Konkurencyjność Europy nie stoi w sprzeczności z ESG

ESG rozumiane jako narzędzie zarządzania może stanowić element przewagi konkurencyjnej poszczególnych firm, ale samo w sobie nie stanowi czynnika wzrostu konkurencyjności gospodarki.

– Natomiast ESG połączone z mądrym i skutecznym odpowiadaniem na wyzwania cywilizacyjne, z jakimi mierzy się Europa i świat, a które są przez niektórych z partykularnych powodów ignorowane, już taką przewagę mogą stanowić – uważa Robert Sroka, partner w Abris Capital Partners.

ESG zaprocentuje

Raport Draghiego z 2024 r. wskazuje, że nasz kontynent traci swoją pozycję w sektorze nowych technologii. Szczególnym wyzwaniem jest energia, fundament rozwoju m.in. sztucznej inteligencji i centrów danych. Rosnące koszty energii w Europie obniżają jej konkurencyjność wobec USA i Chin, a prognozy wskazują na dalszy, gwałtowny wzrost zapotrzebowania.

– Jedynym rozwiązaniem jest szybki rozwój odnawialnych źródeł energii oraz energetyki jądrowej, a także badania nad nowymi, czystymi źródłami energii. Tylko wtedy infrastruktura innowacyjna będzie mogła się rozwijać w sposób zrównoważony – podkreśla Michał Miszułowicz, dyrektor ds. współpracy z sektorem innowacji w Banku BNP Paribas. Dodaje, że duży potencjał tkwi również w obszarze deep tech i technologii hardware’owych, które wymagają jednak innego podejścia finansowego niż klasyczne projekty. W Europie inwestycje w tych obszarach zdominowały fundusze venture capital, ale w Polsce zaledwie 4 proc. kapitału VC trafia do deep techu (wobec 30 proc. w UE). Dlatego potrzebna jest większa rola banków jako współinwestorów i partnerów w budowaniu ekosystemu innowacji.

Presja na dekarbonizację przychodzi w trudnym dla gospodarek momencie. Ekonomiści z Pekao wyliczają, że unijny przemysł ma za sobą pięć trudnych lat. Najpierw zaburzenia łańcuchów dostaw na skutek Covid-19. Następnie kryzys energetyczny po wojnie w Ukrainie. A wreszcie osłabienie popytu w wyniku spowolnienia wzrostu gospodarczego. Wolumen produkcji zmniejszył się, tak jak i udziały w globalnym rynku oraz rentowność branży. Obniża to zdolność unijnego przemysłu do finansowania inwestycji w dekarbonizację i jego odporność na jej potencjalne skutki.

Tymczasem zwrot w kierunku ESG zaczyna już procentować, również w skali całego kontynentu. Wzrost mocy wiatrowych i słonecznych dzięki Europejskiemu Zielonemu Ładowi to nie tylko niższe emisje, ale też realne oszczędności i wzmocnione bezpieczeństwo energetyczne. Oszacowano, że dzięki nowym instalacjom UE uniknęła niemal 60 mld euro wydatków na import gazu i węgla w latach 2019–2024. Z kolei w samym 2024 r. zużycie obu paliw w elektroenergetyce byłoby o 11 proc. wyższe, gdyby nie wiatr i słońce. Źródeł odnawialnych jest już na tyle dużo, że w sprzyjających warunkach pogodowych są w stanie zaspokajać blisko 100 proc. popytu na energię.

Świat nie schodzi z zielonej ścieżki

– Wbrew temu, co możemy czasem słyszeć w mediach, cały świat zmierza w tym samym kierunku: zrównoważonego rozwoju. Chiny już teraz są światowym liderem np. w produkcji baterii do aut elektrycznych (w 2024 r. odpowiadały za 79 proc. globalnej produkcji baterii litowo-jonowych). Tym bardziej więc, by pozostać konkurencyjną, Europa nie powinna pozostawać w tyle – podkreśla Tomasz Barańczyk, partner w PwC Polska. Globalny raport tej firmy potwierdza, że firmy na świecie nadal rozwijają działania dekarbonizacyjne, pomagające w zmniejszaniu kosztów i niosące ze sobą realną wartość biznesową. Liczba firm podejmujących zobowiązania klimatyczne stale rośnie. Aktualnie 83 proc. ankietowanych deklaruje inwestycje w badania i rozwój produktów oraz usług niskoemisyjnych, a 37 proc. zwiększa swoje ambicje klimatyczne. Ma to biznesowe uzasadnienie, ponieważ produkty z cechami zrównoważonego rozwoju mogą zwiększyć przychody przedsiębiorców od 6 proc. do ponad 25 proc. w porównaniu ze zwykłymi produktami.

