więcej
Wszystko ma się odbywać przy użyciu algorytmów i kluczy.
- Przetwarzanie danych wrażliwych dla celów zapobiegania czynom zabronionym i ich wykrywania może być dozwolone wyłącznie wtedy, gdy jest bezwzględnie niezbędne, podlega odpowiednim zabezpieczeniom i powinno być przewidziane prawem Unii lub prawem krajowym - wskazał TSUE.
Jego zdaniem, nie naruszają prawa UE przepisy krajowe przewidujące, że w przypadku, gdy osoba z zarzutem popełnienia umyślnego przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego, odmawia dobrowolnej współpracy przy zbieraniu jej danych biometrycznych i genetycznych dla celów ich rejestracji, to właściwy sąd karny musi zezwolić na przymusowe zebranie tych danych, bez możliwości oceny, czy istnieją poważne podstawy do stwierdzenia, że podejrzany faktycznie popełnił zarzucane mu przestępstwo. Ale jest warunek: w prawie krajowym musi być zagwarantowana skuteczna kontrola sądowa przesłanek przedstawienia zarzutów, z którego wynika zezwolenie na przeprowadzenie tego zbierania danych.
Niezgodne z prawem UE są natomiast przepisy krajowe przewidujące systematyczne zbieranie danych biometrycznych i genetycznych od każdej osoby, której przedstawiono zarzuty popełnienia umyślnego przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego, dla celów ich rejestracji, bez przewidzenia obowiązku weryfikacji i wykazania, po pierwsze, czy to zbieranie danych jest bezwzględnie niezbędne dla realizacji zamierzonych konkretnych celów, i, po drugie, czy te cele nie mogą być osiągnięte za pomocą środków stanowiących ingerencję mniejszej wagi w prawa i wolności osoby, której dane dotyczą - uznał TSUE.
Trybunał przypomniał, że państwa członkowskie powinny zapewnić, by dokonano wyraźnego rozróżnienia danych osobowych poszczególnych kategorii osób, tak aby nie ingerować w podstawowe prawo do ochrony ich danych osobowych w taki sam sposób. Jednak nie jest to obowiązek bezwzględnie wiążący.
- Dyrektywa 2016/680 zmierza do zapewnienia wzmocnionej ochrony w przypadku przetwarzania danych wrażliwych, w tym danych biometrycznych i genetycznych, w zakresie, w jakim przetwarzanie to może skutkować powstaniem poważnego ryzyka dla wolności i praw podstawowych. Wskazany w tej dyrektywie wymóg, zgodnie z którym to przetwarzanie jest dozwolone „wyłącznie wtedy, jeżeli jest bezwzględnie niezbędne”, powinien być interpretowany jako definiujący bardziej rygorystyczne warunki zgodności z prawem przetwarzania danych wrażliwych. Co więcej, zakres tego wymogu również powinien być określony przy uwzględnieniu zasad dotyczących przetwarzania danych, takich jak ograniczenie celów i minimalizacja danych - stwierdził TSUE.
Zdaniem Trybunału, istnieje zagrożenie, że organy ścigania będą zbierać dane większości osób, którym przedstawiono zarzuty, w sposób niezróżnicowany i ogólny. Pojęcie „umyślnego przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego” ma bowiem ogólny charakter i może być stosowane do bardzo wielu czynów zabronionych – niezależnie od ich charakteru, wagi, szczególnych okoliczności tych czynów, ich ewentualnego związku z innymi toczącymi się postępowaniami, wcześniejszych spraw sądowych danej osoby lub jej indywidualnego profilu.
sygn. C-205/21
