Najsłabszy kwartał firm od trzech lat

Zła passa sektora przedsiębiorstw niefinansowych trwa od początku tego roku. Jednak trzeci kwartał okazał się najgorszym okresem od czasów pandemii. W lipcu, sierpniu i we wrześniu firmy zarobiły na czysto łącznie 50,9 mld zł, co oznacza spadek rok do roku aż o 13,4 proc. – takie szacunki wynikają z danych opublikowanych właśnie przez Główny Urząd Statystyczny. To także mniej niż średni zysk netto w ostatnich czterech kwartałach, a w relacji do PKB – jak wyliczają ekonomiści PKO BP – to najniższy wynik od dwóch lat.

Załamanie popytu

Za główną przyczynę można uznać niższe od oczekiwanych przychody przedsiębiorstw (mowa o firmach zatrudniających co najmniej 50 pracowników). Choć ich nominalna wartość wygląda imponująco – tylko w III kw. było to 1,26 bln zł – to w praktyce mamy do czynienia ze spadkiem zarówno w porównaniu z II kw. br. (o 3,9 proc.), jak i III kw. 2022 r. (o 1,1 proc.), co wydarzyło się po raz pierwszy od trzech lat.

– Pogorszenie się wyników finansowych przedsiębiorstw to efekt trudnego otoczenia gospodarczego, w jakim przyszło im obecnie funkcjonować – komentuje Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich. Jak wyjaśnia, firmy muszą zmagać się ze słabością popytu wewnętrznego i spadkiem zamówień eksportowych.

Czytaj więcej

Dane gospodarcze

Polacy nie przestraszyli się zmiany rządu. Lepsze nastroje

W listopadzie już 13. raz z rzędu poprawiły się nastroje w gospodarstwach domowych. Są najlepsze...

Kozłowski wskazuje, że nasi główni zagraniczni partnerzy handlowi – w tym Niemcy – także borykają się z dekoniunkturą w gospodarce, a w Polsce przez większą część 2023 r. wynagrodzenia realnie spadały, co negatywnie wpływa na konsumpcję.

Presja płac

Wraz ze spadkiem przychodów w III kw. obniżyły się także koszty działalności. Spadają one jednak wolniej niż przychody, co oznacza, że firmy w Polsce wciąż są pod silną presją kosztową. Z analizy ekonomistów PKO BP wynika, że w warunkach dalszych spadków cen surowców i energii w strukturze kosztów w III kw. 2023 r. ponownie wzrósł udział wynagrodzeń – do 15,4 proc. wobec 13,7 proc. rok wcześniej. Udział kosztów materiałów i energii wyniósł 43,7 proc. i był najniższy od IV kw. 2020 r.

– Dane te potwierdzają, że słabsza koniunktura konsumencka skłaniała firmy na niższych poziomach łańcucha wartości do obniżania marż – tłumaczy Kamil Pastor, ekonomista PKO BP. Niższe marże przyczyniają się zaś do umacniania procesów dezinflacji, tylko że utrudniają firmom pomnażanie zysków.

Rentowność sprzedaży netto, jak wyliczają eksperci, spadła w III kw. do 4,1 proc. z 4,7 proc. rok wcześniej. Po odsezonowaniu wskaźnik ten był najniższy od końca 2020 roku.

Powrót do normalności

Nie we wszystkich branżach rentowność pogarsza się w takim samym stopniu. Z danych GUS wynika, że najwyższe marże notuje – co raczej nikogo nie dziwi – budownictwo. Poziom 7 proc. nie był widziany od lat. Zasług takiego stanu rzeczy należy upatrywać w ożywieniu popytu na kredyty hipoteczne i mieszkania w ostatnich miesiącach. Z kolei rentowność obrotu netto w przetwórstwie przemysłowym spadła na koniec III kw. do poziomu najniższego od trzech lat.

– Ruchy na marżach są rzeczywiście bardzo duże – mówi Kozłowski. – Niemniej to po części efekt powrotu do normalności wobec nieprzewidywalnego roku 2022. Wówczas popularne było hasło spirali marżowo-cenowej i generowania przez część rynków tzw. nadzwyczajnych zysków. Dziś wiemy, że to było zjawisko nietrwałe, a o wysokich marżach, np. w sektorze energetyczno-wybobywczym, decydowały zapisy księgowe, a nie procesy ekonomiczne – ocenia Kozłowski.