Zobowiązania klimatyczne podejmują nie tylko najwięksi. Również małe firmy skręcają w kierunku ESG z uwagi na regulacje dotyczące dostawców i kontrahentów, ale także ze względu na presję konsumentów i pracowników.

Przyszłość polityki klimatycznej w dużej mierze zależy od decyzji podejmowanych przez kluczowe gospodarki świata

Foto: adobestock

Pozytywnych danych jest więcej. Najnowszy raport opublikowany przez Science Based Targets Initiative pokazuje, że w ciągu 18 miesięcy niemal dwukrotnie wzrosła liczba firm wyznaczających sobie krótkoterminowe cele klimatyczne. Z kolei odsetek przedsiębiorstw łączących krótkoterminowe deklaracje z celami osiągnięcia neutralności klimatycznej wzrósł aż o 227 proc.

Polityka klimatyczna jest ściśle związana z geopolityką. W 2025 r. kluczowym wyzwaniem stało się podejście nowej administracji USA, co w konsekwencji spowodowało wycofanie się Waszyngtonu z porozumienia paryskiego i ograniczenie finansowania inicjatyw klimatycznych.

– Niektóre decyzje administracji USA mogą budzić niepokój w kontekście ESG, ale nie oznacza to, że wszyscy powinniśmy zmierzać w tym kierunku. Wspomnę też, że w samych Stanach nadal obowiązuje szereg regulacji dotyczących zrównoważonego rozwoju – podkreśla przedstawiciel PwC. Dodaje, że na świecie jest wiele państw, które skupiają się na ESG. W Kanadzie na przykład nadzór federalny opublikował wytyczne dotyczące przeprowadzania klimatycznych testów warunków skrajnych oraz zarządzania ryzykami klimatycznymi przez ubezpieczycieli. Wytyczne te obowiązują od 2024 lub 2026 r., w zależności od wielkości działalności przedsiębiorstwa.

Rzut oka na Chiny

Z kolei wspomniana już Azja wbrew pozorom notuje najszybsze tempo zmian pod kątem wyznaczania celów klimatycznych.

– W Chinach liczba przedsiębiorstw przyjmujących cele zgodne z nauką wzrosła aż o 228 proc. Chiny pracują nad krajowymi standardami ujawnień opartymi na ISSB. W listopadzie 2024 r. opublikowano Basic Standard, a w kwietniu 2025 r. projekt standardu klimatycznego – wylicza Barańczyk.

Świat inwestuje już prawie dwa razy więcej w czystą energię niż w paliwa kopalne. UE prawie podwoiła roczne inwestycje w transformację energetyczną przez ostatnie pięć lat, przebijając symboliczny pułap 400 mld dol. rocznie. Ale to wciąż prawie dwa razy mniej niż Chiny – wynika z najnowszego raportu organizacji UN Global Compact Network Poland, skupiającej firmy współpracujące z ONZ oraz tworzące strategie w oparciu o cele zrównoważonego rozwoju.

Niezależnie od tego, czy chodzi o bezpieczeństwo energetyczne (jak w USA), czy o transformację energetyczną (jak w UE czy niektórych krajach Azji), regulacje coraz mocniej wspierają sektor energii. I choć wydaje nam się, że UE jest awangardą transformacji energetycznej, to w rzeczywistości gonimy takie kraje jak Chiny, które szybko elektryfikują swoją gospodarkę – podkreślają ekonomiści Pekao. Opisują to obrazowo: krajobraz współczesnych Chin to linie wysokich napięć przecinające cały wschód kraju wzdłuż i wszerz, podobnie jak autostrady. To dwa krwiobiegi współczesnego przemysłu i całej gospodarki.

Europejskim krokiem w dobrą stronę, biorąc pod uwagę ostrą walkę o konkurencyjność, jest zainicjowania przez UE deregulacja (pakiety Omnibus). Rozbudowana biurokracja i nadmiarowe przepisy to jedne z głównych bolączek Wspólnoty i działających na rynku unijnym przedsiębiorstw.