Reklama
Rozwiń

Jaka przyszłość regionalnych sieci szerokopasmowych

Cyfrowe autostrady wojewódzkie powstały prawie dziesięć lat temu kosztem ponad 3 mld zł. Samorządy zapewniają, że radzą sobie coraz lepiej, ale projekty nadal przynoszą straty. Wraca pomysł ich konsolidacji, ale łatwo nie jest.

Publikacja: 30.06.2025 04:59

Jaka przyszłość regionalnych sieci szerokopasmowych

Foto: Adobe Stock

– Szansą regionalnych sieci szerokopasmowych (RRS-y), szczególnie tych pozostających w rękach samorządów, byłoby połączenie sił – mówiła „Rzeczpospolitej” w 2016 roku Anna Streżyńska, wtedy ministra cyfryzacji, dziś szefowa Instytutu Łączności.

– Idea jest taka, aby skonsolidować lub skoordynować aktywa sieciowe pozostające w domenie publicznej – usłyszeliśmy w 2019 roku od Wandy Buk, wiceminister cyfryzacji. Wówczas chodziło nie tylko o RSS-y, ale i o państwowego Exatela, NASK oraz sieci w gestii MSWiA.

– W związku z brakiem aktualnych działań w tym zakresie kwestia konsolidacji RSS-ów nie była przedmiotem wewnętrznej analizy ani stanowiska resortu – podaje dziś Monika Gembicka z biura komunikacji resortu cyfryzacji kierowanego dziś przez Krzysztofa Gawkowskiego.

Exatel przekona rządzących do konsolidacji aktywów? 

Temat jednak żyje za sprawą nowej strategii państwowego operatora telekomunikacyjnego – Exatelu, podlegającego resortowi aktywów państwowych. Zaprezentował ją Tomasz Kruk, były już prezes tej firmy. Jego intencją było zainteresować państwo możliwością konsolidacji różnych aktywów telekomunikacyjnych, w tym właśnie RSS-ów.

Czytaj więcej

Państwowa agencja chce przejąć dawną spółkę Marka Falenty

Obecna szefowa Exatela – Magdalena Gaj – pytana, czy połączenie RSS-ów miałoby sens, odpowiada ostrożnie: przekazywanie stanowiska w tej kwestii byłoby obecnie pochopne.

Wśród samorządowców zdania nt. konsolidacji są podzielone. Zależą od różnych czynników: poza personalnymi ambicjami, m.in. od sytuacji formalno-prawnej i tego, jak dany projekt radzi sobie na rynku. Wyniki RSS-ów są lepsze niż dekadę temu, gdy zostały oddane do użytku – słyszymy. Usługi kupują od nich operatorzy podłączający gospodarstwa domowe i firmy budujące internetową ostatnią milę z pieniędzy unijnych (POPC, KPO, FERC). Mimo to nadal jest trudno o samorządowy RSS, który nie wymagałby zasypywania strat.

To – przynajmniej teoretycznie – powinno sprzyjać rozmowom o poszukiwaniu efektywności, w tym o połączeniu sieci. Tyle że aby można było rozmawiać o konsolidacji RSS-ów, uporządkowania wymagają kwestie formalne. Projekty otrzymały pomoc publiczną, na którą potrzebna była zgoda (notyfikacja) Komisji Europejskiej, a ze względu na to, że powstały ze środków UE, musiały trzymać się zasad w tzw. okresie trwałości, gdy m.in. zmiany właścicielskie nie są możliwe.

Województwa podzielone w sprawie łączenia sieci

Jednolitego podejścia brak. Resort cyfryzacji podaje, że okres trwałości projektów skończył się „co do zasady” pięć lat po wybudowaniu RSS-ów (lata 2020 i 2021 – red.). Urząd Komunikacji Elektronicznej twierdzi zaś, że w niektórych wypadkach nadal biegnie. Na Mazowszu mówią o „wygaśnięciu” notyfikacji pomocy publicznej, a w Świętokrzyskiem, że postanowienia KE obowiązują również po zakończeniu trwałości projektu, czego dowodem był komentarz urzędników unijnych po zakończonej w 2024 roku kontroli.

Czytaj więcej

Brytyjczycy od A1 weszli w polskie światłowody. Co planują?

A czy samorządowcy chcieliby połączenia RSS-ów? – Jesteśmy otwarci na każde rozwiązanie związane z przyszłością RSS, również na konsolidację na poziomie krajowym. Należy zauważyć, że nawet geograficznie wschodnia część Polski może być skonsolidowana z Mazowszem, jako duży podmiot szerokopasmowy obejmujący ponad 40 proc. powierzchni kraju. Jeżeli będzie chęć i wola współpracy z rządem, to oczywiście będziemy szukać rozwiązania, które doprowadzi do tego, żeby jakość i ilość szerokiego pasma dla mieszkańców były jak najlepsze – mówi Krzysztof Filiński, prezes Agencji Rozwoju Mazowsza (ARM). Była ona inżynierem kontraktu przy budowie sieci regionalnej Internet dla Mazowsza i na zlecenie województwa operuje tą siecią. Będzie też budować sieci ostatniej mili, na co przyznano jej 170 mln zł z KPO.

