Jakie wartości są ważne w biznesie

Komplikująca się sytuacja gospodarcza wskutek najpierw pandemii, a teraz wojny w Ukrainie, przyniosła nowe wyzwania dla firm. Które z nich są najważniejsze? Rozwój czy przetrwanie – jakie są strategie liderów biznesu? W jaki sposób następuje przedefiniowanie roli najważniejszych polskich firm w zapewnieniu bezpieczeństwa ekonomicznego państwa? Jakie wyzwania w wymiarze społecznym niesie dla biznesu epoka niepewności? O tych zagadnieniach rozmawiali w redakcji „Rzeczpospolitej” uczestnicy debaty „Nowa rola biznesowych liderów polskiej gospodarki w epoce niepewności. Wyzwania – strategie – misja”.

Obserwacja trendów

Prof. Krzysztof Obłój z Akademii Leona Koźmińskiego zwrócił uwagę na trzy kluczowe czynniki dla przyszłości firm. Po pierwsze, nowa rola liderów może być „bliższa pewnym kompetencjom, w których celują liderzy-kobiety bardziej niż mężczyźni”, bo rośnie rola dobrej komunikacji oraz umiejętności tworzenia komfortu i spokoju w firmie. – Po drugie, nie jest tak, że w otoczeniu politycznym, biznesowym czy społecznym mamy chaos. Mamy raczej sporą dozę niepewności wynikającą z tego, że obrazek neoliberalnej gospodarki i demokratycznego społeczeństwa, który przez lata był dość spójny i poukładany, trochę się nam rozsypał. Teraz te puzzle trzeba poskładać, uwzględniając nowe elementy, takie jak rola państwa, inflacja i wojna – uważa ekspert.

– Po trzecie, jest dużo słabych sygnałów o nowych zjawiskach i trendach, z których część zniknie, ale część stanie się istotna. To dotyczy zachowań społecznych, biznesowych, jak też technologii. Media społecznościowe czy digitalizacja mają niewiarygodnie silną rolę w gospodarce. Ale np. do jakiego stopnia będzie miało na nią wpływ to, co po pandemii nazywa się „wielką rezygnacją” – częściową utratą motywacji do pracy w wielu krajach? – zastanawiał się prof. Obłój. – Wiele rzeczy się zmieniło, np. rola komunikacji. Ale niektóre pozostają niezmienne, tak jak niezmienna pozostaje rola i znaczenie liderów w organizacjach. Bez względu na okoliczności ich absolutny obowiązek i odpowiedzialność to wskazanie kierunku rozwoju biznesu, co ma skutkować tym, że ludzie mają poczucie, że wiedzą, co robić. Czyli kierunek trzeba przetłumaczyć na cele i systemy oceny – dodał ekspert.

Do szczególnej roli liderów w strategicznych spółkach Skarbu Państwa, które dziś mierzą się choćby ze skutkami kryzysu energetycznego, nawiązał Tomasz Szczegielniak, wiceprezes ds. handlu w Tauronie.

– W ciągu kilku ostatnich lat światem wstrząsnęła pandemia, a po niej przyszły turbulencje związane z działaniami Rosji, których kulminacją jest wojna na Ukrainie. Rozpoczęło się od niespotykanego wzrostu cen gazu, który wywołał kaskadę, czyli wzrost cen węgla, wzrost cen uprawnień do emisji CO2, co ostatecznie przełożyło się na ceny energii – powiedział Tomasz Szczegielniak. – Koszt energii jest bardzo ważny dla gospodarki. Jeżeli cena energii będzie wysoka, to niestety gospodarka nie będzie się rozwijała w stopniu satysfakcjonującym – dodał.

– W tej sytuacji zmienia się również rola spółek z udziałem Skarbu Państwa, choćby w porównaniu z latami 90., gdy mówiono, że wszystko załatwi niewidzialna ręka rynku. Dlatego spółki te muszą podejmować działania we współpracy z rządem w celu ochrony interesów obywateli oraz zabezpieczenia interesów ekonomicznych państwa. To wyznacza nowe zadania przed członkami zarządów strategicznych firm z udziałem Skarbu Państwa – podkreślił wiceprezes Tauronu.

Odpowiedzialność firm

O to, czy zmienia się spojrzenie firm dla kraju strategicznych, ale prywatnych – a w końcu rolą biznesu jest zarabianie pieniędzy – pytał prowadzący debatę Marcin Piasecki z „Rzeczpospolitej”.

Kamil Majczak, członek zarządu CIECH, wskazał, że dziś na znaczeniu zyskuje określenie „firma odpowiedzialna”.

