Bank centralny to skarbnica danych o gospodarce

Na stronie banku udostępniane są dane dotyczące rynku funduszy inwestycyjnych, informacje o rachunkach finansowych całej gospodarki (tak jak GUS liczy PKB, podsumowując całą działalność wytwórczą w Polsce, tak rachunki finansowe obrazują wszystkie przepływy finansowe).

Raz na kwartał NBP publikuje raport dotyczący sytuacji na rynku kredytowym, czyli warunków i kryteriów udzielania przez banki pożyczek, oparty na ankiecie wśród członków ich komitetów kredytowych. Publikacja ta pozwala ocenić, jak zmienia się skłonność banków do udzielania pożyczek. Z perspektywy osób niezajmujących się na co dzień ekonomią i finansami wyjątkowo interesujące mogą być gromadzone przez NBP dane dotyczące średniego stosowanego przez banki oprocentowania lokat i kredytów. Choć ukazują się one z miesięcznym opóźnieniem, pozwalają się zorientować, czy dana instytucja oferuje korzystne na tle konkurencji warunki depozytów i pożyczek.

Część spośród publikowanych danych Departament Statystyki NBP uzyskuje samodzielnie dzięki prowadzonym regularnie ankietom, inne czerpie z różnych źródeł i tylko je przetwarza. Do pierwszej z tych kategorii, oprócz wspomnianych raportów o sytuacji na rynku kredytowym, należą m.in. cokwartalne raporty na temat sytuacji finansowej przedsiębiorstw (zawierają dane o ich rozwoju, rentowności, zatrudnieniu, inwestycjach itp.). Podmioty uczestniczące w tych ankietach robią to dobrowolnie. Wiele podmiotów, przede wszystkim banki, fundusze inwestycyjne oraz przedsiębiorstwa uczestniczące w obrotach z zagranicą, ma jednak obowiązek przekazywania NBP pewnych informacji.

Na pierwszy rzut oka zaskakujące może się wydawać to, że od niedawna w tym gronie są również deweloperzy, spółdzielnie mieszkaniowe i agencje pośredniczące w obrocie nieruchomościami, które mają obowiązek raportowania bankowi cen nieruchomości. Wpisuje się to jednak w misję banku centralnego, który ma obowiązek dbania o stabilność systemu finansowego, a więc m.in. zapobiegania bańkom spekulacyjnym, na których powstawanie rynek nieruchomości jest bardzo podatny.

Ankiety wśród uczestników życia gospodarczego pozwalają NBP pogłębić ocenę koniunktury, która wyłania się z danych udostępnianych przez GUS. Niekiedy dane ankietowe są dostępne szybciej niż oficjalne statystyki tego urzędu za ten sam okres. Z drugiej strony, część z publikowanych przez NBP wskaźników opiera się właśnie na danych GUS. Dotyczy to w szczególności wskaźników tzw. inflacji bazowej, czyli nieobejmującej wyjątkowo zmiennych cen, np. żywności i paliw. Na ankietach prowadzonych przez GUS oparty jest również publikowany przez NBP wskaźnik oczekiwań inflacyjnych konsumentów, których ewolucja stanowi jedną z przesłanek decyzji Rady Polityki Pieniężnej. Wskaźniki oczekiwań inflacyjnych innych uczestników życia gospodarczego bank pozyskuje z innych źródeł.

Choć wiele danych NBP gromadzi właśnie z myślą o Radzie Polityki Pieniężnej, która, podejmując decyzje o poziomie stóp procentowych, musi posiadać możliwie aktualne informacje, pozwalające przewidzieć rozwój sytuacji w gospodarce, są one nieodpłatnie udostępniane każdemu zainteresowanemu na stronie internetowej banku www.nbp.pl.