– Województwo jest otwarte na rozmowy dotyczące konsolidacji RSS. Należy tu jednak podkreślić, że niebagatelne znaczenie ma stanowisko Komisji Europejskiej w zakresie zmiany decyzji dotyczącej notyfikacji pomocy publicznej dla RSS-ów. Pewne zmiany zostały zainicjowane przez resort cyfryzacji we współpracy z RSS-ami w 2020 roku, jednak do tej pory nie zostały sfinalizowane – zaznacza Przemysław Chruściel, rzecznik marszałka woj. świętokrzyskiego.

Do łączenia nie palą się w Podlaskiem. – Konsolidacja RSS-ów musiałaby wnosić wartość dodaną, a takiej obecnie nie dostrzegamy. Posiadamy połączenia światłowodowe z sąsiednimi RSS-ami w Warmińsko–Mazurskiem i Lubelskiem, na których świadczone są usługi – informuje Barbara Likowska-Matys z urzędu marszałkowskiego Podlasia.

Czytaj więcej

Rząd zmienia plany: pół miliarda euro mniej na szybki internet

Trudna droga cyfrowych autostrad 

Na Warmii i Mazurach regionalna sieć zmieniła operatora. Mającą problemy z rozliczeniami firmę ORSS (pierwotnie spółka zależna Hawe kontrolowana niegdyś przez Marka Falentę, która straciła płynność finansową) zastąpiono Warmińsko-Mazurskim Centrum Nowych Technologii. Przychody sieci rosną, choć wynik jest nadal ujemny. Szukając oszczędności, stara się przekonać rząd do zmiany przepisów regulujących opłaty za korzystanie z tzw. pasa drogi. – Z uwagi na sytuację geopolityczną i nasze przygraniczne położenie infrastruktura RSS może być wykorzystana w szerszym zakresie poprzez jej udostępnienie służbom publicznym odpowiedzialnym za bezpieczeństwo, utrzymanie porządku oraz reagowanie w sytuacjach kryzysowych, zwiększając tym samym efektywność ich działań – zaznacza województwo.

Sprzedaż RSS-u rozważano w Podkarpackiem, które też padło ofiarą kłopotów grupy Hawe. Podobnie jak Warmińsko-Mazurskie, samo operuje siecią.

Nie wszystkie RSS-y da się skonsolidować pod państwowym parasolem. Wielkopolska Sieć Szerokopasmowa należy w ponad 80 proc. do grupy Fiberhost (d. Inea). Województwo nie wyklucza sprzedaży pozostałego pakietu akcji WSS, która jest firmą rentowną (w ub.r. miała ponad 5 mln zł zysku netto).

Dwa RSS-y: w Lubuskiem i Pomorskiem zbudował i zintegrował z własną siecią Orange Polska. Raczej ich nie sprzeda. Przeciwnie, Wojciech Jabczyński, rzecznik Orange Polska, przyznaje, że gdyby regionalne sieci w Polsce Wschodniej były na sprzedaż, telekom byłby nimi zainteresowany.

RSS-y powstały za w sumie 3,2 mld zł, z czego wsparcie ze środków publicznych to ponad 2 mld zł. Liczą około 30 tys. km. Ani Ministerstwo Cyfryzacji, ani UKE nie dysponują wiedzą, jak idzie im działalność ani ile gospodarstw domowych i firm finalnie uzyskało dostęp do internetu dzięki temu, że powstały. Samorządy też zwykle tego nie wiedzą. Przekonują w większości, że inwestycja była potrzebna, i argumentują, że KE ją zaakceptowała.

Tylko jeden RSS nie działa w ogóle – w Małopolsce. Województwo próbuje odzyskać dotację, którą zasiliło powołaną do budowy sieci spółkę Małopolska Sieć Szerokopasmowa, sprzedaną firmie Hyperion (Grupa MNI). Jak informuje Magdalena Opyd, rzeczniczka urzędu marszałkowskiego, trwa postępowanie dotyczące ustalenia odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązanie MSS.

– Szansą regionalnych sieci szerokopasmowych (RRS-y), szczególnie tych pozostających w rękach samorządów, byłoby połączenie sił – mówiła „Rzeczpospolitej” w 2016 roku Anna Streżyńska, wtedy ministra cyfryzacji, dziś szefowa Instytutu Łączności.

– Idea jest taka, aby skonsolidować lub skoordynować aktywa sieciowe pozostające w domenie publicznej – usłyszeliśmy w 2019 roku od Wandy Buk, wiceminister cyfryzacji. Wówczas chodziło nie tylko o RSS-y, ale i o państwowego Exatela, NASK oraz sieci w gestii MSWiA.

Pozostało jeszcze 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Biznes
AI na Kongresie Statystyki Polskiej
Biznes
Nowy budżet UE, Niemcy naciskają na KE, Kanada stawia się Trumpowi
Biznes
Zażarta walka o sprzedaż okrętów podwodnych Polsce. Rząd się nie spieszy
Biznes
Warren Buffett przekazał kolejne miliardy organizacjom charytatywnym
Biznes
Elity Gazpromu prały pieniądze w Portugalii. Lizbona zaostrzy kary
Biznes
Miliardy na światłowody w Polsce. Hurtowy operator skusił banki