– To takie przedsiębiorstwo, które patrzy nie tylko na wyniki finansowe. Oczywiście przychody czy zysk są łatwo mierzalne i na ich podstawie można ocenić, która firma jest większa, a która mniejsza. Jednak dziś ich wypracowanie zależy nie tylko od finalnej ceny oferowanych produktów czy usług, ale także od tego, jak postrzegana jest dana firma przez partnerów i klientów, zwłaszcza pod kątem społecznej odpowiedzialności biznesu. Znaczenie tego aspektu rośnie, a konsumenci zwracają na to coraz większą uwagę. Dlatego przedsiębiorstwa liderzy muszą podejmować strategiczne decyzje, coraz częściej kierując się również kryteriami pozafinansowymi – wymieniał Kamil Majczak.

– Potrzebna jest też odpowiednia strategia, w której bardzo ważną rolę powinna odgrywać odpowiednia motywacja i rozwój pracowników, innowacje oraz działania społeczne. To pomaga określić długoterminowa strategia ESG, która wskazuje, jak chcemy odpowiedzialnie się rozwijać i jakie mieć miejsce za pięć czy dziesięć lat w łańcuchu wartości w gospodarce. W CIECH jesteśmy przekonani, że dbałość o te kwestie procentuje zarówno w krótkim, jak i długim terminie – dodał.

Zdaniem prof. Piotra Wachowiaka, rektora SGH, dziś na pierwszy plan wysuwa się właśnie odpowiedzialność biznesu, szczególnie odpowiedzialność społeczna.

– To nie znaczy, że firma ma nie mieć zysków; chodzi o nadmierne zyski. Biznes zwraca uwagę, że rozwiązania systemowe nie pozwalają, by te zyski były mniejsze. Ale z drugiej strony, jako przedsiębiorstwo społecznie odpowiedzialne, można się tymi zyskami dzielić. I wykorzystywać je nie tylko dla potrzeb swoich akcjonariuszy, ale zgodnie ze społeczną odpowiedzialnością biznesu – dla całego społeczeństwa. Liderzy powinni kierować się podstawowymi wartościami, jakimi są uczciwość, prawda i profesjonalizm – uważa prof. Piotr Wachowiak. – Szczególnie istotna jest troska o pracowników, którzy często boją się o swoją przyszłość. Odpowiedzialnością lidera jest troska o dobrostan pracowników – zaznaczył.

W obecnej sytuacji nie można zapominać o klimacie. – Ona nie zwalnia z obowiązku podejmowania działań mających na celu zapobieganie niekorzystnym zmianom klimatycznym. Za to również ponoszą odpowiedzialność liderzy – podkreślił rektor SGH.

Dodał, że w obliczu wielkiej niepewności co do rozwoju sytuacji nawet w najbliższym czasie trzeba myśleć o oszczędnościach.

– Wszyscy musimy zacząć oszczędzać: zarówno gospodarstwa domowe, jak i przedsiębiorstwa. Oszczędności muszą być także dokonywane w gospodarce. Chodzi przede wszystkim o większą spójność między polityką monetarną i fiskalną. Bez tego bardzo trudno będzie nam wyjść z sytuacji kryzysowej – podsumował prof. Piotr Wachowiak.

Debata odbyła się w ramach cyklu „Rzeczpospolitej” „Najważniejsze firmy dla Polski”. Wyniki rankingu o tym samym tytule zostały ogłoszone podczas uroczystej gali na Forum Ekonomicznym w Karpaczu.

Ukazał się też dodatek specjalny, w którym obok rankingu znalazły się sylwetki laureatów oraz raporty pokazujące m.in. kluczowych inwestorów czy największych pracodawców w kraju.

Opinia partnera Cyklu "Rzeczpospolitej": Najważniejsze firmy dla Polski

Roman Jamiołkowski, dyrektor ds. korporacyjnych, BAT Poland:

Działamy w okresie globalnej niepewności, co wiąże się ze stawianiem czoła potężnym wyzwaniom. Na znaczeniu zyskują uniwersalne wartości, należy więc uważnie przyglądać się wzajemnemu wpływowi otoczenia i biznesu.

Wiele mówi się dziś o ESG. My do tego skrótu dodajemy H (od health – zdrowie). Jako firma tytoniowa uważamy, że naszym obowiązkiem jest poruszanie tematu wpływu działalności na zdrowie i otoczenie. Kładziemy nacisk na informowanie o alternatywach dla papierosów, by ograniczać ryzyka związane z chorobami odtytoniowymi. Dlatego konsekwentnie chcemy rozwijać technologie i edukować, opierając się na badaniach renomowanych instytucji i naukowców.

Jako duża firma wiemy doskonale, czym jest społeczna odpowiedzialność biznesu. Graniczymy z krajem, w którym toczy się wojna. Koordynujemy pomoc dla naszych